Αναρχισμός και Σοσιαλισμός (Θέσεις)

του Βλαντίμιρ Ι. Λένιν

1. Ο αναρχισμός κατά τη διάρκεια των 35 έως 40 ετών (ο Μπακούνιν και η Διεθνής – 1866) της ύπαρξής του (από τον Στίρνερ όμως πέρασαν ακόμη πολύ περισσότερα χρόνια) δεν έχει δώσει τίποτα άλλο παρά γενικές φράσεις ενάντια στην εκμετάλλευση.

Οι φράσεις αυτές είναι στη μόδα για περισσότερα από 2000 χρόνια. Απουσιάζει (α) η κατανόηση των αιτιών της εκμετάλλευσης, (β) η κατανόηση της κοινωνικής ανάπτυξης, η οποία οδηγεί στο σοσιαλισμό, (γ) η κατανόηση της ταξικής πάλης ως δημιουργική δύναμη για την πραγματοποίηση του σοσιαλισμού.

Η Δικτατορία Της 21ης Απριλίου Και Η Εργατική Τάξη / του Γιώργου Αλεξάτου

του Γιώργου Αλεξάτου

Το δικτατορικό καθεστώς που επιβλήθηκε με το στρατιωτικό πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 υπήρξε ταυτόχρονα τομή και συνέχεια του καθεστώτος που επικράτησε στην Ελλάδα μετά τη νίκη του αστισμού κατά τον Εμφύλιο.

Κορνήλιος Καστοριάδης - Το Ζήτημα Της Αυτόνομης Κοινωνίας (Οικονομία, Πολιτική και Ισότητα)

Απόσπασμα από τη συλλογή διαλέξεων του Κορνήλιου Καστοριάδη Η Ελληνική Ιδιαιτερότητα (τρίτος τόμος), εκδόσεις Κριτική, σ.124-136 (19 Δεκεμβρίου 1984)

Έρχομαι τώρα στο κυρίως θέμα του σημερινού σεμιναρίου: το ζήτημα της αυτόνομης κοινωνίας. Το έθιξα ήδη στο προηγούμενο σεμινάριο, θα το επαναλάβω εν συντομία το κεφάλαιο της αυτονομίας σε ατομικό επίπεδο. Ονομάζω αυτόνομο το άτομο το οποίο εμφανίζει ισχυρή ψυχική επένδυση του αληθινού, έχει λίγο πολύ την πραγματική ικανότητα να αναγνωρίζει την επιθυμία του και, βεβαίως, να τη διακρίνει από την πραγματικότητα, και είναι ικανό να ενεργεί έχοντας επίγνωση των επιθυμιών του, τις οποίες αποδέχεται και αναλαμβάνει. Μπορούμε να δούμε, και εδώ επίσης, ότι κατά μία έννοια αυτός ο ορισμός είναι σχεδόν «ουδέτερες ηθικά».

Η ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΛΕΝΙΝ

Ο Λένιν γεννήθηκε στις 9 (22) Απριλίου του 1870 στην πόλη Σιμπίρσκ στη Ρωσία. Ο πατέρας του, Ιλγιά Νικολάγιεβιτς Ουλιάνοφ (1831 - 1886) και η μητέρα του, Μαρία Αλεξάνδροβνα Μπλανκ (1835 – 1916) ήταν εκπαιδευτικοί. 

Καθοριστικό γεγονός στη ζωή του Λένιν ήταν η εκτέλεση του μεγαλύτερου αδερφού του, Αλεξάντρ (μέλους της «Ναρονδοβόλτσι», της επαναστατικής οργάνωσης των Ναρόντικων) το 1987, με την κατηγορία της συμμετοχής σε απόπειρα κατά της ζωής του τσάρου Αλέξανδρου Γ’.

Το 1887 ο Λένιν εισήλθε στο νομικό τμήμα του πανεπιστημίου του Καζάν και έρχεται σε επαφή με επαναστατικές φοιτητικές ομάδες. Αποβάλλεται το Δεκέμβριο του ίδιου έτους για τη συμμετοχή του στο επαναστατικό κίνημα των φοιτητών και εξορίστηκε.

Το φθινόπωρο του 1888 παίρνει άδεια να επιστρέψει στο Καζάν, όπου προσχωρεί σε ένα μαρξιστικό κύκλο οργανωμένο από τον Φεντοσέγιεφ. Το 1889 πηγαίνει στη Σαμάρα, όπου σχηματίζει γύρω του τον πρώτο μαρξιστικό κύκλο.

Το 1891 ο Λένιν περνά στις εξετάσεις της Νομικής του Πανεπιστημίου της Πετρούπολης και του χορηγείται άδεια εξάσκησης του νομικού επαγγέλματος. Εγκαθίσταται στην Πετρούπολη το 1893 και προσεγγίζει τους μαρξιστικούς κύκλους.

Το 1894 αναλαμβάνει την ηγεσία των σοσιαλδημοκρατών της Πετρούπολης και γράφει το πρώτο του μεγάλο έργο: «τι είναι οι “φίλοι του λαού” και πώς πολεμούν τους σοσιαλδημοκράτες».



Τον Μάιο του 1895 ταξιδεύει στο εξωτερικό και συναντά τους Πλεχάνοφ, Ζασούλιτς, Αξελρόντ και τη μαρξιστική τους ομάδα, γνωστή ως «Απελευθέρωση της εργασίας». Επισκέπτεται το Παρίσι και το Βερολίνο. Με την επιστροφή του στην Αγία Πετρούπολη, συγκαλεί τους μαρξιστικούς κύκλους και ιδρύει την παράνομη «Ένωση αγώνα για την απελευθέρωση της εργατικής τάξης» με σκοπό την προετοιμασία για τη δημιουργία ενός εργατικού κόμματος.

Σύμφωνα με τον Λένιν η Ένωση αποτελεί το πρώτο «σοβαρό σπέρμα ενός επαναστατικού κόμματος στηριγμένο στο εργατικό κίνημα». Μετά την δημιουργία της, την περίοδο 1895-1900 αναπτύχθηκαν αντίστοιχες οργανώσεις σε αρκετές περιοχές της αυτοκρατορίας. Η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από σθεναρή πάλη του Λένιν ενάντια στους Ναρόντνικους και το «νόμιμο μαρξισμό», που κατέληξε στην ιδεολογική συντριβή των πρώτων.


Στις 21 Δεκεμβρίου του 1895 ο Λένιν και οι στενότεροι συνεργάτες του συνελήφθησαν. Πέρασε το 1896 στη φυλακή, και τον Φεβρουάριο του 1897 εξορίστηκε για τρία χρόνια στην επαρχία Γενισέης στην ανατολική Σιβηρία. Το 1898 παντρεύτηκε τη Ν.Κ.Κρούπσκαγια, συνεργάτιδά του στην εργατική Ένωση της Αγίας Πετρούπολης. Κατά τη διάρκεια της εξορίας τελείωσε τη σημαντικότερη οικονομική εργασία του, «Η ανάπτυξη του καπιταλισμού στη Ρωσία» (1899). Μετά τις συλλήψεις, η σύνθεση της καθοδήγησης της Ένωσης άλλαξε σημαντικά.

Τον Μάρτη του 1898 γίνεται απόπειρα στο Μίνσκ συνένωσης των Ενώσεων αγώνα που καταλήγει στην ίδρυση σοσιαλδημοκρατικού κόμματος (ΡΣΔΕΚ).



Το 1900 ο Λένιν πήγε στην Ελβετία. Στο τέλος του έτους (Δεκέμβρη) το πρώτο φύλλο της εφημερίδας "Ίσκρα" (Σπίθα) εμφανίστηκε στο Μόναχο, με το σύνθημα "Από τη σπίθα αυτή θα βγει η φλόγα". Σκοπός της Ίσκρα ήταν να συνδέσει μεταξύ τους τις μαρξιστικές οργανώσεις και να προετοιμάσει τη δημιουργία πραγματικού κόμματος (αφού μετά το ιδρυτικό του Μίνσκ δεν υπήρχε ούτε καταστατικό του κόμματος, ούτε πρόγραμμα). Ταυτόχρονα μέσω της Ίσκρα ασκεί κριτική στην ομάδα των οικονομιστών.

Το 1902 εκδίδεται στη Στουτγάρδη το «τι να κάνουμε».

Στις αρχές του 1900 στη Ρωσία πραγματοποιούνται διαδηλώσεις, απεργίες εργατών, οργανωμένες και καθοδηγούμενες από σοσιαλδημοκρατικές επιτροπές. Οι αγώνες μετρούν αρκετούς νεκρούς και συλλήψεις. Ξεσπάει κίνημα αγροτών και εμφανίζεται και φοιτητικό κίνημα το οποίο καταδιώκεται. Μέσα σε αυτό το κλίμα πραγματοποιείται το 2ο συνέδριο του Ρωσικού σοσιαλδημοκρατικού εργατικού κόμματος (ΡΣΔΕΚ) στις 30 Ιούλη - 23 Αυγούστου 1903. Το συνέδριο άρχισε στις Βρυξέλλες και κατόπιν μεταφέρθηκε στο Λονδίνο.

Μέσα στο συνέδριο έρχονται αντιμέτωπες δύο πλευρές. Ο Λένιν που υποστηρίζεται από τον Πλεχάνωφ και τους σταθερούς «Ισκριστές» και ο Μαρτώφ με την υποστήριξη των Άξελροντ, Ζασούλιτς, Τρότσκι και όλη την ανοιχτή οπορτουνιστική μερίδα του συνεδρίου. Το συνέδριο ψηφίζει τελικά το πρόγραμμα της Ίσκρα. Η νίκη αυτή του Λένιν και των οπαδών του διαμόρφωσε δύο ομάδες, τους Μπολσεβίκους (πλειοψηφούντες) και τους Μενσεβίκους (μειοψηφούντες).

Μετά το 2ο συνέδριο η πάλη μέσα στο κόμμα οξύνθηκε. Οι Μενσεβίκοι προσπαθούν να τινάξουν στον αέρα τις αποφάσεις και για το σκοπό αυτό δημιουργούν κρυφά αντικομματική φραξιονιστική οργάνωση με επικεφαλής τους Μαρτώφ, Άξελροντ και μένουν περιχαρακωμένοι στο «Σύνδεσμο του εξωτερικού». Με την προσχώρηση και του Πλεχάνωφ στους Μενσεβίκους η Ίσκρα μετατρέπεται σε όργανο πάλης ενάντια στους Μπολσεβίκους.


Τη 1η του Νοέμβρη ο Λένιν εγκαταλείπει τη συντακτική επιτροπή της Ίσκρα. Η απάντηση του Λένιν στις κατηγορίες των Μενσεβίκων συνοψίζεται στο βιβλίο του της περιόδου αυτής: «Ένα βήμα μπροστά και δύο βήματα πίσω» το οποίο δημοσιεύεται το Μάη του 1904 στη Γενεύη. Μετά την έκδοση του βιβλίου οι περισσότερες τοπικές οργανώσεις συσπειρώνονται γύρω από τον Λένιν.

Ο Ρωσοϊαπωνικός πόλεμος βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη γεγονός που εντείνει τις διαφωνίες των δύο κομματιών αφού η γραμμή των Μενσεβίκων είναι «άμυνα μέχρις εσχάτων».

Το καλοκαίρι του 1904 με την βοήθεια του Πλεχάνωφ και των πρώην Μπολσεβίκων Κράσιν και Νοσκώφ, οι Μενσεβίκοι παίρνουν την πλειοψηφία στη κεντρική επιτροπή. Η ανάγκη για το 3ο συνέδριο γίνεται επιτακτική.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ «ΦΙΛΟΙ ΤΟΥ ΛΑΟΥ» ΚΑΙ ΠΩΣ ΠΟΛΕΜΟΥΝ ΤΟΥΣ ΣΟΣΙΑΛΔΗΜΟΚΡΑΤΕΣ (1894)

«Αλήθεια τι σημαίνει επανάσταση από τη μαρξιστική άποψη; Βίαιη συντριβή του παλιωμένου πολιτικού εποικοδομήματος, που η αντίθεση του προς τις νέες σχέσεις παραγωγής προκάλεσε σε μια ορισμένη στιγμή τη χρεοκοπία του».

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΣ (1899)

«Όταν το προλεταριάτο κατακτήσει την πολιτική εξουσία δεν σταματά την ταξική πάλη, αλλά τη συνεχίζει ως την κατάργηση των τάξεων, εννοείται όμως σε διαφορετικές συνθήκες, με διαφορετική μορφή, με διαφορετικά μέσα».

Στις 4 Γενάρη 1905 βγαίνει στη Γενεύη η νέα εφημερίδα του Λένιν, η Βπερυόντ (Εμπρός). Η 9η Γενάρη είναι η αρχή των επαναστατικών εξελίξεων στη Ρωσία: η ειρηνική πομπή 140.000 εργατών πνίγεται στο αίμα («ματωμένη Κυριακή») και ξεσπούν απεργίες και διαδηλώσεις.

Οι διαδηλώσεις τις πρωτομαγιάς και οι οδομαχίες προμηνύουν την επανάσταση. Τον Ιούνη πραγματοποιείται εξέγερση στο θωρηκτό Ποτέμκιν η οποία καταπνίγεται.

Τον Αύγουστο γίνεται σύσκεψη 22 Μπολσεβίκων στην Ελβετία όπου απευθύνεται έκκληση «προς το κόμμα» και αρχίζει η προετοιμασία για το 3ο συνέδριο. Ο Τσάρος αναγγέλλει την δημιουργία συμβουλευτικής Δούμας («Βουλής») την οποία οι Μπολσεβίκοι μποϊκοτάρουν ενώ οι Μενσεβίκοι δηλώνουν ανοιχτοί σε όποια συμμετοχή.


Στις 25 του Απρίλη καλείται το 3ο συνέδριο του κόμματος στο οποίο οι Μενσεβίκοι αρνούνται να συμμετάσχουν. Πραγματοποιείται με παρουσία μόνο Μπολσεβίκων ενώ ταυτόχρονα γίνεται συνδιάσκεψη των Μενσεβίκων στη Γενεύη. Τον Ιούλιο εκδίδεται το βιβλίο του Λένιν: «οι Δύο τακτικές της σοσιαλδημοκρατίας στη δημοκρατική επανάσταση».

Το φθινόπωρο το επαναστατικό κίνημα βρίσκεται σε ανοδική πορεία. Δημιουργούνται για πρώτη φορά τα Σοβιέτ των εργατών βουλευτών. Ο Λένιν επιστρέφει στη Ρωσία Η γενική απεργία του Οκτώβρη αναγκάζει τον Τσάρο σε Διάγγελμα για το απαραβίαστο του ατόμου, την ελευθερία συνείδησης, λόγου, του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι. Υπόσχεται Δούμα με εκλογές και συμμετοχή όλων των τάξεων. Οι Μπολσεβίκοι ανακοινώνουν πως πρόκειται για παγίδα και καλούν το λαό σε ένοπλη εξέγερση.

Οι υποσχέσεις πράγματι δεν πραγματοποιούνται και μετά την υπογραφή ειρήνης με την Ιαπωνία ο Τσάρος συγκεντρώνει δυνάμεις και χτυπάει τις εξεγέρσεις.


Η ένοπλη εξέγερση έχει ξεκινήσει και ήδη εξαπλώνεται σε Γεωργία, Ουκρανία, Φιλανδία και Λετονία. Η τσαρική κυβέρνηση αντεπιτίθεται με φοβερή αγριότητα. Το Δεκέμβρη αναγγέλλεται η νέα Δούμα.

Τον Απρίλη του 1906 γίνεται στη Στοκχόλμη το 4ο (ενωτικό) συνέδριο του ΡΣΔΕΚ με τη συμμετοχή και των δύο παρατάξεων.

Η πρώτη Δούμα διαλύεται το καλοκαίρι. Οι Μπολσεβίκοι αποφασίζουν να πάρουν μέρος στις εκλογές για τη δεύτερη Δούμα.

ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ (1902)

«Το κόμμα σαν πρωτοπόρο τμήμα της εργατικής τάξης πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο οργανωμένο, να δέχεται στις γραμμές του μόνο τα στοιχεία που παραδέχονται ένα ελάχιστο όριο οργάνωσης».

«Το προλεταριάτο δεν φοβάται την οργάνωση και την πειθαρχία, κύριοι που τόσο πολύ νοιάζεστε… Το προλεταριάτο δεν θα νοιαστεί καθόλου να αναγνωριστούν μέλη του κόμματος οι κύριοι καθηγητές και τα γυμνασιόπαιδα που δεν θέλουν να μπουν στο κόμμα επειδή θα δουλέψουν κάτω από τον έλεγχο μιας οργάνωσης. Το προλεταριάτο από όλη τη ζωή του διαπαιδαγωγείται στην οργάνωση πολύ ριζικότερα από ότι πολλοί διανοουμενίσκοι»

«Στην πάλη του για την εξουσία, το προλεταριάτο δεν έχει άλλο όπλο από την οργάνωση…»

Το Μάη (13-1 Ιούνη) του 1907 πραγματοποιείται το 5ο συνέδριο στο Λονδίνο. Το κόμμα απαριθμεί περισσότερα από 150.000 μέλη. Ο Τρότσκυ επιχειρεί να σχηματίσει δική του ομάδα του κέντρου αλλά αποτυγχάνει.

Στις 3 Ιούνη ο Τσάρος διαλύει και την δεύτερη κρατική Δούμα ενώ ταυτόχρονα ο υπουργός του, ο Στολύπιν, εξαπολύει αιματηρή τρομοκρατία σε εργάτες και αγρότες με μαζικούς τουφεκισμούς, απαγχονισμούς και βασανιστήρια.

Στις 8 Ιούλη ο Λένιν γίνεται αντιπρόσωπος των Ρώσων σοσιαλδημοκρατών στο Διεθνές Σοσιαλιστικό Γραφείο.

Στις 18-23 Αυγούστου συμμετέχει στο Συνέδριο της Σοσιαλιστικής Διεθνούς στη Στουτγάρδη.

Στις 25 Δεκέμβρη ξεκινά η 2η περίοδος της εμιγκράτσιας του Λένιν φεύγοντας για το εξωτερικό.

Σχηματίζεται η τρίτη Δούμα με διαφορετικό εκλογικό νόμο ώστε να απαλλαγεί από τη σοσιαλδημοκρατική μερίδα.

Το 1908 ο Λένιν μετοικεί από την Ελβετία στο Παρίσι.

Το 1910 επισκέπτεται τον Γκόρκυ στο Κάπρι της Ιταλίας.

Στις 28 Αυγούστου -3 Σεπτέμβρη συμμετέχει στο συνέδριο της Σοσιαλιστικής Διεθνούς (2η Διεθνής) στην Κοπεγχάγη.

Το 1911 τέλη Αυγούστου οργανώνει μια Κομματική σχολή στο Longjumeau κοντά στο Παρίσι.

Οι Μενσεβίκοι αυτήν την εποχή γίνονται λικβινταριστές, ζητούν να διαλύσουν το παράνομο κόμμα της εργατικής τάξης. Επιχειρούν να οργανώσουν το δικό τους ρεφορμιστικό κόμμα που οι εργάτες ονομάζουν «εργατικό κόμμα του Στολύπιν».

Οι Οτζοβιστές μέσα στο κόμμα το σπρώχνουν να αποκοπεί από τις μάζες και εμποδίζουν την συγκέντρωση δυνάμεων για νέα επαναστατική άνοδο.

Τα δύο αυτά ρεύματα συνενώνονται σε συνασπισμό ενάντια στον Λένιν, στον συνασπισμό του Αυγούστου, τον οποίο οργανώνει ο Τρότσκι. Οι Μπολσεβίκοι επικρατούν και υπερασπίζουν το παράνομο κόμμα. Κατάληξη αυτής της περιόδου είναι η ίδρυση του κόμματος των Μπολσεβίκων, απαλλαγμένο από όλα τα οπορτουνιστικά στοιχεία, το1912 στις 18 - 30 Ιούνη στη Πράγα. Η συνδιάσκεψη βάζει τα θεμέλια για ένα κόμμα νέου τύπου. Ο Λένιν πηγαίνει στη Κρακοβία για την σύνταξη της καινούριας εφημερίδας του κόμματος, της Πράβντα.

Το 1913 η Πράβντα απαγορεύεται και βγαίνουν αντικαταστάτριες εφημερίδες.

Το 1914 γίνεται συνεδρίαση στην Κρακοβία για τη δουλειά της ομάδας των Μπολσεβίκων στο ρωσικό κοινοβούλιο.

Στις 8 Αυγούστου λόγω του πολέμου οι Αυστριακές αρχές παρενοχλούν με συλλήψεις τον Λένιν, και αναγκάζεται να πάει στην ουδέτερη Ελβετία.


Τα χρόνια της επαναστατικής ανόδου (1912-1914) χαρακτηρίζονται από τον πρωταγωνιστικό ρόλο του κόμματος στις εξελίξεις χρησιμοποιώντας και νόμιμες και παράνομες μορφές πάλης.

Στις 14 Ιούλη του 1914 γίνεται γενική επιστράτευση και η Γερμανία κηρύττει τον πόλεμο στη Ρωσία. Το Μπολσεβίκικο κόμμα μπαίνει στην περίοδο του ιμπεριαλιστικού αυτού πολέμου κρατώντας ψηλά τη σημαία του διεθνισμού.

Στις 4 Αυγούστου η γερμανική σοσιαλδημοκρατία ψήφισε στο Ράιχσταγκ (Γερμανική Βουλή) τις πολεμικές πιστώσεις δηλαδή την υποστήριξη του πολέμου. Το ίδιο γίνεται και σε Γαλλία, Αγγλία, Βέλγιο. Στην ουσία η 2η Διεθνής έπαψε να υπάρχει. Ο πόλεμος καθυστέρησε την επαναστατική δραστηριότητα στη Ρωσία και ουσιαστικά την μετάθεσε τρία χρόνια αργότερα.

Το 1915 (2-4 Σεπτέμβρη) ο Λένιν συμμετέχει στην αντιπολεμική συνδιάσκεψη του Τσιμμερβαλντ όπου αναδεικνύεται σε οργανωτή της αριστερής του πτέρυγας.

Το 1916 γράφει το «Ο ιμπεριαλισμός, ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού».

Ο ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΣ, ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΤΑΔΙΟ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ

«Ο ιμπεριαλισμός είναι ένα ιδιόμορφο ιστορικό στάδιο του καπιταλισμού. Η ιδιομορφία του αυτή είναι τριπλή: ο ιμπεριαλισμός είναι 1. μονοπωλιακός καπιταλισμός, 2. παρασιτικός καπιταλισμός ή καπιταλισμός που σαπίζει, 3. καπιταλισμός που πεθαίνει».

Το 1917 στις 10 Μάρτη αρχίζει η επανάσταση στη Ρωσία.

Στις 3 Απριλίου μετά από πολύχρονη εξορία ο Λένιν γυρίζει στη Ρωσία μετά την πτώση του τσάρου Νικόλαου Β’ και διατυπώνει την άποψη για την μετατροπή της αστικοδημοκρατικής επανάστασης σε σοσιαλιστική, άποψη που συμπυκνώνεται στις «Θέσεις του Απρίλη».

Στις 4 Ιούλη πραγματοποιείται διαδήλωση. Ο Λένιν μπαίνει στην παρανομία.

Στις 8-16 Αυγούστου γίνεται το 6ο συνέδριο του κόμματος με τον Λένιν απόντα.

Στις 4 Σεπτέμβρη ο Λένιν βρίσκεται στη Φιλανδία. Γράφει το «κράτος και επανάσταση».

Στις 20 Οκτώβρη επιστρέφει στην Πετρούπολη.


Στις 7 Νοέμβρη (25 Οκτώβρη) αρχίζει η ένοπλη εξέγερση. Ο Λένιν μιλά στη συνεδρίαση του Σοβιέτ της Πετρούπολης. Συντάσσει την «έκκληση των Μπολσεβίκων προς το λαό της Ρωσίας».

Στις 8 Νοέμβρη συντάσσει τα διατάγματα για την ειρήνη και τη γη και την απόφαση για το σχηματισμό της κυβέρνησης αγροτών – εργατών. Μιλάει στην συνεδρίαση του Πανρωσικού συνεδρίου των Σοβιέτ που τον εκλέγει πρόεδρο του Συμβουλίου των Επιτρόπων του Λαού.

Στις 12 Νοέμβρη συντάσσει το διάγγελμα «Προς όλους»

ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΑΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

Το βασικό ζήτημα κάθε επανάστασης είναι το ζήτημα της κρατικής εξουσίας. Στα χέρια ποιας τάξης βρίσκεται η εξουσία – αυτό κρίνει το παν […]

Το ζήτημα της εξουσίας δεν μπορεί κανείς ούτε να το παρακάμψει, ούτε να το παραμερίσει, γιατί πρόκειται ακριβώς, για το βασικό ζήτημα που καθορίζει το παν στην ανάπτυξη της επανάστασης, στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική της.

Οι εκμεταλλευόμενες τάξεις ποτέ δε θα μπορέσουν να ελευθερωθούν, αν δεν δημιουργήσουν μια σταθερή, αμείλικτη επαναστατική εξουσία.

Εμείς οι μποσελβίκοι, είμαστε υπέρ της σταθερής εξουσίας, αλλά υπέρ μιας τέτοιας εξουσίας που θα ήταν εξουσία των εργατών και των αγροτών.

Κάθε κρατική εξουσία είναι καταναγκασμός, ως τώρα όμως η εξουσία αυτή ήταν εξουσία της μειοψηφίας, εξουσία του τσιφλικά και του καπιταλιστή ενάντια στον εργάτη και στον αγρότη.

Εμείς είμαστε υπέρ της εξουσίας που θα ήταν σταθερή εξουσία της πλειοψηφίας των εργατών και των αγροτών ενάντια στους καπιταλιστές και τους τσιφλικάδες.

ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ

Η εργατοαγροτική κυβέρνηση, βγαλμένη από την επανάσταση της 24-25 του Οχτώβρη και στηριγμένη στα Σοβιέτ των εργατών, στρατιωτών και αγροτών βουλευτών, προτείνει σε όλους τους εμπόλεμους λαούς και στις κυβερνήσεις τους να αρχίσουν αμέσως διαπραγματεύσεις για μια δίκαιη δημοκρατική ειρήνη.

[…] Τέτοια ειρήνη η κυβέρνηση θεωρεί την άμεση ειρήνη χωρίς προσαρτήσεις (δηλαδή χωρίς αρπαγή ξένων εδαφών, χωρίς βίαιη ενσωμάτωση ξένων εθνοτήτων) και χωρίς επανορθώσεις.

[…] Λέγοντας προσάρτηση ή αρπαγή ξένων εδαφών η κυβέρνηση εννοεί, […], κάθε ενσωμάτωση σ’ ένα μεγάλο ή ισχυρό κράτος μιας μικρής ή αδύνατης εθνότητας χωρίς την εκφρασμένη ρητά, καθαρά και ελεύθερα συγκατάθεση και επιθυμία αυτής της εθνότητας, άσχετα από το πότε έγινε αυτή η βίαιη ενσωμάτωση, άσχετα επίσης με το βαθμό ανάπτυξης ή καθυστέρησης αυτού του έθνους που το προσαρτούν με τη βία ή το κατακρατούν με τη βία μέσα στα σύνορα ορισμένου κράτους. Άσχετα, τέλος, από το αν το έθνος αυτό ζει στην Ευρώπη, ή σε μακρινές υπερπόντιες χώρες.

[…] Η κυβέρνηση θεωρεί σαν το μεγαλύτερο έγκλημα ενάντια στην ανθρωπότητα τη συνέχιση αυτού του πολέμου για το μοίρασμα ανάμεσα στα ισχυρά και πλούσια έθνη των αδύνατων εθνών που έχουν κατακτήσει, και δηλώνει επίσημα πως είναι αποφασισμένη να υπογράψει αμέσως τους όρους μιας ειρήνης η οποία θα βάλει τέρμα σ’ αυτό τον πόλεμο, με βάση τις αρχές που αναφέραμε και που είναι εξίσου δίκαιες για όλους χωρίς εξαίρεση τους λαούς.

Ταυτόχρονα η κυβέρνηση δηλώνει ότι τους πιο πάνω όρους ειρήνης δεν τους θεωρεί καθόλου τελεσιγραφικούς, δηλαδή δέχεται να συζητήσει και οποιουσδήποτε άλλους όρους ειρήνης […].

Η κυβέρνηση καταργεί τη μυστική διπλωματία, εκφράζοντας από την πλευρά της τη σταθερή απόφασή της να διεξαγάγει όλες τις διαπραγματεύσεις εντελώς ανοιχτά μπροστά σε όλο το λαό, αρχίζοντας αμέσως τη δημοσίευση όλων των μυστικών συμφώνων που έχει επικυρώσει ή συνάψει η κυβέρνηση των τσιφλικάδων και των καπιταλιστών από το Φλεβάρη ως τις 25 του Οχτώβρη 1917.

[…] Η κυβέρνηση προτείνει σε όλες τις κυβερνήσεις και στους λαούς όλων των εμπόλεμων χωρών να συνάψουν αμέσως ανακωχή […] για να διεξαχθούν οι διαπραγματεύσεις ειρήνης με συμμετοχή των αντιπροσώπων όλων χωρίς εξαίρεση των λαών ή των εθνών που πήραν μέρος στον πόλεμο ή που αναγκάστηκαν να πάρουν μέρος σε αυτόν, [..] και για να συγκληθούν πληρεξούσιες συνελεύσεις των αντιπροσώπων των λαών σε όλες τις χώρες για την οριστική επικύρωση των όρων ειρήνης.


ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΗ

1) Η ιδιοκτησία της γης των τσιφλικάδων καταργείται αμέσως χωρίς καμία αποζημίωση

2) Τα κτήματα των τσιφλικάδων, όπως και όλη η γη που ανήκει στην αυτοκρατορική οικογένεια, στα μοναστήρια, στις εκκλησίες, […], μπαίνουν στη διάθεση των επαρχιακών επιτροπών γης και των νομαρχιακών Σοβιέτ των αγροτών βουλευτών, ως τη σύγκληση της Συντακτικής Συνέλευσης.

3) Κάθε φθορά της δημευμένης περιουσίας, που από σήμερα ανήκει σε όλο το λαό, θεωρείται βαρύ έγκλημα που τιμωρείται από το επαναστατικό δικαστήριο. […]

4) Σαν οδηγός για την πραγμάτωση των μεγάλων αγροτικών μετασχηματισμών, ως την οριστική λύση τους από τη Συντακτική Συνέλευση, πρέπει στο εξής να χρησιμεύει παντού η παρακάτω εντολή των αγροτών […] με βάση τις 242 τοπικές εντολές των αγροτών […].

5) Η γη των απλών αγροτών και των απλών κοζάκων δεν δημεύεται.

[…] Δεν έχει σημασία ποιος τα σύνταξε (το διάταγμα και την εντολή των αγροτών). Σαν δημοκρατική όμως κυβέρνηση που είμαστε, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την απόφαση των κατώτερων λαϊκών στρωμάτων, ακόμη κι αν δεν συμφωνούμε μ’ αυτή. Στο καμίνι της ζωής, εφαρμόζοντας την απόφαση αυτή στην πράξη, πραγματοποιώντας την κατά τόπους, οι αγρότες θα καταλάβουν μόνοι τους που βρίσκεται η αλήθεια. Κι αν ακόμη […] ακολουθήσουν και παραπέρα τους σοσιαλιστές-επαναστάτες, κι αν ακόμη δώσουν σε αυτό το Κόμμα την πλειοψηφία στην Συντακτική Συνέλευση, πάλι εμείς θα πούμε: ας είναι κι έτσι. […]Πρέπει να ακολουθούμε τη ζωή, πρέπει να δίνουμε πλήρη ελευθερία στη δημιουργικότητα των λαϊκών μαζών. […] Πιστεύουμε ότι η αγροτιά θα μπορέσει η ίδια να λύσει καλύτερα από μας το ζήτημα αυτό σωστά, έτσι όπως πρέπει. Η ουσία δεν είναι αν θα το κάνει αυτό με το δικό μας πνεύμα, ή με το πνεύμα του προγράμματος των Εσέρων. Η ουσία είναι να αποκτήσει η αγροτιά σταθερή πεποίθηση ότι στο χωριό δεν υπάρχουν πια τσιφλικάδες, ότι οι ίδιοι οι αγρότες πρέπει να λύσουν όλα τα ζητήματα, να οργανώσουν οι ίδιοι τη ζωή τους.

ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΟΜΕΝΟΥ ΛΑΟΥ

Η Συντακτική Συνέλευση αποφασίζει:

I

1. Η Ρωσία ανακηρύσσεται Δημοκρατία των Σοβιέτ των εργατών, στρατιωτών και αγροτών βουλευτών. Όλη η εξουσία στο κέντρο και κατά τόπους ανήκει σ' αυτά τα Σοβιέτ.

2. Η Σοβιετική Δημοκρατία της Ρωσίας ιδρύεται με βάση την ελεύθερη ένωση ελεύθερων εθνών, σαν Ομοσπονδία των Εθνικών Σοβιετικών Δημοκρατιών.

II

Βάζοντας σαν βασικό της καθήκον την εξάλειψη της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, την πλήρη εξαφάνιση της διαίρεσης της κοινωνίας σε τάξεις, την αμείλικτη κατάπνιξη της αντίστασης των εκμεταλλευτών, την εγκαθίδρυση της σοσιαλιστικής οργάνωσης της κοινωνίας και τη νίκη του σοσιαλισμού.

1. Η ατομική ιδιοκτησία γης καταργείται. Όλη η γη, με όλα τα κτίρια, τα εργαλεία και τα άλλα εξαρτήματα της αγροτικής παραγωγής ανακηρύσσεται περιουσία όλου του εργαζόμενου λαού.

2. Επικυρώνεται ο σοβιετικός νόμος για τον εργατικό έλεγχο και για το Ανώτατο συμβούλιο της λαϊκής οικονομίας, με σκοπό να εξασφαλιστεί η εξουσία του εργαζόμενου λαού πάνω στους εκμεταλλευτές και σαν πρώτο βήμα για να περάσουν ολοκληρωτικά οι φάμπρικες, τα εργοστάσια, τα ορυχεία, οι σιδηρόδρομοι και τα άλλα μέσα παραγωγής και μεταφορών στην ιδιοκτησία του εργατοαγροτικού κράτους.

3. Επικυρώνεται το πέρασμα όλων των τραπεζών στην ιδιοκτησία του εργατοαγροτικού κράτους, σαν ένας από τους όρους για την απελευθέρωση των εργαζόμενων μαζών από το ζυγό του κεφαλαίου.

4. Για να εξαλειφθούν τα παρασιτικά στρώματα της κοινωνίας καθιερώνεται η γενική υποχρεωτική εργασία.

5. Για να εξασφαλιστεί όλη η εξουσία στις εργαζόμενες μάζες και για να λείψει κάθε δυνατότητα παλινόρθωσης της εξουσίας των εκμεταλλευτών, εκδίδεται διάταγμα για τον εξοπλισμό των εργαζομένων, για την συγκρότηση σοσιαλιστικού κόκκινου στρατού των εργατών και των αγροτών και για τον ολοκληρωτικό αφοπλισμό των εύπορων τάξεων.

III

1. Εκφράζοντας την ακλόνητη απόφαση να αποσπάσει την ανθρωπότητα από τα νύχια του χρηματιστικού κεφαλαίου και του ιμπεριαλισμού που στο σημερινό πόλεμο, τον πιο εγκληματικό απ' όλους τους πολέμους, πλημμύρισαν τη γη με αίμα, η Συντακτική Συνέλευση προσχωρεί ολοκληρωτικά στην πολιτική που εφαρμόζει η Σοβιετική εξουσία, στην πολιτική που ξεσκίζει τα μυστικά σύμφωνα, οργανώνει την πιο πλατιά συναδέλφωση με τους εργάτες και τους αγρότες των στρατών, που πολεμούν σήμερα μεταξύ τους και προσπαθεί να πετύχει με κάθε θυσία, με επαναστατικά μέτρα, δημοκρατική ειρήνη ανάμεσα στους λαούς, χωρίς προσαρτήσεις και χωρίς επανορθώσεις, με βάση την ελεύθερη αυτοδιάθεση των εθνών.

2. Για τους ίδιους σκοπούς η Συντακτική Συνέλευση επιμένει στην πλήρη ρήξη με τη βάρβαρη πολιτική του αστικού πολιτισμού, που στήριξε την ευημερία των εκμεταλλευτών ορισμένων επίλεκτων εθνών πάνω στην υποδούλωση εκατοντάδων εκατομμυρίων εργαζομένων του πληθυσμού της Ασίας, των αποικιών γενικά και των μικρών χωρών.

Η Συντακτική Συνέλευση χαιρετίζει την πολιτική του Συμβουλίου Λαϊκών Επιτρόπων, που διακήρυξε την πλήρη ανεξαρτησία της Φιλανδίας, που άρχισε να αποσύρει τα στρατεύματά της από την Περσία, που διακήρυξε την ελευθερία αυτοδιάθεσης της Αρμενίας.

3. Η Συντακτική Συνέλευση θεωρεί σαν πρώτο χτύπημα ενάντια στο διεθνές τραπεζικό, χρηματιστικό κεφάλαιο το σοβιετικό νόμο για την ακύρωση (σβήσιμο) των δανείων που είχαν συνάψει οι κυβερνήσεις του τσάρου, των τσιφλικάδων και της αστικής τάξης και εκφράζει την πεποίθηση ότι η Σοβιετική εξουσία θα προχωρήσει σταθερά σ' αυτό το δρόμο ως την πλήρη νίκη της διεθνούς εργατικής εξέγερσης ενάντια στο ζυγό του κεφαλαίου.

IV

Η Συντακτική Συνέλευση, που έχει εκλεγεί με βάση τους καταρτισμένους πριν την Οκτωβριανή επανάσταση εκλογικούς συνδυασμούς των κομμάτων, τότε που ο λαός δεν μπορούσε ακόμη να ξεσηκωθεί με όλο του τον όγκο ενάντια στους εκμεταλλευτές, δεν ήξερε πόση δύναμη έχει η αντίστασή τους, όταν πρόκειται να υπερασπίσουν τα ταξικά τους προνόμια, δεν είχαν ακόμη καταπιαστεί πρακτικά με τη δημιουργία της σοσιαλιστικής κοινωνίας - η Συντακτική Συνέλευση θα θεωρούσε θεμελιακό λάθος, ακόμη και από τυπική άποψη, να αντιταχθεί στη Σοβιετική εξουσία.

Από άποψη ουσίας η Συντακτική Συνέλευση θεωρεί ότι τώρα, τη στιγμή της ύστατης πάλης του λαού ενάντια στους εκμεταλλευτές του, δεν μπορεί να υπάρχει θέση για τους εκμεταλλευτές σε κανένα όργανο της εξουσίας. Η εξουσία πρέπει να ανήκει στο ακέραιο και αποκλειστικά στις εργαζόμενες μάζες και στον πληρεξούσιο αντιπρόσωπό τους - στα Σοβιέτ των εργατών, στρατιωτών και αγροτών βουλευτών.

Η Συντακτική Συνέλευση, υποστηρίζοντας τη Σοβιετική εξουσία και τα διατάγματα του Συμβουλίου των Λαϊκών Επιτρόπων, θεωρεί πως η αποστολή της περιορίζεται στη θεμελίωση των βάσεων του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού της κοινωνίας.

Ταυτόχρονα, προσπαθώντας να δημιουργήσει μια πραγματικά ελεύθερη και εθελοντική και, συνεπώς, ακόμη πιο στενή και σταθερή συμμαχία των εργαζόμενων τάξεων όλων των εθνών της Ρωσίας, η Συντακτική Συνέλευση περιορίζει τα καθήκοντά της στην καθιέρωση των θεμελιακών αρχών της Ομοσπονδίας των Σοβιετικών Δημοκρατιών της Ρωσίας, αφήνοντας στους εργάτες και στους αγρότες του κάθε έθνους να αποφασίσουν ανεξάρτητα στο δικό τους κυρίαρχο σοβιετικό συνέδριο, αν επιθυμούν και πάνω σε ποιες βάσεις επιθυμούν να παίρνουν μέρος στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση και στα υπόλοιπα ομοσπονδιακά σοβιετικά όργανα.

Η ΧΡΕΟΚΟΠΙΑ ΤΗΣ II ΔΙΕΘΝΟΥΣ

«Η θυσία των βασικών σκοπών του προλεταριάτου στους μεσοβέζικους και συγκεχυμένους σκοπούς του φιλελευθερισμού αποτελεί και την ουσία του οπορτουνισμού στα ζητήματα τακτικής».

Ο ΟΠΟΡΤΟΥΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΧΡΕΟΚΟΠΙΑ ΤΗΣ II ΔΙΕΘΝΟΥΣ

«Η αστική κοινωνία εκτρέφει συνεχώς τέτοιους πολιτικούς, που τους αρέσει να αυτοονομάζονται εξωταξικοί, και τέτοιους οπορτουνιστές, που τους αρέσει να αυτοονομάζονται σοσιαλιστές, που όλοι τους σκόπιμα και συστηματικά εξαπατούν τις μάζες με τα πιο παχιά, με τα πιο «αριστερά» λόγια».

ΜΙΑ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑ

«Ο οπορτουνισμός δεν είναι κάτι το τυχαίο, δεν είναι σφάλμα, δεν είναι αστοχία, δεν είναι προδοσία ορισμένων ατόμων, αλλά κοινωνικό προϊόν μιας ολόκληρης ιστορικής εποχής. Δεν εμβαθύνουν όμως όλοι στη σημασία αυτής της αλήθειας. Τον οπορτουνισμό τον έθρεψε ο λεγκαλισμός».

ΘΑ ΑΚΟΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΟΥΤΟΥ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ

«Δεν πρέπει να ακολουθούμε δουλικά τη στιγμή, αυτό θα είναι οπορτουνισμός. Πρέπει να μελετάμε τις πιο βαθιές αιτίες των γεγονότων και τις απώτερες συνέπειες της τακτικής μας».

ΣΟΣΙΑΛΣΩΒΙΝΙΣΤΕΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΙΣΤΕΣ

«Όταν οι άνθρωποι που κουράστηκαν και έσπασαν ανεβαίνουν στο βήμα της δημοσιογραφίας και διακηρύσσουν ότι η φυγή τους δεν είναι εκδήλωση κούρασης, αδυναμίας, διανοουμενίστικης παλιανθρωπιάς, αλλά πράξη αξιέπαινη και επιπλέον φορτώνουν την ευθύνη στην παράνομη οργάνωση που την παρουσιάζουν σαν «ανίκανη για δράση», ή «άχρηστη», ή «απονεκρωμένη» κτλ, τότε οι φυγάδες αυτοί γίνονται σιχαμένοι αποστάτες, προδότες. Τότε οι φυγάδες αυτοί γίνονται οι χειρότεροι συμβουλάτορες και εξίσου επικίνδυνοι εχθροί του εργατικού κινήματος.

Το πολιτικό περιεχόμενο του σοσιαλσωβινισμού και του οπορτουνισμού είναι ένα και το ίδιο: συνεργασία των τάξεων, απάρνηση της δικτατορίας του προλεταριάτου, παραίτηση από την επαναστατική δράση, προσκύνημα της αστικής νομιμότητας, έλλειψη εμπιστοσύνης προς το προλεταριάτο, εμπιστοσύνη προς την αστική τάξη. Οι ίδιες πολιτικές ιδέες. Το ίδιο πολιτικό περιεχόμενο τακτικής».

Το 1918 στις 10 Φλεβάρη γράφει το τηλεγράφημα στη ρωσική αντιπροσωπία στη διάσκεψη ειρήνης του Μπρέστ-Λιτόφσκ, με το οποίο ζητά να υπογραφεί αμέσως συνθήκη ειρήνης με τη Γερμανία.

Στις 15 Μάρτη πραγματοποιείται το έκτακτο συνέδριο των Σοβιέτ και εγκρίνει τη θέση του Λένιν για την υπογραφή συνθήκης ειρήνης.

Στις 30 Αυγούστου 1918 η Φάνια Καπλάν, μέλος του Σοσιαλιστικού Επαναστατικού Κόμματος (Εσέροι), πλησίασε το Λένιν μετά από μία ομιλία του σε κάποια συνεδρίαση, ενώ βρισκόταν στο δρόμο για το αυτοκίνητό του. Τον φώναξε και όταν αυτός γύρισε, τον πυροβόλησε τρεις φορές, δύο από τις σφαίρες τον βρήκαν στον ώμο και τον πνεύμονα. Ο Λένιν οδηγήθηκε στο διαμέρισμά του στο Κρεμλίνο. Οι γιατροί αποφάσισαν ότι ήταν πάρα πολύ επικίνδυνο να αφαιρεθούν οι σφαίρες. Ο Λένιν συνήλθε τελικά, αν και η υγεία του εξασθένησε από αυτό το σημείο. Θεωρείται ότι το γεγονός αυτό συνέβαλε στον πρόωρο θάνατό του.


Το 1919 γράφει το βιβλίο «η προλεταριακή επανάσταση και ο αποστάτης Κάουτσκι».

Το 1920 στις 17 Απριλίου εκδίδεται το βιβλίο του «Αριστερισμός, η παιδική αρρώστια του κομμουνισμού».

Στις 19 Ιούλη- 7 Αυγούστου πραγματοποιείται το 2ο συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς.
--
Κανένα ζήτημα της ταξικής πάλης δεν λύθηκε ως τώρα στην ιστορία με άλλον τρόπο, παρά με την βία. Η βία, όταν ασκείται από την μεριά των εργαζόμενων και εκμεταλλευόμενων μαζών ενάντια στους εκμεταλλευτές, - μάλιστα, είμαστε υπέρ μιας τέτοιας βίας!
---
Η ανοιχτή πολιτική είναι η καλύτερη πολιτική. Η πολιτική που στηρίζεται σε αρχές είναι η πιο πρακτική πολιτική. Μόνον αυτή μπορεί να τραβήξει πραγματικά και σταθερά με το μέρος της σοσιαλδημοκρατίας τις συμπάθειες και την εμπιστοσύνη των μαζών.
---
Εκτός από άλλα λάθη βλέπουμε ότι μερικοί χρησιμοποιούν αδέξια την εξουσία, όταν λένε: απόκτησα την εξουσία, σου έδωσα την εντολή, κι εσύ πρέπει να υπακούσεις.
---

Οι επαναστάσεις δεν γίνονται παραγγελιά, δεν καθορίζονται για τούτη ή εκείνη τη στιγμή, αλλά ωριμάζουν στο προτσές της ιστορικής εξέλιξης και ξεσπούν σε μια στιγμή που καθορίζεται από ένα σύμπλεγμα ολόκληρης σειράς εσωτερικών και εξωτερικών αιτιών.
---
Χωρίς επαναστατική θεωρία δεν μπορεί να υπάρξει και επαναστατικό κίνημα. Ό,τι κι αν πει κανείς γι’ αυτή τη σκέψη δεν θα ήταν αρκετό, σε μια εποχή που μαζί με το κήρυγμα του οπορτουνισμού, που έχει γίνει της μόδας, συμβαδίζει η έλξη προς τις πιο στενές μορφές πραχτικής δράσης.
---
Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να βοηθήσεις τους ταλαντευόμενος από το να πάψεις να ταλαντεύεσαι ο ίδιος.
---
Η επανάσταση νικά όταν κινεί μπροστά την πρωτοπόρα τάξη, δίνοντας σοβαρά χτυπήματα στην εκμετάλλευση. Οι επαναστάσεις με τον όρο αυτό νικούν ακόμη και όταν νικούνται.

Το 1921 στις 25 Γενάρη γράφει την μπροσούρα «Και πάλι για τα συνδικάτα, η τρέχουσα κατάσταση και τα λάθη του Τρότσκι και του Μπουχάριν»

Στις 8-16 Μάρτη γίνεται το 10ο συνέδριο του Ρωσικού Κ.Κ.

Στις 22 Ιούνη – 12 Ιούλη πραγματοποιείται το 3ο συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς.

Το 1922 στις 26 Μάη αρχίζει η περίοδος που είναι σοβαρά άρρωστος.

Ο Λένιν πέθανε στις 21 Ιανουαρίου, 1924 στην πόλη Γκόρκι (συνοικισμός κοντά στη Μόσχα).

Η Αγία Πετρούπολη μετονομάστηκε σε Λένινγκραντ προς τιμήν του. Αυτό παρέμεινε το όνομα της πόλης μέχρι τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, όταν και πήρε ξανά το αρχικό όνομά της. Μέχρι σήμερα η σορός του φυλάγεται στο μαυσωλείο.


Όρκος μπροστά στη σορό του Λένιν από τον Ι.Β.Στάλιν

Σύντροφοι! Eμείς οι κομμουνιστές είμαστε άνθρωποι με ιδιόμορφη πάστα. Eίμαστε φτιαγμένοι από ξεχωριστό υλικό. Eίμαστε εκείνοι, που αποτελούμε τη στρατιά του μεγάλου προλετάριου στρατηλάτη, τη στρατιά του συντρόφου Λένιν. Δεν υπάρχει τίποτε πιο ανώτερο από την τιμή να ανήκεις σ' αυτή τη στρατιά. Δεν υπάρχει τίποτε πιο ανώτερο από τον τίτλο του μέλους του κόμματος, που ιδρυτής και ηγέτης του είναι ο σύντροφος Λένιν. Δεν μπορεί ο καθένας να είναι μέλος αυτού του κόμματος. Δεν μπορεί ο καθένας ν' αντέξει στις κακουχίες και στις μπόρες, που συνδέονται με την ιδιότητα του μέλους αυτού του κόμματος. Παιδιά της εργατικής τάξης, παιδιά της ανέχειας και του αγώνα, παιδιά απίστευτων στερήσεων και ηρωικών προσπαθειών, να ποιοι, πρώτ' απ' όλα, πρέπει να είναι μέλη αυτού του κόμματος. Nα γιατί το κόμμα των λενινιστών, το κόμμα των κομμουνιστών ονομάζεται και κόμμα της εργατικής τάξης.

Aφήνοντάς μας ο σύντροφος Λένιν μας παράγγειλε να κρατάμε ψηλά και να φυλάμε καθαρό το μεγάλο τίτλο του μέλους του κόμματος. Σου ορκιζόμαστε, σύντροφε Λένιν, ότι θα εκπληρώσουμε τιμημένα αυτή σου την εντολή!

Tο μεγαλείο του Λένιν βρίσκεται, πρώτ' απ' όλα, στο ότι δημιούργησε τη δημοκρατία των Σοβιέτ και έτσι έδειξε στην πράξη στις καταπιεζόμενες μάζες όλου του κόσμου ότι η ελπίδα για την απολύτρωσή τους δεν έχει χαθεί, ότι η κυριαρχία των τσιφλικάδων και των κεφαλαιοκρατών δεν είναι αιώνια, ότι το βασίλειο της δουλειάς μπορεί να δημιουργηθεί με τις προσπάθειες των ίδιων των εργαζομένων, ότι το βασίλειο της δουλειάς πρέπει να δημιουργηθεί στη γη και όχι στον ουρανό. Φλόγισε έτσι τις καρδιές των εργατών και των αγροτών όλου του κόσμου με την ελπίδα της απελευθέρωσης. Kι έτσι εξηγείται το γεγονός ότι το όνομα του Λένιν έγινε το πιο αγαπημένο όνομα για τις εργαζόμενες και εκμεταλλευόμενες μάζες.

Aφήνοντάς μας ο σύντροφος Λένιν μας παράγγειλε να στερεώνουμε και να πλαταίνουμε την Ένωση των Δημοκρατιών. Σου ορκιζόμαστε, σύντροφε Λένιν, ότι θα εκπληρώσουμε τιμημένα κι αυτή σου την εντολή!

O Λένιν ποτέ δεν έβλεπε τη Δημοκρατία των Σοβιέτ σαν αυτοσκοπό. Tη θεωρούσε πάντοτε σαν απαραίτητο κρίκο για την ενίσχυση του επαναστατικού κινήματος στις χώρες της Δύσης και της Aνατολής, σαν απαραίτητο κρίκο για τη διευκόλυνση της νίκης των εργαζομένων σε όλο τον κόσμο πάνω στο κεφάλαιο. O Λένιν ήξερε ότι μόνο μια τέτοια αντίληψη είναι σωστή, όχι μόνο από διεθνή άποψη, μα και από την άποψη της διατήρησης της ίδιας της δημοκρατίας των Σοβιέτ.

O Λένιν ήξερε ότι μόνο μ' αυτό τον τρόπο μπορούν να φλογιστούν οι καρδιές των εργαζομένων όλου του κόσμου για τις αποφασιστικές μάχες της απελευθέρωσης. Nα γιατί αυτός ο μεγαλοφυέστερος από τους πιο μεγαλοφυείς αρχηγούς του προλεταριάτου την επομένη κιόλας της εγκαθίδρυσης της δικτατορίας του προλεταριάτου έβαλε τα θεμέλια της προλεταριακής Διεθνούς. Nα γιατί δεν κουραζότανε να πλαταίνει και να στερεώνει την ένωση των εργαζομένων όλου του κόσμου, την Kομμουνιστική Διεθνή.

Eίδατε τις μέρες αυτές ότι δεκάδες και εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι ήρθαν για προσκύνημα στη σορό του σύντροφου Λένιν. Mπορείτε να μην αμφιβάλλετε ότι ύστερα από τους αντιπροσώπους των εκατομμυρίων θα ξεχυθούν οι αντιπρόσωποι δεκάδων κι εκατοντάδων εκατομμυρίων απ' όλες τις άκρες του κόσμου για να βεβαιώσουν ότι ο Λένιν ήταν αρχηγός όχι μόνο του ρωσικού προλεταριάτου, όχι μόνο των εργατών της Eυρώπης, όχι μονάχα της αποικιακής Aνατολής, μα και όλου του εργαζόμενου κόσμου πάνω στη γήινη σφαίρα.

Aφήνοντάς μας ο σύντροφος Λένιν μας παράγγειλε να είμαστε πιστοί στις αρχές της Kομμουνιστικής Διεθνούς. Σου ορκιζόμαστε, σύντροφε Λένιν, ότι δε θα λυπηθούμε τη ζωή μας για να στερεώνουμε και να πλαταίνουμε την ένωση των εργαζομένων όλου του κόσμου, την Kομμουνιστική Διεθνή!


Το βασικό Συγγραφικό έργο του Β.Ι.Λένιν

1894: Τι είναι οι «Φίλοι του Λαού» και πώς πολεμούν τους Σοσιαλδημοκράτες

1899: Το πρόγραμμά μας

1899: Ο καπιταλισμός στη γεωργία

1899: Απάντηση στον κύριο Ν.Π. Νεζντάνωφ

1899: Το άμεσο καθήκον μας

1899: Ένα άμεσο ερώτημα

1899: Η καταστροφή των μικροπαραγωγών

1899: Η ανάπτυξη των μεγάλων εργοστασίων

1899: Άκριτος κριτικισμός

1900: Tα Άμεσα Καθήκοντα του Κινήματός μας

1901: Τι να κάνουμε

1904: Ένα βήμα μπροστά, δυο βήματα πίσω

1905: Η αρχή της Ρωσικής Επανάστασης

1905: Σοσιαλισμός και θρησκεία

1905: Δυο ταχτικές της σοσιαλδημοκρατίας στη δημοκρατική επανάσταση

1907: Μέσα σε 12 χρόνια (εισαγωγή)

1908: Τα διδάγματα της κομμούνας

1908: Υλισμός και Εμπειριοκριτισμός

1909: Σχετικά με τη στάση του Εργατικού Κόμματος απέναντι στη θρησκεία

1909: Γράμμα προς το Ζηνόβιεφ

1911: Ερύθημα αιδούς του υποκριτή και ταρτούφου Τρότσκι

1911: Aπό το στρατόπεδο του "εργατικού" κόμματος του Στολίπιν

1912: Προς τη συντακτική επιτροπή της εφημερίδας "Πράβντα"

1913: Τα 3 Συστατικά Μέρη και οι 3 Πηγές του Μαρξισμού

1913: Ο Βαλκανικός Πόλεμος και ο σοβινισμός των αστών

1914: Η Εθνική Ισότητα

1914: Το δικαίωμα των εθνών στην αυτοδιάθεση τους

1915: Το Σύνθημα για τις Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης

1916: Ο ιμπεριαλισμός, ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού

1917: Κράτος κι Επανάσταση

1917: Οι θέσεις της 4ης του Απρίλη

1917: Σχετικά με τους συμβιβασμούς

1917: Η Διπλή Εξουσία

1917: Μαρξισμός και Εξέγερση

1917: Γράμμα στα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής

1917: Μπορούν οι Μπολσεβίκοι να διατηρήσουν την κρατική εξουσία;

1918: Η προλεταριακή επανάσταση κι ο αποστάτης Κάουτσκι

1918: Η επαναστατική φρασεολογία

1920: Τα καθήκοντα των Ενώσεων νεολαίας

1920: Αριστερισμός, παιδική αρρώστια του κομμουνισμού

1921: Η 4η Επέτειος της Οχτωβριανής Επανάστασης

1921: Και πάλι για τα συνδικάτα: Η τρέχουσα κατάσταση και τα λάθη του Τρότσκι και του Μπουχάριν

1922: Γράμμα προς το συνέδριο (Η Διαθήκη)

1923: H Επανάστασή μας

Για τον Μαρξ και το μαρξισμό

Φιλοσοφικά τετράδια

Κριτικά Σημειώματα για το Εθνικό Ζήτημα

Για τους κανόνες της κομματικής ζωής και τις αρχές της κομματικής καθοδήγησης

Ο Καρλ Μαρξ και η θεωρία του

Για τα συνδικάτα

Πηγή : koel

Κορνήλιος Καστοριάδης : Aρχαία Eλληνική Δημοκρατία Και Δουλεία

Απόσπασμα από τη συλλογή διαλέξεων του Κορνήλιου Καστοριάδη Η Ελληνική Ιδιαιτερότητα (δεύτερος τόμος), εκδόσεις Κριτική, σ. 56-65.

Ας περάσουμε σε πιο σημαντικά ζητήματα που σχετίζονται με το ιδεολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο τοποθετείται στη νεότερη εποχή και ιδιαίτερα σήμερα το πρόβλημα της ελληνικής δημοκρατίας. Εδώ είμαστε υποχρεωμένοι να διαπιστώσουμε την τεράστια δυσκολία της πλειονότητας των συγγραφέων να αποφύγουν την άνευ όρων παράδοση η οποία τους καταδικάζει να επιλέξουν ανάμεσα στην Ελλάδα πρότυπο ή αντιπρότυπο. 

Στο Δρόμο Για Την Παρισινή Κομμούνα : Η Εξέλιξη Του Εργατικού Κινήματος Και Το Παρισινό Τμήμα Της Α’ Διεθνούς

Γράφτηκε από τον/την ngnm

Léo Frankel: μας χρειάζεται ένα όργανο (εφημερίδα) που να εξηγεί με σαφήνεια τις ιδέες μας! Πώς θέλετε ο εργάτης, που δεν ξέρει τίποτα, να μάθει; Του μιλάμε σήμερα για COMMUNE, αυτή η λέξη τον τρομοκρατεί, δεν ξέρει τι είναι.

Από τα πρακτικά της συνεδρίασης του Παρισινού τμήματος της Α’ Διεθνούς, 12 Γενάρη 1871

Χάρμαν - Λαϊκή Iστορία Tου Kόσμου

Δεκαέξι ολόκληρα χρόνια έχουν περάσει από την πρώτη έκδοση στα Αγγλικά της «Λαϊκής ιστορίας του κόσμου, από την εποχή του λίθου έως και τη νέα χιλιετία» του Κρις Χάρμαν και τρία από την ελληνική έκδοση (Τόπος 2012) που αισίως έχει φτάσει την πέμπτη χιλιάδα. 

Παρά το μέγεθός της (πάνω από 700 σελίδες) και την πυκνότητα του λόγου της η «Λαϊκή ιστορία του κόσμου» είναι ένα ευκολοδιάβαστο βιβλίο. Πρόκειται για μια συνειδητή επιλογή που λογοδοτεί στους συνολικότερους στόχους του συγγραφέα και αναφέρει στην εισαγωγή του βιβλίου: 

Ραούλ Βανεγκέμ : Η Βίβλος Tων Ηδονών

Ο Ραούλ Βανεγκέμ (4 Σεπτεμβρίου 1934) είναι Βέλγος συγγραφέας και φιλόσοφος. Σπούδασε λατινική φιλολογία στις Βρυξέλλες, δίδαξε στο πανεπιστήμιο και συμμετείχε στην Καταστασιακή Διεθνή από το ’61 ως το ’70. Μέχρι σήμερα έχει γράψει περισσότερα από 30 βιβλία, ανάμεσά τους τα: Βασικές κοινοτοπίες, Η βίβλος των Ηδονών, Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπινου όντος, Η επανάσταση της καθημερινής ζωής. Ο Βανεγκέμ στα έργα του απορρίπτει την ηθική της εργασίας και ασκεί έντονη κριτική στον καπιταλισμό και τον σύγχρονο κόσμο, θεωρώντας ότι οι αυταπάτες εμποδίζουν τη δημιουργία και καλεί σε μια αλλαγή προοπτικής. Ο Βανεγκέμ συνεχίζει να γράφει βιβλία, προωθώντας την ιδέα μιας ελεύθερης και αυτοδιαχειριζόμενης κοινωνίας.

63 Χρόνια Από Την Εκτέλεση Του Νίκου Μπελογιάννη [της Αναστασίας Σταυροπούλου]

“Ο Μπελογιάννης γι' άλλη μια φορά μας έμαθε

πως να ζούμε και πως να πεθαίνουμε.

Μ' ένα γαρύφαλλο ξεκλείδωσε όλη την αθανασία...”

Γ. Ρίτσος, 1952

Το ξημέρωμα της 30ης Μαρτίου 1952, ημέρα Κυριακή, εκτελείται στο Γουδί ο Νίκος Μπελογιάννης και οι Νίκος Καλούμενος, Ηλίας Αργυριάδης και Δημήτρης Μπάτσης. Οι δίκες και η εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του αποκαλύπτουν τις πολιτικές και ιδεολογικές διεργασίες της μετεμφυλιακής περιόδου και σηματοδοτούν τη συγκρότηση του μετεμφυλιακού κράτους, μιας ρευστής και αντιφατικής κρατικής δομής, εντός της οποίας η αντιπαλότητα των κέντρων εξουσίας πλαισιώνεται από ένα σταθερό πολιτικό προσανατολισμό: τον αντικομμουνισμό και την αυταρχική θωράκιση.

Ο Νίκος Μπελογιάννης εντάχθηκε στους κοινωνικούς αγώνες ήδη από μαθητής ενώ για την αγωνιστική του δράση αποβλήθηκε από τη Νομική Αθηνών με απόφαση της Συγκλήτου. Έγινε μέλος του ΚΚΕ το 1934 και επί δικτατορίας Μεταξά συνελήφθη και φυλακίστηκε στην Ακροναυπλιά. Με την έναρξη της κατοχής, ο Μπελογιάννης και το σύνολο των πολιτικών κρατουμένων παραδίδονται από τη δικτατορική κυβέρνηση στις γερμανικές αρχές κατοχής. Το 1943 αποδρά και εντάσσεται στην εθνική αντίσταση ως καπετάνιος της 3ης μεραρχίας του ΕΛΑΣ Πελοποννήσου. Διακρίθηκε για την μαχητική του δράση αλλά και ως διανοούμενος της αριστεράς. Ο Μπελογιάννης, πολιτικός επίτροπος της 10ης Μεραρχίας (Καστοριάς) του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, μετά την ήττα του ΔΣΕ στον εμφύλιο, βρέθηκε με άλλους μαχητές πολιτικούς πρόσφυγες στο Μπουλκές.

Ο Ηλίας Αργυριάδης, διακρίθηκε ως στέλεχος του ΚΚΕ για τη συνδικαλιστική του δράση στους αγώνες για το 8ωρο και τα ασφαλιστικά δικαιώματα των εργαζομένων ως ηλεκτρολόγος μηχανικός. Για τους αγώνες του αυτούς συλλαμβάνεται από τη μεταξική δικτατορία το 1937 κι εξορίζεται στη Φολέγανδρο. Αρνούμενος να κάνει δήλωση, φυλακίζεται στην Ακροναυπλιά και παραδίδεται στις γερμανικές αρχές κατοχής, κρατούμενος πλέον στο στρατόπεδο της Λάρισας. Δραπετεύει και εντάσσεται στον ΕΛΑΣ, προσφέροντας πολύτιμες υπηρεσίες στο Γενικό Στρατηγείο. Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας κρατείται από του Άγγλους στο Χασάνι από όπου και δραπετεύει. Ήδη από το 1946 προετοιμάζει κι οργανώνει το μηχανισμό των ασυρμάτων στη βίλα Αύρα Γλυφάδας, όπου και συλλαμβάνεται. Με εντολή του ΚΚΕ υπογράφει δήλωση και επιστρέφει στην παράνομη δράση.

Ο Νίκος Καλούμενος ήταν εργάτης και ενεργός κομμουνιστής ήδη από το 1920 στην Κωνσταντινούπολη, μέλος της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Το 1934 καλείται από το Νίκο Ζαχαριάδη στην Αθήνα και αγωνίζεται αδιάκοπα αποτελώντας βασικό πρόσωπο στην οργάνωση των επαφών και μυστικών συνεδριάσεων του κόμματος. Στην κατοχή αγωνίζεται ως στέλεχος του ΕΑΜ ενώ από το 1946 κρύβει στην κατοικία του τους παράνομους μηχανισμούς του ΚΚΕ.

Ο Δημήτρης Μπάτσης αποτελεί, μεσούσης της δίκης του, μια τραγική φιγούρα του κινήματος. Κατόπιν σωματικών και ψυχολογικών εκβιασμών και με την άσκηση πίεσης και σε μέλη της οικογενείας του, αποκηρύσσει στην απολογία του το κομμουνιστικό κίνημα. Ο Δημήτρης Μπάτσης, νομικός και οικονομολόγος, παρότι αστικής καταγωγής και γιος βασιλόφρονα ναυάρχου, υπήρξε αγωνιστής του ΕΑΜ και της Αριστεράς και συνοδοιπόρος της πολιτικής του ΚΚΕ ακόμη και στα δύσκολα χρόνια του εμφυλίου και ύστερα. Η εκτέλεσή του είχε έναν ξεκάθαρο πολιτικό στόχο, αυτόν του παραδειγματισμού και της αποκοπής από το αριστερό κίνημα των μη προλεταριακών στρωμάτων και των διανοουμένων, που είχαν προσανατολιστεί στην επαναστατική κατεύθυνση του ΕΑΜ.

Το ιστορικό πλαίσιο της πρώτης δίκης

Στην Ελλάδα οι οργανώσεις του ήδη από το 1947 παράνομου ΚΚΕ βρίσκονται με τη λήξη του εμφυλίου διαλυμένες, λόγω των συνεχιζόμενων τρομοκρατικών διώξεων των κομμουνιστών αλλά και της εισχώρησης της ασφάλειας στις αποδιοργανωμένες δομές του κόμματος. Το ΚΚΕ, υπό την εξόριστη στο Βουκουρέστι ηγεσία του, επιχειρεί σε αντίξοες συνθήκες να αναδιοργανώσει το δυναμικό του κόμματος στο εσωτερικό και προσανατολίζεται στην πολιτική πάλη και σε μια πολιτική συμμαχιών με αριστερές και σοσιαλδημοκρατικές/προοδευτικές δυνάμεις με σκοπό την κατάργηση του “παρασυντάγματος” των έκτακτων στρατοδικείων και των εξοριών και την κατάκτηση των πολιτικών και κοινωνικών ελευθεριών του λαού που εν τέλει θα επέτρεπε και τη νομιμοποίησή του. Καρπός της μετωπικής αυτής πολιτικής, όπως συμπυκνώθηκε στην 3η Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ (Οκτώβρης 1950), ήταν η συγκρότηση την 1η Αυγούστου 1951 της ΕΔΑ (στην οποία συμμετείχαν το παράνομο ΚΚΕ, ο Δημοκρατικός Συναγερμός, το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδος, το κόμμα των Αριστερών Φιλελεύθερων -το οποίο και αποχώρησε το Δεκέμβρη του 1951- το Δημοκρατικό Ριζοσπαστικό Κόμμα, ενώ λίγο αργότερα εισχώρησαν και η Ένωσις Δημοκρατικών Αριστερών και η Δημοκρατική Ένωσις) η οποία διαδραμάτισε κυρίαρχο ρόλο στους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες του λαού και της νεολαίας μέχρι και το απριλιανό πραξικόπημα της χούντας.

Το 1950, μετά από απόφαση του Ν. Ζαχαριάδη και του Π.Γ. του ΚΚΕ, φθάνει στην Αθήνα ο Νίκος Μπελογιάννης, κορυφαίο και έμπειρο πολιτικό στέλεχος του ΚΚΕ, προκειμένου να αναδιοργανώσει τις διαλυμένες οργανώσεις του κόμματος σε καθεστώς παρανομίας, να τις συγκροτήσει πολιτικά αλλά και να επιληφθεί του ζητήματος της επικίνδυνης εισχώρησης της ασφάλειας στο κόμμα. Ο Μπελογιάννης συλλαμβάνεται στις 20 Δεκέμβρη 1950 από την ασφάλεια που είχε εντοπίσει το κρησφύγετο στην οδό Πλαπούτα. Έκτοτε, η ασφάλεια πραγματοποιεί επιχείρηση “σκούπα” και συλλαμβάνει συνολικά 92 ακόμη αγωνιστές και στελέχη του ΚΚΕ, μεταξύ των οποίων η Έλλη Παππά (Ιωαννίδου) σύνδεσμος και σύντροφος του Μπελογιάννη. Μετά από συνεχή βασανιστήρια και ηθικούς, ψυχολογικούς εκβιασμούς, συχνά με την άμεση εμπλοκή του αμερικάνου Ρ. Ντρίσκολ, οι συλληφθέντες παραπέμπονται σε δίκη στο Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών στις 19 Οκτώβρη 1951 για την παραβίαση του α.ν. 509/1947 “περί μέτρων ασφαλείας του Κράτους, του Πολιτεύματος, του κοινωνικού καθεστώτος και προστασίας των ελευθεριών των πολιτών” που έθεσε το ΚΚΕ, τα μέλη και τους υποστηρικτές του και μαζί όλο το πλέγμα των πρακτικών και των ιδεολογικών χαρακτηριστικών της εαμικής επανάστασης εκτός νόμου.

Ο Μπελογιάννης μετατρέπει την απολογία του σε πολιτική κατηγορία των δικαστών του και όλων των πολιτικών παραγόντων της αντίδρασης, συγκινεί και αναδεικνύει την τεράστια πολιτική σημασία της διενεργούμενης δίκης “Είμαι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και ακριβώς για την ιδιότητά μου αυτή δικάζομαι, γιατί το κόμμα μου παλεύει και χαράζει το δρόμο της Ειρήνης, της Ανεξαρτησίας και της Ελευθερίας. Στο πρόσωπό μου δικάζεται η πολιτική του ΚΚΕ. Εάν έκανα δήλωση αποκήρυξης θα αθωωνόμουνα κατά πάσα πιθανότητα μετά μεγάλων τιμών… Αλλά η ζωή μου συνδέεται με την ιστορία του ΚΚΕ και τη δράση του. Δεκάδες φορές μπήκε μπροστά μου το δίλημμα: να ζω προδίδοντας τις πεποιθήσεις μου, την ιδεολογία μου, είτε να πεθάνω, παραμένοντας πιστός σ’ αυτές. Πάντοτε προτίμησα το δεύτερο δρόμο και σήμερα τον ξαναδιαλέγω. Θα έλεγα - είπε - ότι "δε μιλάνε για σχοινί στο σπίτι του κρεμασμένου", γιατί ο κόσμος το 'χει τούμπανο τι ρόλο παίζουν οι Αμερικανοί στην Ελλάδα. Και εδώ μέσα αποδείχτηκε ο ρόλος τους, ακόμη και στις ανακρίσεις της Ασφάλειας”. Η δίκη ολοκληρώνεται με τη θανατική καταδίκη του Μπελογιάννη και άλλων 11 συντρόφων του και ποινές κάθειρξης ή φυλάκισης για άλλους 15 αγωνιστές.

Μέλος του στρατοδικείου είναι και ο μετέπειτα δικτάτορας Γ. Παπαδόπουλος, δείγμα την άμεσης εμπλοκής της παραστρατιωτικής ακροδεξιάς οργάνωσης του ΙΔΕΑ στην υπόθεση. Η νικήτρια πλευρά του ελληνικού εμφυλίου, το κράτος της λευκής τρομοκρατίας και του παρασυντάγματος των έκτακτων μέτρων κληροδότησε μια σειρά παραγόντων που γεννούν την ιδιότυπη μετεμφυλιακή περίοδο. Ο στρατός εμφανίζει μία σχετική αυτονομία, και αναδεικνύεται σε βασικό πόλο για την οργάνωση της ηγεμονίας σε εθνικό επίπεδο σε αντιδραστική κατεύθυνση. Ως φορέας της νίκης κατά του κομμουνιστικού κινδύνου, έχοντας την ανάλογη «αίγλη» αποτελούσε ένα σώμα πολιτικά συμπαγές, αφού πρωτογενώς συγκροτήθηκε κατά την ταξική σύγκρουση του Δεκέμβρη του 44 από τις αντικομμουνιστικές ομάδες της Μ. Ανατολής (3η Ορεινή Ταξιαρχία, Ιερός Λόχος Ρίμινι), τους Χίτες, Ταγματασφαλίτες και λοιπούς δοσιλόγους, τον ΕΔΕΣ του Ζέρβα και τα παλιά φιλοβασιλικά και μεταξικά στοιχεία. Εξάλλου, καθόλη τη διάρκεια του εμφυλίου αλλά και ύστερα, η συγκρότηση και η ανάπτυξη της επιρροής του ελληνικού στρατού ήταν άμεσα εξαρτημένη από τον ιμπεριαλιστικό παράγοντα, καταρχήν τους Άγγλους και στη συνέχεια μέχρι και τη χούντα τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, που εγγυήθηκε στρατιωτικά και οικονομικά τη νίκη στο Γράμμο και τροφοδοτούσε με τεράστια ποσά τις στρατιωτικές δαπάνες κατά τη μετεμφυλιακή περίοδο.

Η σχετική αυτονόμηση του στρατού έλαβε και θεσμικό χαρακτήρα κατά την τελευταία φάση του εμφυλίου, μετά τις επιτυχίες του ΔΣΕ το καλοκαίρι του 1948, όταν ο στρατός αποκόπηκε από τον πολιτικό έλεγχο του όποιου προκαλύμματος της εκτελεστικής εξουσίας και ο έλεγχός του αποδόθηκε αποκλειστικά σε ένα πρόσωπο, το στρατάρχη Παπάγο. Ο στρατός από τη μία καθότι “δοκιμασμένος” στην πίστη του στο κοινωνικό καθεστώς και από την άλλη το Παλάτι, ως ιδεολογικός φάρος συσπείρωσης και εγγυητής της συντηρητικής κατεύθυνσης, αλλά και η δικαστική εξουσία, ενέπνεαν εμπιστοσύνη στην ελληνική αστική τάξη αλλά και στον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό ώστε να αποκτήσουν σημαντικό ρόλο στη διαδικασία ανάπτυξης του ελληνικού καπιταλισμού στο πλευρό της αμερικάνικης ψυχροπολεμικής επιρροής. Στα 1950 ελληνικά στρατεύματα συνδράμουν τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό στον πόλεμο της Κορέας και το 1952 η Ελλάδα θέτει και επισήμως τις ένοπλες δυνάμεις της στις υπηρεσίες του ΝΑΤΟ.

Από την άλλη πλευρά, τα πολιτικά κόμματα και το αστικό πολιτικό προσωπικό της περιόδου είναι ανίκανα και απρόθυμα, να διαχειριστούν πολιτικά την αστική στρατηγική στο πλαίσιο μιας αμιγώς λειτουργικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Στα 1950 τα αστικά κόμματα της δεξιάς ή του κέντρου ήταν μορφώματα χωρίς λαϊκή, μαζική βάση που αντλούσαν νομιμοποίηση περισσότερο από ορισμένες προσωπικότητες (εκ των οποίων βασικές μορφές προέρχονταν και πάλι από το στρατό – Πλαστήρας, Παπάγος) που είχαν συμμετοχή στις κυβερνήσεις συνεργασίας- διαχείρισης της πολιτικής κρίσης του εμφυλίου και από τις πελατειακές σχέσεις που είχαν οικοδομήσει στελέχη τους στην επαρχία. Η εποχή των μαζικών κομμάτων θα εγκαινιαστεί αργότερα, εν σπέρματι με την ΕΡΕ του Κ. Καραμανλή και βασικά στα 1960 με την ΕΚ και την ΕΔΑ ως πόλο συσπείρωσης όλου του αριστερού φάσματος. Άλλωστε, πριν τη συγκρότηση της ΕΔΑ, μεταξύ των κομμάτων του πολιτικού χάρτη οι πολιτικοί διαχωρισμοί ήταν σχετικοί και ρευστοί, αφορούσαν δε κατά βάση μια εγγενή ή όχι συμπάθεια προς το στέμμα και τον τρόπο πολιτικής διαχείρισης του αναμφισβήτητου “κομμουνιστικού κινδύνου”.

Κατά τη διάρκεια της δίκης Μπελογιάννη εκλέγεται την 1η Νοεμβρίου η κυβέρνηση Ν. Πλαστήρα (ΕΠΕΚ) και έρχεται αντιμέτωπη με την εσωτερική και διεθνή κατακραυγή που ακολουθεί τη δίκη. Ο Πλαστήρας, έχοντας εκλεγεί με το πολιτικό σύνθημα της “ειρήνευσης” και της κατάργησης των έκτακτων μέτρων παρανομίας της αριστεράς αναγκάζεται να δηλώσει ότι οι καταδικασθέντες δεν θα εκτελεστούν.

Η πολιτική διαπάλη γύρω από τα μέτρα ειρήνευσης

Αξίζει να εκτιμηθεί η πολιτική στάση των δυνάμεων του κέντρου, που κατείχαν την τυπική κυβερνητική εξουσία την περίοδο της εκτέλεσης, απέναντι στις εκτελέσεις και εν γένει το πρόγραμμα χαλάρωσης των έκτακτων μηχανισμών καταστολής που θεσμοθετήθηκαν το 1947, στάση που συχνά ερμηνεύεται ως σταθερός δημοκρατικός προσανατολισμός των κεντρώων σχηματισμών και πολιτικών, προσανατολισμός που μάλιστα διακύβευε η προσπάθεια του ΚΚΕ να δράσει και να ανασυγκροτηθεί σε καθεστώς παρανομίας. Αφήνεται δηλαδή η υπόνοια ότι ο μόνος δρόμος για την αποκατάσταση των δημοκρατικών ελευθεριών ήταν η απρόσκοπτη εφαρμογή του πολιτικού προγράμματος του κέντρου και ως εκ τούτου η αδρανοποίηση του ΚΚΕ και η αποτροπή του ξεσπάσματος κοινωνικών αγώνων. Ωστόσο, τα αστικά κόμματα του κέντρου μετεμφυλιακά, συμπιεσμένα από την τεράστια πόλωση δεξιάς και αριστεράς, ακολουθούσαν μια στρατηγική ομοίως ταυτισμένη με την καπιταλιστική ανάπτυξη της Ελλάδας στο πλευρό του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού, επιχειρώντας να ενσωματώσουν το τεράστιο κοινωνικό δυναμικό του εαμικού κινήματος, αποκόβοντάς το από την επιρροή των διεκδικήσεων της αριστεράς. Επιχείρησαν έτσι, να οικοδομήσουν σχέσεις της αστικής στρατηγικής με τα οικονομικά πληττόμενα στρώματα, κατ' αρχήν τα αγροτικά στρώματα της επαρχίας. Τα προγραμματικά στοιχεία της “ειρήνευσης” με τον κοινό “εθνικό” πολιτικό αντίπαλο, το κομμουνιστικό κίνημα εντάσσονταν στο ίδιο, αναμφισβήτητο, πλαίσιο καταστολής και αυταρχισμού, δηλαδή του παράνομου ΚΚΕ και της ποινικοποίησης της αγνωστικής δράσης (με την ενδεχόμενη μετάβαση των σχετικών αδικημάτων από τα έκτακτα στρατοδικεία στα πολιτικά δικαστήρια). Επί πρώτης πρωθυπουργίας Πλαστήρα το 1950 οι αριστεροί κρατούμενοι μειώθηκαν μόνο από 16.780 σε 16.196, οι υπόδικοι από 3.852 σε 3.053 και οι εκτοπισμένοι στη Μακρόνησο από 12.297 σε 9.243. Άλλωστε κεντρώοι αστοί πολιτικοί όπως ο Γ. Παπανδρέου και ο Σοφοκλής Βενιζέλος είχαν σαφώς ταχθεί υπέρ των εκτελέσεων.

Δεν πρέπει ωστόσο να παραγνωρίζονται οι αντιφάσεις που είχε γεννήσει σε αυτούς τους μη συμπαγείς κομματικούς σχηματισμούς η εαμική επανάσταση, που σε πείσμα της τρομοκρατίας και της ήττας, κρατούσε γερά θεμέλια στον πολιτικό προσανατολισμό διευρυμένων μαζών. Οι αντιφάσεις αυτές αντανακλώνταν σε συγκρούσεις επιλογών και προσώπων εντός του κέντρου (χαρακτηριστικός ο Καρτάλης, πολιτικός επίτροπος της αστικοδημοκρατικής αντιστασιακής οργάνωσης ΕΚΚΑ αλλά και αργότερα η συγκρότηση της “αριστερής” πτέρυγας της ΕΚ του Α. Παπανδρέου). Τα κόμματα του κέντρου καθ’ όλη τη μετεμφυλιακή περίοδο, θα έχουν αρκετές ευκαιρίες πολιτικής διακυβέρνησης και γενικώς δε θα ξεφύγουν από την ασφάλεια του αυταρχικού κρατισμού και την αμερικάνικη υποστήριξη. Είναι όμως σαφές ότι το παλάτι, ο στρατός και οι σχηματισμοί της δεξιάς εμπνέουν στις δυναμικές μερίδες του κεφαλαίου και στις ΗΠΑ μεγαλύτερη εμπιστοσύνη.

Η δεύτερη δίκη και η εκτέλεση

Ωστόσο, η στοχοποίηση του Μπελογιάννη και των παράνομων αγωνιστών είχε, όπως φάνηκε λίγο μετά, πολύ μεγαλύτερη σημασία για τα κέντρα εξουσίας από την απλή εξάρθρωση των οργανώσεων του ΚΚΕ. Ο Μπελογιάννης έπρεπε να εκτελεστεί, προκειμένου να καταστούν σαφή τα πολιτικά όρια μέσα στα οποία θα οικοδομήσει την πορεία του το ελληνικό κράτος. Όπως δήλωνε ο Μπελογιάννης στην απολογία του “Γι’ αυτό οι σφαίρες του εκτελεστικού αποσπάσματος δε δολοφονούν εμάς. Δολοφονούν την ειρήνευση και την τιμή της Ελλάδος”. Η ειρήνευση, η ενσωμάτωση του κοινωνικού δυναμικού της Αντίστασης και των πολιτικών στόχων της Αριστεράς έπρεπε να αποκλειστεί ως προοπτική. Αυτή η στρατηγική της μηδενικής ανοχής, ο αποκλεισμός δηλαδή της δυνατότητας ανάπτυξης αγωνιστικών και διεκδικητικών ρευμάτων είναι, όπως παρακάτω θα αναλυθεί, η πεμπτουσία της περιόδου του ελληνικού καπιταλισμού καθ’ όλη την περίοδο που εξετάζουμε.

Στις 16 Νοεμβρίου 1952 ανακαλύπτεται από την ασφάλεια παράνομος μηχανισμός ασυρμάτων του ΚΚΕ στην Καλλιθέα και στη Γλυφάδα. Ο Νίκος Μπελογιάννης και άλλοι σύντροφοι παραπέμπονται εκ νέου σε δίκη ενώπιον του Διαρκούς Στρατοδικείου Αθηνών, αυτή τη φορά με το μεταξικό νόμο 375/1936 περί κατασκοπείας. Παρά την πρωτοφανή κινητοποίηση λαού και διανοουμένων, ακόμη και αστών πολιτικών στο πλευρό των κατηγορουμένων (μεταξύ αυτών Πικάσο, Πολ Ελυάρ, Ζαν Πολ Σαρτρ, Σαλρ ντε Γκωλ, Τσάρλι Τσάπλιν και ο Πάπας) ο Μπελογιάννης και άλλοι 5 καταδικάζονται σε θάνατο την 1η Μάρτη 1952.

Ακολουθεί η επιστολή Πλουμπίδη με την οποία ο Νίκος Πλουμπίδης αναλαμβάνει ο ίδιος την ευθύνη για τον παράνομο μηχανισμό του ΚΚΕ στην Ελλάδα, την οποία η εξόριστη ηγεσία του ΚΚΕ μέσω της ραδιοφωνικής συχνότητας Ελεύθερη Ελλάδα καταδικάζει ως κατασκεύασμα της ασφάλειας, εκτιμώντας ότι ανοίγει το δρόμο για περαιτέρω διώξεις σε βάρος των μελών και επιρροών του κόμματος. Σε κάθε περίπτωση, η επιστολή αυτή καμία επίδραση δεν μπορούσε να έχει στην πολιτική απόφαση εκτέλεσης του Μπελογιάννη και των συντρόφων του, καθώς η ίδια η ασφάλεια απέρριψε οποιοδήποτε ενδεχόμενο να τη λάβει υπόψη ανακοινώνοντας ότι δεν πρόκειται να συνδιαλλαγεί με “καταζητούμενους για κομμουνιστική δράση όπως ο Πλουμπίδης”.

Η αίτηση των κρατουμένων στο βασιλιά για απονομή χάριτος απορρίπτεται “διακριτικά”. Έτσι στις 30 Μάρτη ώρα 4.10' Μπελογιάννης, Μπάτσης, Αργυριάδης και Καλούμενος εκτελούνται στο στρατόπεδο στο Γουδί. Για πρώτη φορά, η εκτέλεση γίνεται ημέρα Κυριακή, ημέρα κατά την οποία δεν γίνονταν εκτελέσεις ούτε επί γερμανικής κατοχής, προκειμένου να αποτραπούν λαϊκές διαμαρτυρίες και αναταραχές, ενώ οι εκτελεσμένοι στερήθηκαν ακόμη και δικαίωμα να αντικρύσουν την τελευταία ανατολή του ηλίου, αφού εκτελέστηκαν υπό το φως των προβολέων στρατιωτικών οχημάτων. Η Έλλη Παππά και ο Τάκης Λαζαρίδης εξαιρέθηκαν της εκτέλεσης, η πρώτη καθώς ήταν μητέρα νεογέννητου παιδιού και ο δεύτερος λόγω του νεαρού της ηλικίας του. Ακολουθώντας τη θηριωδία, τα ανήλικα παιδιά του Ηλία Αργυριάδη, αρπάχτηκαν και κλείστηκαν στα κολαστήρια “αναμορφωτήρια” ανηλίκων της Φρειδερίκης.

Την εκτέλεση θα ακολουθήσει πολιτική κρίση της κυβέρνησης Πλαστήρα με την παραίτηση των υπουργών Σακελλαρίου και Καρτάλη (ο Καρτάλης αργότερα θα ανακαλέσει την παραίτησή του) και του Υφυπουργού Ανδρέα Ιωσήφ και θα αναδείξει τα σαθρά ερείσματα της κυβέρνησης Πλαστήρα. Ο αντίκτυπος της κατακραυγής θα εξαναγκάσει τη βουλή στη λήψη ορισμένων μέτρων μετριοπάθειας χωρίς όμως να παρασχεθεί Γενική Αμνηστία ούτε να καταργηθούν τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων. Από την άλλη πλευρά, η επιβολή της ακραία συντηρητικής πλευράς ενδυνάμωσε πολιτικά τη δεξιά (ακολούθησε η με ευρεία πλειοψηφία κυβέρνηση του Ελληνικού Συναγερμού του Παπάγου, με πλειοψηφικό σύστημα).

Τα πολιτικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά της περιόδου που εγκαινιάζεται

Η υπόθεση Μπελογιάννη διαδραματίστηκε παράλληλα με άλλες περιπτώσεις όξυνσης των προστριβών μεταξύ των πολλαπλών κέντρων εξουσίας. Η υπόθεση των αεροπόρων στην οποία μάλιστα εκβιάστηκε, χωρίς αποτέλεσμα, να εμπλακεί ως μάρτυρας για την ύπαρξη “κομμουνιστικής ομάδας” αεροπόρων ο Μπάτσης, αλλά και το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα της 30-31 Μαίου 1951 (που περισσότερο επεδίωξε την άσκηση πίεσης προς τη συντηρητικοποίηση παρά την πραγματική επιβολή στρατιωτικής δικτατορίας) χαρτογραφούν το ιστορικό πλαίσιο της πρώτης μετεμφυλιακής περιόδου. Τα πολιτικά της χαρακτηριστικά έχουν ήδη περιγραφεί και μαρτυρούνται από τους χιλιάδες κομμουνιστές και αγωνιστές που με τον πιο βίαιο τρόπο αποκλείστηκαν από ένα πολιτικό σύστημα που σφραγίζει δυο δεκαετίες και κυοφορεί τη χούντα του 1967. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, που καθ’ όλη αυτήν την περίοδο οι λαϊκές ελευθερίες βρίσκονται υπό αναστολή υπό τη διαρκή συζήτηση της “εκτροπής” που επαναφέρεται όχι απλώς ως φόβητρο, αλλά ως υπαρκτό εναλλακτικό σενάριο διαχείρισης των κρίσεων.

Το μετεμφυλιακό κράτος είναι μια υβριδικής μορφής συγκρότηση που επιχειρεί να συνδυάσει την κοινοβουλευτική σταθεροποίηση στο δυτικό πρότυπο άντλησης νομιμοποίησης με τη συντήρηση των μέτρων “έκτακτης ανάγκης” και την ενίσχυση της πολιτικής ισχύος των κατασταλτικών μηχανισμών εντός του κράτους. Αυτό το αντιφατικό πολιτικό σύστημα στεγάζει πλέον τη διαρκή αναζωπύρωση των πολιτικών κρίσεων που είναι αποτέλεσμα μια νέας φάσης του ελληνικού καπιταλισμού, το πέρασμα δηλαδή από την αναστήλωση και συσσώρευση μετά την παραγωγική καταστροφή της κατοχής στην μονοπωλιακή συγκρότηση. Σημαντικό ρόλο παίζουν και οι επενδύσεις αμερικανικών κεφαλαίων στην ελληνική οικονομία, συνήθως μέσω των συναλλακτικών καναλιών των ελληνοαμερικάνων επιχειρηματιών. Οι χρηματοροές αυτές άλλωστε, συχνά καταλήγουν ατύπως στη χρηματοδότηση των αστικών κομμάτων της εποχής. Πάντως ένα κρίσιμο μέρος της αμερικάνικης, κρατικής βοήθειας παρεχόταν αμιγώς για τις ένοπλες δυνάμεις, στο πλαίσιο της ενίσχυσής τους ως τμήματος της ΝΑΤΟικης συμμαχίας αλλά και συντήρησης της πολιτικής ισχύος του στρατού και όχι για την παραγωγική και οικονομική ανάπτυξη της χώρας.

Οι δεσμοί της εξάρτησης και οι σχέσεις του ελληνικού κεφαλαίου από τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό δεν πρέπει να ερμηνευθούν ως μια αποικιοκρατικού τύπου υποταγή. Αντίθετα, μετεμφυλιακά, οι δυναμικές μερίδες του ελληνικού κεφαλαίου, ακριβώς λόγω της έμπρακτης πρόσδεσής τους στο δυτικό ιμπεριαλισμό με τη σφραγίδα των ΗΠΑ, ανέπτυξαν αλματώδη κερδοφορία και διεθνοποίηση με επίκεντρο το εφοπλιστικό, το χρηματοπιστωτικό και το κατασκευαστικό κεφάλαιο. Η ελληνική αστική τάξη δεν είναι μια τάξη μεταπρατική, αντίθετα συγκροτείται με σταθερότητα ο ελληνικός αστικός συνασπισμός εξουσίας υπό την ηγεμονία των μονοπωλιακών μερίδων του, οι οποίες άλλωστε εγγυώνται για το σύνολο της αστικής τάξης τη σταθεροποίηση των διαδικασιών έντασης της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης, δηλαδή την οργάνωση της παραγωγής με πιο σύγχρονα μέσα, την αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, τις διαδικασίες διεθνοποίησης και τη συγκράτηση των διεκδικήσεων που προκύπτουν είτε από την ανεργία είτε από την συγκέντρωση της εργατικής τάξης στα αστικά κέντρα. Οι συγκρούσεις των αστικών κομμάτων σχετικά με την κατεύθυνση της ελληνικής οικονομίας αφορούν κατά βάση το μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό “απελευθέρωσης” της οικονομίας, καθώς ενός βαθμού παρεμβατισμός ήταν αναγκαίος για να μπουν τα θεμέλια της καπιταλιστικής ανάπτυξης από το κράτος ως συλλογικό κεφαλαιοκράτη (ενδεικτικά ο τομέας της ενέργειας, τα διυλιστήρια, μεγάλες βιομηχανικές μονάδες).

Σε αυτές τις κοινωνικές μεταβολές, το ελληνικό κοινωνικό κίνημα, παρότι είχε απωλέσει λόγω της ήττας και της ακραίας καταστολής τον χαρακτήρα του ως άμεση επαναστατική απειλή, παρέμενε ένας ανοιχτός παράγοντας πίεσης. Αυτό καθώς το εαμικό κοινωνικό δυναμικό, παρότι αποδιοργανωμένο, είχε οικοδομήσει ένα πλατύ μέτωπο συμμαχίας πληττόμενων κοινωνικών δυνάμεων, εργατικών, αγροτικών και μικροαστικών στρωμάτων, με σημαντική ιδεολογική επίδραση σε μερίδα διανοουμένων. Οι συνθήκες τρομοκρατίας σε αντιπαραβολή με την ομαλή αστικοδημοκρατική μετάβαση άλλων δυτικών κρατών μεταπολεμικά συντηρούσαν, σε μικροαστικά στρώματα και διανοουμένους, αγωνιστικά χαρακτηριστικά που χρωματίζονταν από την απλή συμπάθεια έως την ενεργητική υποστήριξη. Ταυτόχρονα, η μη υιοθέτηση προγραμμάτων αναδιανομής του παραγόμενου από την οικονομική βελτίωση πλούτου από τα κόμματα που εναλλάσσονταν στην εξουσία διαμόρφωνε ένα έδαφος κοινωνικών αγώνων με προοπτική ριζοσπαστικοποίησης, ενώ πρέπει να συνυπολογιστεί και ο πρόσθετος κίνδυνος της συγκέντρωσης της εργατικής τάξης στα αστικά κέντρα και της ανανέωσης του δυναμικού της από νέα εργατικά χέρια και ανθρώπους που δεν είχαν άμεσα υποστεί τις τρομοκρατικές διώξεις του εμφυλίου.

Οι παραπάνω οικονομικές και πολιτικές συνθήκες καθιστούσαν για το προχώρημα του ελληνικού καπιταλισμού, αναγκαία τη συνέχιση των έκτακτων συνθηκών και μετά τον εμφύλιο. Η διαδικασία της “ειρήνευσης”, δηλαδή της αποκατάστασης των πολιτικών δικαιωμάτων και της ομαλής ένταξης των εκμεταλλευόμενων στρωμάτων στον κοινωνικό σχηματισμό δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτή καθώς θα γεννούσε εμπόδια και αντιφάσεις στο εσωτερικό του αστικού συνασπισμού εξουσίας. Σε αυτή τη δίνη των κοινωνικοπολιτικών μεταβολών διαδραματίστηκε η σύλληψη και εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη. Στόχος δεν ήταν προφανώς η αποτροπή ενός ανύπαρκτου κινδύνου κομμουνιστικοποίησης της χώρας, αλλά η ανακοπή κάθε στρατηγικής ένταξης του εαμικού κοινωνικού μπλοκ στον κοινωνικό σχηματισμό με ανοχή στα πολιτικά του χαρακτηριστικά. Το πανταχού παρόν παρακράτος, οι εκτελέσεις, τα νησιά εξορίας και οι φυλακές ήταν η πιο σταθερή εγγύηση για τη διατήρηση όχι του κοινωνικού καθεστώτος (καπιταλιστικού αντί σοσιαλιστικού) το οποίο άλλωστε δε διακυβευόταν, αλλά των ασφαλών πολιτικών συσχετισμών, των αναδυόμενων μορφών βαθιάς εκμετάλλευσης των εργαζομένων και ταυτόχρονα για την οριοθέτηση του αντιιμπεριαλιστικού λαϊκού αισθήματος που κληροδότησε η μεγάλη εαμική επανάσταση, τα Δεκεμβριανά και ο ΔΣΕ.

Έχει η Ελλάδα Μπελογιάννηδες πολλούς...

Η ίδια η ιστορία κατέδειξε ότι καμία αστική και ιμπεριαλιστική στρατηγική δεν εφαρμόζεται αυτούσια όπως σχεδιάστηκε, αντίθετα διαπερνάται, υποχωρεί, αναπροσαρμόζεται ή ανατρέπεται μέσα από τους ταξικούς αγώνες στο κοινωνικό και πολιτικό πεδίο. Οι μεγάλοι αγώνες του ελληνικού λαού για τα εργασιακά, κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 50 και κυρίως του 60, η ανάδειξη της ΕΔΑ σε αξιωματική αντιπολίτευση, οι αγώνες των οικοδόμων και της νεολαίας, το ρίζωμα της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη, το λαϊκό ποτάμι των Ιουλιανών του 65, όξυναν τις αντιφάσεις του αστικού συνασπισμού εξουσίας και αποτέλεσαν τελικά το μόνο παράγοντα που απέτρεψε επί δύο δεκαετίες την πολυσυζητημένη εκτροπή, με την οποία όλοι οι, θεσμικοί και μη, παράγοντες φλέρταραν ως μια καθαρή μορφή κράτους εκτάκτου ανάγκης.

Η εκτέλεση Μπελογιάννη θα σηματοδοτήσει λοιπόν μια πρακτική συγκροτημένης απάντησης απέναντι στον κίνδυνο του λαϊκού παράγοντα που θα επαναλαμβάνεται με τραγικό τρόπο έκτοτε σε κάθε περίοδο πολιτικής εμφάνισης των λαϊκών διεκδικήσεων στο προσκήνιο, στην προεκλογική τρομοκράτηση των μελών της ΕΔΑ, στη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, στις νάρκες του εορτασμού του Γοργοποτάμου, στη δολοφονία του Σωτήρη Πέτρουλα, στην “τελική λύση” του 1967.

Θα εμπνεύσει όμως και τους μεγάλους λαϊκούς αγώνες για τα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα και θα αποκαλύψει το ρόλο του παρακράτους και του ιμπεριαλιστικού παράγοντα. Ο Νίκος Μπελογιάννης, άφθαρτο σύμβολο λευτεριάς, στερέωσε με την ηρωική θυσία του, τους αγώνες που δίνουν χιλιάδες κομμουνιστές, τόσοι και τόσοι κοινωνικοί αγωνιστές σ' όλους τους καιρούς, σ' όλους του τόπους. Όπως ο ίδιος δήλωσε, “Ο κομμουνισμός είναι πανανθρώπινο ιδανικό και παγκόσμιο κίνημα. Ξεκίνησε μια φούχτα τον καιρό του Μαρξ, έφτασε σήμερα τα 800 εκατομμύρια και αύριο θα απλωθεί σε όλον τον κόσμο. Μπορεί ποτέ όργανα των ξένων να δημιουργήσουν ένα τέτοιο μεγαλειώδες κίνημα; Ποιος ξένος πράκτορας δίνει με τέτοια απλοχεριά τη ζωή του, όπως τη δίνουν χιλιάδες κομμουνιστές; Οι θυσίες αυτές μόνο με τις θυσίες των πρώτων χριστιανών μπορεί να συγκριθούν. Αλλά και πάλι υπάρχει μια διαφορά, ότι ενώ οι χριστιανοί δέχονταν το μαρτύριο και το θάνατο, ελπίζοντας να κληρονομήσουν τη βασιλεία των ουρανών, οι κομμουνιστές δίνουν τη ζωή τους μην ελπίζοντας σε τίποτα. Τη δίνουν για ν' ανατείλει στην ανθρωπότητα ένα καλύτερο, ευτυχισμένο αύριο, που αυτοί δε θα το ζήσουν».

Αναστασία Σταυροπούλου, μέλος της Πολιτικής Γραμματείας της ΑΡ.Α.Σ.