Λένιν : Σοσιαλισμός Και Θρησκεία

 

Ένα θαυμάσιο κείμενο του Λένιν που γράφτηκε στις 3 Δεκεμβρίου 1905 και πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Νοβάγια Ζίζν» (φύλλο 28).

 

Όλη η σύγχρονη κοινωνία είναι θεμελιωμένη πάνω στην εκμετάλλευση των τεράστιων μαζών της εργατικής τάξης από μια μικρή μειοψηφία του πληθυσμού, που ανήκει στις τάξεις των γαιοκτημόνων και των καπιταλιστών. Η κοινωνία αυτή είναι μια κοινωνία δούλων γιατί οι «ελεύθεροι» εργάτες, που όλη τους τη ζωή δουλεύουν για τους καπιταλιστές, «έχουν δικαίωμα» μόνο σε τόσα μέσα ύπαρξης όσα είναι απαραίτητα για τη συντήρηση δούλων που παράγουν κέρδος, για τη διασφάλιση και τη διαιώνιση της καπιταλιστικής σκλαβιάς.

Πάνω Από 5 δισ. Για Όπλα «Πεταμένα Στον Αέρα» / του Γ. Ελαφρού

 Γιάννης Ελαφρός

▸ Προχωρά η αγορά 18 Ραφάλ με κόστος τις μισές ετήσιες δαπάνες Υγείας

Μπορεί κονδύλια για μαζικά τεστ, μόνιμες προσλήψεις υγειονομικών και στήριξη όλων των ανέργων να μην υπάρχουν, αλλά για όπλα φτάνουν και περισσεύουν! Ο προϋπολογισμός του υπουργείου Εθνικής Άμυνας για το 2021 απογειώθηκε λόγω εξοπλιστικών προγραμμάτων, φτάνοντας τα 5,496 ευρώ (έναντι 3,921 φέτος), ενώ οι κρατικές δαπάνες για την Υγεία μειώνονται στα 4,257 δισ. από 4,829 φέτος!

Αξία, Υπεραξία, Κέρδος, Τιμές Παραγωγής και Πλεονάζον Κεφάλαιο (Eρνέστ Μαντέλ, 1973)

Eρνέστ Μαντέλ

 Μια απάντηση στον Τζέοφ Χόντζσον (Άνοιξη 1973)

Από την επιθεώρηση International, της Διεθνούς Μαρξιστικής Ομάδας (International Marxist Group – τότε βρετανικό τμήμα της Ενιαίας Γραμματείας της 4ης Διεθνούς), τόμ. 2, αρ. 1, Άνοιξη 1973, σελ. 63-64 – μετάφραση από το Marxists Internet Archive.

Ο Λένιν Για Τον Κοινοβουλευτισμό

Ν’ αποφασίζεις μια φορά σε κάμποσα χρόνια ποιο μέλος της κυρίαρχης τάξης θα τσαλαπατά, θα καταπνίγει το λαό στη βουλή – να ποια είναι η αληθινή ουσία του αστικού κοινοβουλευτισμού όχι μόνο στις κοινοβουλευτικές – συνταγματικές μοναρχίες, αλλά και στα πιο δημοκρατικά πολιτεύματα.

Αν όμως θέσουμε το ζήτημα του κράτους, αν δούμε τον κοινοβουλευτισμό σαν ένα από τους θεσμούς του κράτους, από την άποψη των καθηκόντων του προλεταριάτου σ’ αυτό τον τομέα, πού βρίσκεται τότε η διέξοδος από τον κοινοβουλευτισμό; Πώς μπορούμε να τα βγάλουμε πέρα χωρίς αυτόν;

Μαρξιστική Σκέψη : Μαρξισμός Και Τέχνη

Αύγουστος 2020 - Φεβρουάριος 2021, τόμος 31

Η πανδημία του κορονοϊού επιδρά και στην Μαρξιστική Σκέψη, καθιστώντας απαγορευτική την έντυπη έκδοση του παρόντος τεύχους στη διάρκεια του λοκ ντάουν. Αυτός είναι o λόγος που αποφασίστηκε να προσφερθεί δωρεάν στο κοινό με μορφή pdf, ως μια ελάχιστη έκφραση ευχαριστίας στους φίλους του περιοδικού. Το κατεβάζετε πατώντας εδώ.

Το τεύχος, με θέμα «Μαρξισμός και τέχνη», αποτελεί μια συνέχεια και συμπλήρωση του προηγούμενου αφιερώματος για την τέχνη στην ΕΣΣΔ. Περιλαμβάνει αφιερώματα σε μερικούς από τους πιο σημαντικούς μαρξιστές λογοτεχνικούς κριτικούς και συγγραφείς που ασχολήθηκαν με την τέχνη, συγκεκριμένα τους: Φραντς Μέρινγκ, Βικτόρ Σερζ, Ανατόλι Λουνατσάρσκι, Αλεξάντρ Βορόνσκι, Νικολάι Μπουχάριν, Κρίστοφερ Κόντγουελ, Ερνστ Φίσερ, Στέφαν Μοράβσκι. Παρουσιάζονται επίσης μερικοί από τους πιο διακεκριμένους κριτικούς και λογοτέχνες της επαναστατικής Κίνας, συγκεκριμένα οι Λου Σουν, Τσόου Τσιόουμπάι και Μάο Ντουν. Ο αναγνώστης θα βρει αντιπροσωπευτικά κείμενά τους για θέματα τέχνης, μαζί με εισαγωγικά σημειώματα για το έργο τους στο πεδίο. Αρκετοί από αυτούς είναι ουσιαστικά άγνωστοι στο ελληνικό κοινό. Συγκεκριμένα, περιλαμβάνονται αναλύσεις για επιφανείς μορφές από τη γερμανική και αγγλική λογοτεχνία της αστικής ανόδου, την πορεία της τέχνης στην ΕΣΣΔ από τα 1917 ως τις αρχές της δεκαετίας του 1930, την τέχνη και την αισθητική γενικά, τη θέση της τέχνης στον καπιταλισμό, τις προοπτικές της τέχνης στη μελλοντική κομμουνιστική κοινωνία.

Νέα Έκδοση Βιβλίου : Οι Δικοί Μας Άνθρωποι της Elizabeth Poretsky

 Ένα νέο βιβλίο εκδόθηκε, από τις εκδόσεις Futura. Πρόκειται για ένα βιβλίο που κάποιοι είχαμε πρωτογνωρίσει με το αγγλικό του τίτλο "Our own people". Μαζί με την περιπέτεια των ανθρώπων που μας παρουσιάζει και μάλιστα αρκετά γλαφυρά το βιβλίο, είναι και η μετάφραση του, που είχε την δική της ιστορία. Το βιβλίο ξεκίνησε να μεταφράζει η Έλλη Δυοβουνιώτη, σύντροφος του Μιχάλη Ράπτη - Πάμπλο, και συνέχισε η Λιάννα Γεωργακοπούλου. 

Η Λιάννα Γεωργακοπούλου μας παρέχει μία προσεγμένη μετάφραση που δεν διακόπτει καθόλου την ροή της ανάγνωσης, μας βοηθά να διαβάσουμε, την εξιστόρηση μιας παρέας 6 φίλων. Γραμμένη με πολύ όμορφο τρόπο, από την χήρα του "Λούντβιχ" του Ιγνάσιου Πορέτσκι (Ράις) την Ελίζαμπεθ Πορέτσκι. 

Ο Οργουελικός Όργουελ

Δημήτρης Κατσορίδας
 

Ένα απολαυστικό graphic novel, κάτι σαν τα εικονογραφημένα περιοδικά, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μίνωας, με τίτλο, Όργουελ, το οποίο δημιούργησε ο Πιερ Κριστέν (κείμενα) σε συνεργασία με τον εικονογράφο Σεμπαστιέν Βερντιέ.

Προ­φα­νώς, έγινε με αφορ­μή τη συ­μπλή­ρω­ση των 70 χρό­νων από το θά­να­το του Τζορτζ Όρ­γου­ελ (1903-1950), ενός αν­θρώ­που, του οποί­ου το όνομα έμελε να συν­δε­θεί με τη δυ­στο­πία, όπως είναι το κλα­σι­κό πλέον έργο του, «1984», αλλά και το εξί­σου αλ­λη­γο­ρι­κό, «Η Φάρμα των ζώων». Μέσα από την ει­κο­νο­γρά­φη­ση σκια­γρα­φεί­ται τόσο η πε­ρι­πε­τειώ­δης ζωή του, όσο και η προ­σφο­ρά του στα πο­λι­τι­κά πράγ­μα­τα, στον πο­λι­τι­σμό και τον αν­θρω­πι­σμό.

Δημήτρης Γληνός : Για Τη Διαφορά Φιλανθρωπίας Και Αλληλεγγύης

 “Μέσα σ’ αυτή τη φοβερή στιγμή της παγκόσμιας κρίσης πλήθυνε το κακό, που ήτανε πάντα πολύ, μεγάλωσε η αθλιότητα των απαθλιωμένων ανθρώπων. Ο εργάτης, ο φτωχός αγρότης, ο μικροεπαγγελματίας, ο υπάλληλος ζούνε μέσα σε μια αδιάκοπη αγωνία ….

… Απέναντι στην απέραντη τούτη τραγωδία, η βοήθεια που η επίσημη και ιδιωτική φιλανθρωπία καταπιάνεται να δώσει δεν είναι ούτε σα σταγόνα νερού σε φλογισμένο καμίνι. Τα ελατήριά της άλλως τε δεν είναι καθαρά. Για να υπάρχει της χρειάζεται να υπάρχουνε θύματα.

Ο Εξευτελισμός Της Κυβέρνησης Μητσοτάκη Στην Σύνοδο Κορυφής

του Γιάννη Αγγέλη

Πολλοί –όχι εχθρικοί προς την κυβέρνηση– ακόμα απορούν. Πώς είναι δυνατόν η κυβέρνηση, ο Μητσοτάκης και ο υπουργός Εξωτερικών του Δένδιας, να προπαγανδίζουν ακόμα και στο και 5’ την «τιμωρία του Ερντογάν» στην Σύνοδο Κορυφής, όταν από όλες τις πλευρές ήταν πλέον φανερό ότι το Βερολίνο, μαζί και το Παρίσι, θα κλωτσούσαν για άλλη μια φορά το μπαλάκι των απειλών έναντι της Τουρκίας για… αργότερα.

Η Σύνοδος Κορυφής κατέληξε -εκεί που εδώ και τρεις περίπου μήνες είχε προαναγγείλει σε άρθρο της η Νέα Προοπτική– στην αναβολή των κυρώσεων, που ακόμα και ως λέξη έχει εξαφανισθεί από το λεξιλόγιο της Ε.Ε., για την Σύνοδο Κορυφής του… Μαρτίου.

Όποιος Κοιμάται Στην Πανδημία, Ξυπνά Στη Δικτατορία / του Γιάννη Ελαφρού

Γιάννης Ελαφρός

▸ Το κίνημα σπάει την κυβερνητική επιδίωξη για σιγή νεκροταφείου και εγκαθίδρυση ενός σύγχρονου ολοκληρωτισμού

Την προηγούμενη Κυριακή 6 Δεκέμβρη στα Χανιά η αστυνομία κτύπησε άγρια τη διαδήλωση. Προχθές Πέμπτη απόγευμα, η συγκέντρωση που κάλεσαν σωματεία, σύλλογοι και πολιτικές οργανώσεις της μαχόμενης Αριστεράς είχε περισσότερο κόσμο από την Κυριακή, πείσμα κι ελπίδα μαζί. Η τρομοκρατία δεν πέρασε! Αυτό είναι το μήνυμα από όλη την Ελλάδα. Βεβαίως, η κυβέρνηση και το κράτος δεν κάθονται με σταυρωμένα χέρια. Χθες Παρασκευή, η Ασφάλεια Χανίων τηλεφώνησε στον Γιώργο Πιαγκαλάκη, περιφερειακό σύμβουλο με την Ανυπόταχτη Κρήτη και του ζήτησε να πάει στην αστυνομική διεύθυνση για να παραλάβει κλήση για τη συγκέντρωση στις 6/12! 

Ο Ένγκελς Σήμερα : Για Τη Μεταβατική Λογική Της Πολιτικής Πάλης / του Χρή­στου Κε­φα­λή

Το έργο του Φρίντριχ Ένγκελς, όπως και εκείνο του Μαρξ, είναι εξαιρετικά ευρύ και πολύπλευρο, ώστε να μην μπορεί να αξιολογηθεί και συσχετιστεί με το σήμερα σε ένα σύντομο άρθρο.

Από το 1844, όταν εγκαι­νιά­στη­κε η βαθιά φιλία του με τον Μαρξ, ο Έν­γκελς συ­νει­σέ­φε­ρε κα­θο­ρι­στι­κά στη θε­με­λί­ω­ση του επι­στη­μο­νι­κού σο­σια­λι­σμού. Οι πο­λε­μι­κές του ενά­ντια στον Σέ­λινγκ στη φάση του χε­γκε­λια­νού ρι­ζο­σπα­στι­σμού του· η γνω­ρι­μία του με τη ζωή της αγ­γλι­κής ερ­γα­τι­κής τάξης, καρ­πός της οποί­ας ήταν η εδραί­ω­ση των κομ­μου­νι­στι­κών πε­ποι­θή­σε­ών του και το πρώτο με­γά­λο του έργο, Η Κα­τά­στα­ση της Ερ­γα­τι­κής Τάξης στην Αγ­γλία· οι κοι­νές φι­λο­σο­φι­κές ερ­γα­σί­ες με τον Μαρξ στα 1844-46 (Αγία Οι­κο­γέ­νεια και Γερ­μα­νι­κή Ιδε­ο­λο­γία)· οι πρώ­τες ση­μα­ντι­κές ιστο­ρι­κές με­λέ­τες του μετά την ήττα των επα­να­στά­σε­ων του 1848 (Επα­νά­στα­ση και Αντε­πα­νά­στα­ση στη Γερ­μα­νία, Ο Πό­λε­μος των Χω­ρι­κών στη Γερ­μα­νία)· η κα­θο­ρι­στι­κή συμ­βο­λή του στη μαρ­ξι­στι­κή φι­λο­σο­φία με το Αντί-Ντί­ρινγκ και τις με­λέ­τες του για τη δια­λε­κτι­κή της φύσης· η επι­με­λής ερ­γα­σία του για την έκ­δο­ση των ανο­λο­κλή­ρω­των τόμων ΙΙ και ΙΙΙ του Κε­φα­λαί­ου· η κα­θο­ρι­στι­κή συμ­βο­λή του στην ορ­γά­νω­ση και τον ιδε­ο­λο­γι­κό εξο­πλι­σμό των μα­ζι­κών ερ­γα­τι­κών κομ­μά­των στα πρώτα χρό­νια της Β΄ Διε­θνούς· τέλος, οι με­λέ­τες του για την πρω­τό­γο­νη κοι­νω­νία, τον ου­το­πι­κό σο­σια­λι­σμό και τον Φόιερ­μπαχ – είναι τα πιο κύρια ορό­ση­μα της δια­νοη­τι­κής του πο­ρεί­ας.

ΚΡΟΠΟΤΚΙΝ ΠΕΤΡΟΣ (09.12.1842 - 08.02.1921)

Γεννημένος το 1842 στη Μόσχα και γόνος του πρίγκηπα Αλεξέι Πέτροβιτς Κροπότκιν, ο Πιότρ εκπαιδεύτηκε στο επίλεκτο σώμα των Ακόλουθων στην Πετρούπολη και αφού υπηρέτησε ένα χρόνο ως υπασπιστής του Τσάρου Αλέξανδρου του Β’, αναχώρησε για τη Σιβηρία, όπου αξιοποίησε τις σπουδές του στη γεωγραφία και τη ζωολογία, εξερευνώντας την πανίδα και τη μορφολογία της περιοχής. Το 1871 η Γεωγραφική Υπηρεσία της Ρωσίας του πρότεινε τη θέση του γραμματέα, αλλά ο Πιότρ αρνήθηκε και στη συνέχεια παραιτήθηκε από όλους τους αριστοκρατικούς τίτλους του, αποφασισμένος να ζήσει την υπόλοιπη ζωή του ανάμεσα στους αγρότες και τους εργάτες.

Μήπως Χρωστάμε Χάρη Σε Μητσοτάκη Και Χρυσοχοΐδη; / του Γ. Ελαφρού

Γιάννης Ελαφρός

Η χθεσινή μέρα ήταν η τέλεια ύβρις από την κυβέρνηση προς τη δημοκρατία, τις ελευθερίες και την μνήμη ενός 15χρονου παιδιού που εκτελέστηκε εν ψυχρώ από δύο αστυνομικούς σε υπηρεσία στα Εξάρχεια. Η χουντικού τύπου απαγόρευση κάθε συνάθροισης άνω των τριών ατόμων που ουσιαστικά καταλύει το Σύνταγμα, η θηριώδης αστυνομική παρουσία στο κέντρο της Αθήνας και των άλλων πόλεων, οι μαζικές προσαγωγές (374) και συλλήψεις (153) χωρίς να γίνουν καν επεισόδια ή συγκρούσεις και η απαγόρευση προσέγγισης του σημείου δολοφονίας του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, ακόμα και για να αφήσει ένα λουλούδι ένας πολίτης ή ένα ζευγάρι, ήταν πολλαπλά αποκαλυπτικά και συγκλόνισαν συνειδήσεις, πολύ πέρα από τον κύκλο του κινήματος.

Η Ήττα Του Τραμπ Ανακόπτει Την Ώθηση Της Αυταρχικής Δεξιάς Διεθνώς

Εκτελεστικό Γραφείο της 4ης Διεθνούς 

Οι αμερικανικές εκλογές σήμαναν την ήττα του σχεδίου του Τραμπ. Ο Μπάιντεν έλαβε 80 εκατομμύρια ψήφους και 306 εκλέκτορες για την εκλεκτορική σύσκεψη, δηλαδή 70 περισσότερους από τον Τραμπ. Παρά τις δυσκολίες που επέβαλε η πανδημία, οι εκλογές αυτές κατέγραψαν τη μεγαλύτερη συμμετοχή από το 1908. Η μεγάλη αυτή διαφορά κατέστησε πολύ δύσκολο στον Τραμπ να συνεχίσει να αμφισβητεί το αποτέλεσμα και άνοιξε το δρόμο για την άνοδο του Μπάιντεν. Χαιρετίζουμε την ήττα του Τραμπ, που αντιπροσωπεύει μια εξασθένιση των πιο αντιδραστικών και αυταρχικών δυνάμεων του πλανήτη.

Τα Δεκεμβριανά Του 1944

αναδημοσίευση από παλιότερο φύλλο της Εργατικής Πάλης

Ο Δεκέμβρης του 1944 είναι μια από τις πιο σημαντικές στιγμές του ελληνικού εργατικού κινήματος, τόσο γιατί πρόκειται για την ένοπλη εξέγερση του αθηναϊκού λαού απέναντι στους άγγλους ιμπεριαλιστές και την ελληνική αστική τάξη, όσο και γιατί αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες και πιο διδακτικές προδοσίες του ΚΚΕ και του σταλινισμού.

Ήδη από τον Δεκέμβρη του 1943 ο Τσόρτσιλ σκεφτόταν την αποστολή βρετανικών στρατευμάτων στην Ελλάδα, καθώς το ΕΑΜ έλεγχε σχεδόν το 90% της χώρας. Η επικύρωση των σχεδίων του βρετανικού ιμπεριαλισμού για την Ελλάδα θα αρχίσει να πραγματώνεται τον Οκτώβρη του ’44, στη Διάσκεψη της Μόσχας, όταν Τσόρτσιλ και Στάλιν χώρισαν τη νοτιοανατολική Ευρώπη σε σφαίρες επιρροής και συμφώνησαν πως η Ελλάδα θα παρέμενε στην επιρροή του βρετανικού ιμπεριαλισμού.

Γαλλία : Σφαλιάρα Για Τον Μακρόν / του Γ. Πίττα

Μια σφαλιάρα που θα μείνει στην ιστορία έφαγε ο Μακρόν από τις εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλωτές που το περασμένο Σάββατο ξεχύθηκαν εν μέσω πανδημίας στους δρόμους του Παρισιού και εβδομήντα ακόμη γαλλικών πόλεων ενάντια στο νόμο «συνολικής ασφάλειας» που ψήφισε η Βουλή και ανάμεσα σε άλλα απαγορεύει την βιντεοσκόπηση μπάτσων που βιαιοπραγούν.

Ήδη μέσα στην κυβέρνηση έχει ξεσπάσει κρίση με τον πρωθυπουργό της Γαλλίας Καστέξ να δηλώνει ότι θα συστήσει μια «ανεξάρτητη επιτροπή» που θα επανεξετάσει το νόμο (που ψήφισε η Βουλή και αναμένεται η έγκρισή του από την γερουσία) όσον αφορά στο επίμαχο άρθρο 24. Ο υπουργός Εσωτερικών Νταρμαμέν δήλωσε ότι επιμένει στο νόμο που ψηφίστηκε αλλά την Δευτέρα, ο Κριστόφ Καστανέρ, ηγέτης της κοινοβουλευτικής ομάδας του Μακρόν ανακοίνωσε ότι το εν λόγω άρθρο θα γραφτεί εξαρχής.

Κυβερνητική Γραμμή Η Καταστολή Αγώνων Και Απόψεων

Μπάμπης Συριόπουλος

▸ Βγήκαν από τη ναφθαλίνη αντιδραστικές διατάξεις περί «διέγερσης»

Το όργιο αστυνομικής βίας και καταστολής τις μέρες του Πολυτεχνείου, από τη μια άκρη της Ελλάδας ως την άλλη κι από γειτονιά σε γειτονιά, δεν ήταν καθόλου μια στιγμιαία έκρηξη κυβερνητικού αυταρχισμού. Μετά από αναφορά του Φαήλου Κρανιδιώτη της «Νέας Δεξιάς», διατάχθηκε από την Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών προκαταρκτική έρευνα που θα διεξάγει η Κρατική Ασφάλεια για τους πολιτικούς αρχηγούς των ΚΚΕ, ΜέΡΑ25 και ΣΥΡΙΖΑ. 

200 Χρόνια Από Τη Γέννηση Του Φρίντριχ Ένγκελς : Η Ζωή Και Οι Ιδέες Του

Ρομπ Σιούελ

Σήμερα συμπληρώνονται 200 χρόνια από τη γέννηση του Φρίντριχ Ένγκελς. Ο Ρομπ Σιούελ, αρχισυντάκτης της εφημερίδας Socialist Appeal που εκδίδεται από το βρετανικό τμήμα της Διεθνούς Μαρξιστικής Τάσης, τιμά την επέτειο εξετάζοντας τη ζωτική συμβολή του Ένγκελς στην ανάπτυξη των ιδεών του Μαρξισμού, για την οποία του οφείλουμε ένα τεράστιο χρέος ευγνωμοσύνης.

Ένγκελς, 200 Χρόνια Από Τη Γέννηση Του «Στρατηγού» : Η επιδίωξη, / του Αλέκου Αναγνωστάκη

Παραφράζοντας την τελευταία λόγια της απολογίας του Μπουχάριν  θα μπορούσαμε να πούμε πως έρχονται στιγμές που ο άνθρωπος αναρωτάτε, ζω αλλά στο όνομα τίνος ζω;  Κι αν πεθάνω, στο όνομα τίνος θα πεθάνω;

Ο ¨Ένγκελς έζησε και πέθανε ως ο εμπνευστής και υπηρέτης  της χειραφετημένης και χειραφετητικής κοινωνίας της κοινωνικής ισότητας, της κατάργησης κάθε καταπίεσης και εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. ’Έζησε και πέθανε  με την και για την επιδίωξη της κομμουνιστικής κοινωνίας και των μέσων - θεωρητικών προγραμματικών και οργανωτικών - μετάβασης προς αυτήν.

Φρίντριχ Ένγκελς, Πρωτεργάτης Του Κομμουνιστικού Κινήματος

Δημήτρης Γρηγορόπουλος  

Σαν σήμερα πριν από 200 χρόνια γεννήθηκε ο Φρίντριχ Ένγκελς, ένας πρωτοπόρος επαναστάτης, θεμελιωτής της θεωρίας του κομμουνισμού, αχώριστος συνεργάτης και σύντροφος του Καρλ Μαρξ. Η συμβολή του Ένγκελς στη θεωρητική θεμελίωση της αναγκαιότητας-δυνατότητας της κομμουνιστικής απελευθέρωσης ήταν ιδιαίτερα σημαντική, ειδικά σε τομείς όπως η διαλεκτική και η σχέση της με τις φυσικές επιστήμες, ο ιστορικός υλισμός και η πολιτική οικονομία.