Αγώνας για φάρμακα και μάσκες!
Το έργο των δημόσιων αρχών υγείας στη Σοβιετική Ρωσία κατά την διάρκεια του εμφυλίου πολέμου
Απόσπασμα από λόγο του Ν.Α. Σεμάσκο, Κομισάριου Yγείας της Ρωσικής Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Σοβιετικής Δημοκρατίας στη συνδιάσκεψη της Διεθνούς Εργατικής Αρωγής της Ρωσίας στο Βερολίνο στις αρχές του 1923
Μετάφραση και επιμέλεια Γιώργος Χλωρός (Το κείμενο μεταφράστηκε από τα Αγγλικά από το Marxist Internet Archive, που το αναδημοσίευσε από το θεωρητικό περιοδικό του ΚΚ Μεγάλης Βρετανίας, The Communist Review, Ιούνιος 1923, Vol. 4, No 2)
Τα καθήκοντα του Κομισαριάτου Δημοσίας Υγείας είναι υπερβολικά βαριά και γεμάτα από ευθύνες. Αλλά, παρόλα αυτά, τα έχουμε καταφέρει στα κυριότερα από αυτά που ήταν να κατανικήσουμε την πανούκλα και τις άλλες επιδημίες που είχαν ως αιτία τους τον λιμό. Ωστόσο στην Ουκρανία και σε ορισμένες από τις Ανατολικές επαρχίες μας, η δυσεντερία, ο τύφος, η χολέρα και η ευλογιά έχουν εμφανιστεί ξανά.
Αλλά από κάθε άποψη οι χειρότερες
επιπτώσεις της πείνας, παρατηρούνται στις ζωές των παιδιών. Στις
περιπτώσεις της πανώλης, ο οργανισμός των παιδιών χρειάζεται να
καταβάλει πολύ μεγαλύτερες προσπάθειες για να καταφέρει να επανέλθει από
όσο στις περιπτώσεις των ενήλικων.
Η Ρωσία πάντα είχε μια θλιβερά κακή φήμη, κατέχοντας τα υψηλότερα ποσοστά παιδικής θνησιμότητας παγκοσμίως. Το ποσοστό θνησιμότητας στα νέα παιδιά έφτανε έως και το 25%. Ως αποτέλεσμα του λιμού, αυτό το ποσοστό εκτοξεύθηκε στο 32%. Κατά την διάρκεια του 1922, χάρη στις δυναμικές προσπάθειες της Σοβιετικής κυβέρνησης και των εργατών καθώς και διεθνών οργανισμών, καταφέραμε να μειώσουμε το ποσοστό στο 20%. Από τον πόλεμο και μετά και ειδικά ως αποτέλεσμα της πείνας, σημειώθηκε στη Σοβιετική Ρωσία μια σοβαρή μείωση του πληθυσμού της, παρόλο που αυτή δεν είναι ίδια σε όλες τις περιφέρειές της. Στην Σιβηρία είναι κατά πολύ μικρότερη σχετικά με τα Ευρωπαϊκά τμήματα της χώρας. Και αυτό εξαιτίας του γεγονότος ότι σε αυτά τα τελευταία, υπάρχει μια μεγάλη έλλειψη τροφίμων και κατάλληλων χώρων κατοικίας. Συνθήκες δηλαδή που διαμορφώνουν ένα ευνοϊκό έδαφος για επιδημίες.
Στην εργασία μας στα πλαίσια της δημόσιας υγείας, πρέπει να κάνουμε μια διάκριση ανάμεσα σε δύο διαφορετικές κατηγορίες ασθενειών. Από την μια μεριά ασθένειες σαν την πανούκλα και από την άλλη μεριά ασθένειες που σχετίζονται με την μολυσματική κοινωνική μεταδοτικότητα. Ανάμεσα στις τελευταίες ξεχωρίζουμε δύο που λειτουργούν κατά τον πλέον επίφοβο τρόπο προς την δημόσια υγεία. Και αυτές είναι οι ασθένειες που σχετίζονται με την κατανάλωση μολυσμένων τροφίμων και τα αφροδίσια νοσήματα. Δυστυχώς τα περιορισμένα μέσα που έχουμε στην διάθεσή μας δεν μας επιτρέπουν στην πλειοψηφία αυτών των περιπτώσεων να τις αντιμετωπίσουμε όπως θα έπρεπε κανονικά σε σανατόρια.
Για αυτόν τον λόγο έχουν δημιουργηθεί πρόχειρα κινητά ιατρεία που βρίσκονται πάντα σε κατάσταση ετοιμότητας. Αυτά τα κινητά ιατρεία δεν περιμένουν πότε ο ασθενής θα φτάσει σε αυτά αλλά μεταφέρουν την ιατρική βοήθεια ακριβώς μέσα στα ίδια τα εργοστάσια και εξετάζουν την κάθε περίπτωση ασθένειας που μπορεί να εμφανιστεί ανάμεσα στους εργαζόμενους, ακριβώς για να την υπερνικήσει με επιτυχία εκεί. Τα κινητά ιατρεία όπως και οι άλλες μονάδες του Κομισαριάτου της Δημόσιας Υγείας, εργάζονται στενά μαζί με τις διαφορετικές εργατικές οργανώσεις.
Επιπρόσθετα με τα ιατρεία, καταβάλλονται προσπάθειες να δημιουργηθεί ικανοποιητικός αριθμός σανατορίων για όσους υποφέρουν και ιδιαίτερα για τα άρρωστα παιδιά. Αυτά μεταφέρονται και μένουν εσώκλειστα σε σχολεία ή σε ανάλογα ιδρύματα μέσα στο δάσος. Μια μεγάλης κλίμακας καμπάνια έχει εκπονηθεί για να ολοκληρωθεί αυτή η ενέργεια. Μια εβδομάδα ειδικής προπαγάνδας για τον αγώνα ενάντια στην φυματίωση και την πορνεία έχει ήδη λάβει χώρα, δίνοντας έμφαση στο ζήτημα της ιδιαίτερης βοήθειας που πρέπει να δοθεί στις άνεργες γυναίκες.
Ένας επιπρόσθετος τομέας παρέμβασης είναι η μητρική και η παιδική προστασία. Για αυτόν τον σκοπό συμβουλευτικά κέντρα έχουν ανοίξει σε κάθε μεγάλη πόλη και περιφέρεια. Αυτά ωστόσο, δεν περιορίζουν τις δραστηριότητες μόνο στην παροχή συμβουλών προς τις μητέρες και τις μέλλουσες μητέρες, αλλά κάνουν και πρακτική δουλειά σε αυτό το πεδίο. Ειδικά σπίτια για μητέρες με παιδιά και παιδότοποι έχουν δημιουργηθεί σε όλες τις περιφέρειες. Σε σχέση με τις αυξανόμενες ανάγκες του πληθυσμού αυτά που έχουν ήδη δημιουργηθεί, φτάνουν για να καλύψουν τις μισές από αυτές. Σε σχέση με αυτό το ζήτημα ένα πράγμα πρέπει να λάβει κανείς υπόψη. Πιο πριν απολύτως τίποτα από αυτά δεν υπήρχε στην Ρωσία και η Σοβιετική κυβέρνηση έπρεπε να ανοίξει δρόμο σε εντελώς νέο έδαφος. Είναι λοιπόν στην Σοβιετική κυβέρνηση που πρέπει να πιστωθούν αυτές οι πολύ σημαντικές κοινωνικές καινοτομίες.
Η παιδική ευμάρεια δεν μπορεί με κανένα τρόπο να περιοριστεί μόνο στα βρέφη και στα νήπια και η προσοχή μας έχει στραφεί και στα μεγαλύτερα παιδιά και στους νέους. Όλες αυτές οι ενέργειες βρίσκουν την μεγαλύτερη υποστήριξη στον σχεδιασμό της εργασίας μέσα στις επιτροπές που ασχολούνται με τις επιπτώσεις της πείνας. Σε όλες αυτές τις επιτροπές αντιπροσωπεύονται τόσο οι εργαζόμενες γυναίκες όσο και η νεολαία.
Ειδικά στην περίπτωση της νεολαίας ιδιαίτερη προσοχή έχει δοθεί στην φυσική αγωγή και φροντίδα ως βάση της κανονικής πνευματικής και ψυχικής ανάπτυξης. Σειρές μαθημάτων δίνονται μηνιαίως, σε κάθε ένα από αυτά τα κέντρα, με εργάτες που επιλέγονται από κάθε εργοστάσιο με διευρυμένη προσέλευσή τους. Με αυτόν τον τρόπο παρέχονται γενικές οδηγίες σωματικής αγωγής και φροντίδας προς τις μάζες. Λαμβάνουν χώρα επίσης περισσότερο εξειδικευμένες σειρές μαθημάτων που εκτείνονται έως και τρία χρόνια, στα οποία δίνονται ειδικές οδηγίες σε νεολαίους με σκοπό να αναλάβουν ρόλους μελλοντικού εκπαιδευτή με την μέγιστη δυνατή υπευθυνότητα.
Από την σκοπιά των τεράστιων αναγκών μας, ταυτόχρονα σε θέματα σωματικής και ψυχικής υγείας, αυτά που έχουμε ήδη πετύχει μπορεί να φαντάζουν ασήμαντα. Αλλά μια καλή αρχή έχει ήδη γίνει ενώπιον των τεράστιων δυσκολιών.
Ο πόλεμος και η πείνα έχουν αυξήσει δραματικά τον αριθμό των παιδιών χωρίς φροντίδα. Στη Ρωσία υπάρχουν σήμερα περίπου 2 εκατομμύρια παιδιά. των οποίων την φροντίδα και την εκπαίδευση δεν θα είχε κανένας, αν δεν παρέμβαιναν οι κοινωνικές υπηρεσίες του κράτους. Από αυτόν τον πληθυσμό, περίπου 1 εκατομμύριο 300 χιλιάδες έχουν ήδη τοποθετηθεί σε σπίτια. Κάτι που πρέπει κανείς να λάβει υπόψη είναι ότι η πλειοψηφία αυτών των παιδιών, εξαιτίας της σοβαρότητας των συνθηκών της πείνας και τις συνολικότερες δυσκολίες που έχουν υπομείνει, δεν έχουν καταπονηθεί μόνο σωματικά αλλά και ψυχικά.
Με δεδομένες αυτές τις συνθήκες στη χώρα μας, τι θα μπορούσε να προσφέρει για να βοηθήσει στο έργο των υπηρεσιών υγείας της Σοβιετικής κυβέρνησης, η Διεθνής Εργατική Βοήθεια προς την Ρωσία;
Μια ιδιαίτερη δράση, έχει ήδη παρουσιαστεί παραπάνω, καθώς το Κομισαριάτο Δημόσιας Υγείας καταπιάνεται με την δημιουργία των μικρών κινητών ιατρείων που παρέχουν υπηρεσίες στον πληθυσμό της υπαίθρου. Αυτά τα ιατρεία θα μπορούσαν να προετοιμαστούν και από το εξωτερικό για να έλθουν στην Ρωσία, έχοντας ολοκληρωμένες δομές ιατρικής βοήθειας, εξοπλισμένα με τα σημαντικότερα φάρμακα για να αντιμετωπίσουν την πανούκλα και τις μολυσματικές ασθένειες. Αυτό είναι ένα καθήκον που θα μπορούσε να μοιραστεί η Διεθνής Εργατική Βοήθεια προς την Ρωσία. Με την υλική κάλυψη αναγκών για αυτά τα κινητά ιατρεία. Οτιδήποτε γινόταν που θα μπορούσε να προσφέρει στα ιατρεία, τα σανατόρια και τους παιδότοπους το αναγκαίο υλικό, τις μάσκες και τον κατάλληλο ρουχισμό, θα ήταν για την Ρωσία μια βοήθεια πρωταρχικής σημασίας.
Σχετικά με την ανάγκη αλλαγής του μοντέλου βοήθειας από την εργασία της αμιγούς επισιτιστικής βοήθειας, σε μια πιο παραγωγική οικονομική αρωγή, η Διεθνής Εργατική Βοήθεια προς την Ρωσία θα μπορούσε να δώσει μια πιο εξειδικευμένη υπηρεσία σε ό,τι αφορά την δουλειά μας στην Κριμαία. Η Κριμαία είναι η περιοχή με τον πιο υγιή πληθυσμό, κάτι που κάνει τους ασθενείς μας να πηγαίνουν εκεί για ανάρρωση.
Το Λαϊκό Κομισαριάτο Υγείας, ετησίως στέλνει πολλές χιλιάδες μολυσμένων εργατών σε αυτή την περιοχή, καθώς το εύκρατο κλίμα της είναι η βάση πάνω στην οποία μπορούν να βρουν τους καλύτερους όρους ανάρρωσης. Πολλά σανατόρια και ιατρεία έχουν στηθεί σε αυτή την περιοχή για τους άρρωστους εργάτες της Ρωσίας, με σκοπό να μπορούν να μείνουν στην Κριμαία μέχρι να αποκατασταθεί η υγεία τους. Έχουμε επίσης δημιουργήσει φάρμες, οινοποιεία και παρόμοιες εγκαταστάσεις με σκοπό αυτοί οι εργάτες να μπορούν να εργαστούν βγάζοντας κέρδος για τους ίδιους και για την Σοβιετική Δημοκρατία.
Όλοι οι σύντροφοι πρέπει να αντιληφθούν ότι στην ανάπτυξη της δημόσιας υγείας, βρίσκεται η βάση για την ανοικοδόμηση της οικονομικής ζωής στην Ρωσία. Η ανοικοδόμηση της Ρωσίας δεν μπορεί να πραγματωθεί με τον λαό, άρρωστο και με τις μεγάλες μάζες του να μην μπορούν να αναπτύξουν την υγιεινή τους, σωματική και ψυχική. Στο μεγάλο και βαρύ καθήκον της ανοικοδόμησης της Ρωσίας, τα επίπεδα υγείας των Ρωσικών μαζών πρέπει να τύχουν της μεγαλύτερης δυνατής προσοχής.
Ελπίζουμε πως οι
σύντροφοί που δημιούργησαν και υποστηρίζουν την Διεθνή Εργατική Βοήθεια
προς την Ρωσία να το έχουν πάντα κατά νου, έτσι ώστε να μπορέσουμε να
κάνουμε ένα βήμα προς την πρακτική εφαρμογή του σοσιαλισμού, με βάση το
υγιές μυαλό και το υγιές σώμα.
Ο Νικολάϊ Σεμάσκο και Σοβιετικό σύστημα δημόσιας υγείας
Το κείμενο αυτό που παρουσιάζουμε σήμερα για πρώτη φορά στο Ελληνικό κοινό είναι απόσπασμα μιας ευρύτερης ομιλίας, που κάνει ο πρώτος Λαϊκός Κομισάριος Δημόσιας Υγείας της Σοβιετικής Ρωσίας, Νικολάϊ Σεμάσκο, στις αρχές του 1923 στο Βερολίνο στα πλαίσια μιας διεθνούς συνάντησης της Διεθνούς Εργατικής Αρωγής της Ρωσίας. Αυτή ήταν ένα μετωπικό σχήμα της Κομμουνιστικής Διεθνούς που ιδρύθηκε το 1922 και έδρευε στην Γερμανία και την Αυστρία μέχρι την άνοδο του ναζισμού, με επικεφαλής την Κλάρα Τσέτκιν και τον Βίλι Μούντζεμπεργκ. Είχε ως σκοπό της, την συγκέντρωση βοήθειας σε ιατρικό και επισιτιστικό επίπεδο για την Σοβιετική Ρωσία.
Σκοπός της δημοσίευσης αυτού του κειμένου είναι να παρουσιάσει στο Ελληνικό κοινό, μια μικρή εικόνα του τρόπου με τον οποίο η πρώτη νικηφόρα προλεταριακή επανάσταση, αντιμετώπιζε τα ζητήματα της δημόσιας υγείας σε μια εποχή που ακόμη μαίνονταν ο εμφύλιος πόλεμος.
Στις μέρες μας, που όλος ο πλανήτης αντιμετωπίζει την πανδημία του κορωνοϊού και η μάχη επιβίωσης αποκτάει νόημα, ως μάχη προάσπισης και επέκτασης του δημόσιου δωρεάν καθολικού συστήματος υγείας που κινδυνεύει, ελλείψει φαρμάκων, εμβολίων, μέσων ατομικής προστασίας, κλινών και προσωπικού, είναι σημαντικό να δούμε πώς αντιμετωπίζονταν ανάλογες κρίσεις στο παρελθόν, από τα επαναστατικά κινήματα.
Ο διεθνισμός, ως βασική αρχή αλληλεγγύης, για τους μπολσεβίκους της εποχής εκείνης, δεν ήταν απλά μια αφηρημένη διακήρυξη αρχών. Δεν ήταν καν απλά και μόνο η χάραξη μιας ενιαίας διεθνούς επαναστατικής στρατηγικής. Ήταν και η έμπρακτη παροχή βοήθειας σε αυτό το επίπεδο που περιγράφει ο Σεμάσκο και είχε ως στόχο η ίδια η ύπαρξη της Διεθνούς Εργατικής Αρωγής.
Ο γιατρός και παλαίμαχος μπολσεβίκος, Νικολάϊ Σεμάσκο, γεννήθηκε το 1874 από οικογένεια δασκάλων, στην πόλη Γιέλετς της Κεντρικής Ρωσίας. Ο Γκιόργκι Πλεχάνωφ ήταν θείος του από την μεριά της μητέρας του. Το 1891 που πέρασε στην Ιατρική σχολή της Μόσχας, γνωρίστηκε αμέσως με τους πρώτους μαρξιστικούς κύκλους των φοιτητών. Το 1895 με την αποφοίτησή του συλλαμβάνεται για πρώτη φορά και στέλνεται στην εξορία.
Στα 1904 μπήκε στους Μπολσεβίκους και συμμετέχει στη μεγάλη απεργία του ναυπηγείου του Σεμένοβο στη διάρκεια της πρώτης Ρωσικής επανάστασης του 1905. Μετά την ήττα της επανάστασης ο Σεμάσκο κατέφυγε στην Ελβετία όπου και συνεργάστηκε με τον Λένιν σε διάφορα διεθνή σοσιαλιστικά συνέδρια.
Κατά την διάρκεια της Οκτωβριανής επανάστασης είναι επικεφαλής των εθελοντικών υγειονομικών υπηρεσιών των Σοβιέτ που συμμετέχουν στην εξέγερση. Το 1918 με την συγκρότηση του Λαϊκού Κομισαριάτου δημοσίας υγείας, θα αναλάβει την ηγεσία του, θέση που θα κρατήσει μέχρι το 1930 όταν θα αποσυρθεί από την ενεργό πολιτική και θα ακολουθήσει αποκλειστικά ερευνητική και ακαδημαϊκή καριέρα στον τομέα της παιδιατρικής
Στα δύσκολα πρώτα χρόνια της επανάστασης θα συνδέσει το όνομά του με την εισαγωγή του περίφημου σοβιετικού συστήματος υγείας. Αυτό είναι ένα πραγματικά καινοτόμο σύστημα καθολικής δημόσιας και δωρεάν υγείας και ασφάλισης για όλο τον λαό, ξεκινώντας από το μηδέν και μέσα στις χαοτικές συνθήκες του εμφυλίου πολέμου και της ξένης ιμπεριαλιστικής επίθεσης που διήρκησαν μέχρι το 1923 και προκάλεσαν τις γενικευμένες καταστροφές, τον λιμό και την εξάπλωση επιδημιών. Και όλα αυτά σε ένα πλαίσιο όπου η πλειοψηφία των Ρώσων γιατρών αισθανόμενη λόγω κοινωνικής καταγωγής, εχθρικά απέναντι στα Σοβιέτ δεν ήταν πρόθυμη να συνεργαστεί. Σύμφωνα με την ιστορική αναδρομή από το blogspot AEMOS:
“Με την εδραίωση κι οργάνωση της Λαϊκής Επιτροπής για την Δημόσια Υγεία, άλλαξε η στάση των περισσότερων Ρώσων ιατρών, προς την νέα Σοβιετική Κυβέρνηση απόρροια ίσως της αρχόμενης εμπιστοσύνης των περισσότερων επαγγελματιών, και δει των επαγγελμάτων υγείας προς την Νέα Κυβέρνηση, με την πρόθεσή τους να ενισχύσουν το κράτος ώστε να φροντίζει για την Υγεία των Πολιτών.
Το Νέο κρατικό – κεντρικά συντονισμένο κι ενοποιημένο Σύστημα Υγείας, που αναπτύχθηκε στο Νεότευκτο Σοβιετικό κράτος, ήταν πρωτοφανές γεγονός στο Παγκόσμιο Προσκήνιο! Από τον Οκτώβριο του 1917 μέχρι τον Φεβρουάριο του 1919, σημαντικά αποτελέσματα επιτεύχθηκαν στην υγειονομική περίθαλψη.
Τοιουτοτρόπως, υλοποιήθηκε πλήρως το νέο ασφαλιστικό σύστημα -«ασφαλιστικό πρόγραμμα εργασίας» «рабочая страховая программа»- που ενσάρκωνε την πιο προοδευτική νομοθεσία στον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης η οποία κατέστησε δυνατή την μετάβαση στην κοινωνική ασφάλιση και στην ιατροφαρμακευτική κάλυψη όλων των κοινωνικών στρωμάτων (τάξεων) του πληθυσμού. Επιβάλλεται δε με διάταγμα της 31ης Οκτωβρίου το 1918.
Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε σε θέματα μεταρρύθμισης της υγείας της μητρότητας και της παιδικής περίθαλψης. Έχει δημιουργηθεί ένα δίκτυο ειδικών παιδιατρικών κλινικών, για την αντιμετώπιση της παιδικής θνησιμότητας – μάστιγα της τσαρικής Ρωσίας – ώστε σταδιακά να αναχαιτιστεί.
Αν το 1905, ανά χίλια άτομα, που απεβίωναν, τα ⅔ ήταν παιδιά κάτω των 5 ετών (σύμφωνα με τα στοιχεία, που παρατίθενται στο βιβλίο «Η Ρωσία σε Αριθμούς» (1912) του Ν. Rubakin «Россия в цифрах» (1912 г.) Н. Рубаки), με την μεταρρύθμιση στην Υγεία – από τις αρχές της δεκαετίας του ‘20 – ο αριθμός των θανάτων, μειώθηκε αισθητά.
Για να αυξηθεί ο πληθυσμός της χώρας, ανελήφθησαν επίσης η πρόληψη ασθενειών και αναπτύχθηκαν οι μέθοδοι εξάλειψης των αρχικών αιτιών εμφάνισής τους τόσο ιατρογενών όσο και κοινωνικών. Ο ίδιος ο Σέμασκο τόνισε ιδιαίτερα την ανάγκη παροχής στους εργαζόμενους, κανονικών-βιώσιμων συνθηκών στέγασης. Σ’ ένα από τα έργα του, με τίτλο «Η ασθένεια της προλεταριακής φυματίωσης», καθιστά σαφές ότι:
«ένας μεγάλος αριθμός
των φτωχών στις πόλεις, αναγκάστηκαν να ζουν σε υπόγεια και στρατώνες,
χωρίς βασικές εγκαταστάσεις υγιεινής.
Μόνον κατά τη διάρκεια του
Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου πέθαναν από φυματίωση δύο εκατομμύρια άτομα,
από το 1913, σε όλη την Ρωσία -για τον άμαχο πληθυσμό- υπήρχαν μόνο 43
ιατρεία φυματίωσης (κέντρα υγείας) και 18 Σανατόρια, με 1000 μόνον
διαθέσιμες κλίνες! Το 1913 το ποσοστό των θανάτων από φυματίωση ήταν
400:100.000! Στα 20 χρόνια του Σοβιετικού καθεστώτος – ως την έναρξη του
Β’ Παγκοσμίου Πολέμου – το ποσοστό μειώθηκε 5 φορές 80:100.000» .
Ο Λαϊκός Επίτροπος της Υγείας Νικολάϊ Σεμάσκο, έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στα ζητήματα της κοινωνικής ζωής και της ασφάλειας των ανθρώπων. Έγραψε:
«εκτός από τους παράγοντες στέγασης κι άλλες συνθήκες διαβίωσης του πληθυσμού, άρχισαν να θεωρούνται σημαντικές για την υγεία.».
Αυτή η προσέγγιση ενεργοποίησε μια σειρά πρωτοβουλιών όπως, για παράδειγμα, την ανάπτυξη ενός συστήματος διήθησης των υδάτων, στις μεγάλες πόλεις.Μεταξύ άλλων (μέτρων), συμπεριλήφθηκε, στον υποχρεωτικό εξοπλισμό των μεγάλων αναπτυσσόμενων βιομηχανιών, απαραίτητα μια Ιατρική Μονάδα, όπου παρείχαν, εκτός της άμεσης βοήθειας και την πρόληψη, αλλά και την θεραπεία των επαγγελματικών ασθενειών – ως και την παραπομπή των εργαζομένων σε Νοσηλευτικά Ιδρύματα, και Σανατόρια. Υπό την ενεργό ηγεσία του Λαϊκού Επιτρόπου, εισήχθησαν τα εμβόλια, για τις πιο επικίνδυνες και ευρέως διαδεδομένες ασθένειες. Τα παιδιά και οι ενήλικες υποχρεωτικά εμβολιάζονταν (βάσει καταρτισθέντων ειδικών καταλόγων), ώστε να εξαλειφθούν οι επιδημίες.
Οι
μεταρρυθμίσεις στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης ανέπτυξαν την
Ρωσική Ιατρική –στα μέσα της δεκαετίας του 1930– και μάλιστα,
βελτιώνοντάς την σημαντικά. Η Σοβιετική Ένωση, κατέστη Σημαντικός
Παγκόσμιος Παραγωγός φαρμάκων μαζικής κατανάλωσης.”
πηγή: http://aemos.blogspot.com/2017/11/semashko.html
Σύμφωνα με την Anna J. Haines, παιδαγωγό και κοινωνική λειτουργό, και στέλεχος της Αμερικανο-ρωσικής επιτροπής φιλίας που εργάστηκε σε ανθρωπιστικές αποστολές στην Σοβιετική Ρωσία μεταξύ 1917 και 1927, η δημοφιλία του Σεμάσκο βρίσκονταν στο γεγονός ότι από όλους τους Λαϊκούς Επιτρόπους, ήταν αυτός που δεχόταν καθημερινά και κατόπιν ραντεβού απλούς πολίτες στο γραφείου του Κομισαριάτου του και συζητούσε μαζί τους θέματα υγείας. Σύμφωνα με την περιγραφή της, το Κομισαριάτο Δημόσιας Υγείας ήταν γεμάτο με πινακίδες που έγραφαν:
«απαγορεύεται το κάπνισμα στους χώρους του Κομισαριάτου», πράγμα πρωτοφανές για την Ρωσία εκείνης της εποχής – ακόμη και για μερικές δυτικές χώρες μέχρι πολύ πρόσφατα… Ή ακόμη: «Να αποφεύγεται τις χειραψίες! Ενώ είναι χάσιμο χρόνου ελλοχεύουν κινδύνους μεταδοτικών ασθενειών»!
Ενώ
με την επιστημονική του κατάρτιση και ηθική κατάφερε να πείσει τους
αρχικώς διστακτικούς γνωστούς Ρώσους γιατρούς. Έτσι από το 1922 και μετά
ο ένας μετά τον άλλο άρχισαν να εργάζονται κανονικά στην Σοβιετική
Ρωσία.
https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015013710143&view=1up&seq=10
O Σεμάσκο ήταν ένας από τους λίγους παλαίμαχους μπολσεβίκους που γλύτωσαν από το Σταλινικό Θερμιδώρ. Οι λόγοι γι’ αυτό πρέπει ασφαλώς να αναζητηθούν από την μια μεριά στην καθολική επιτυχία του συστήματος υγείας, πράγμα που καθιστούσε απαγορευτική για τον Στάλιν την εξόντωση ενός τόσο δημοφιλούς προσώπου. Αλλά και –κυρίως κατά την άποψη μας– από την άλλη μεριά από το γεγονός ότι κράτησε ένα χαμηλό πολιτικό προφίλ και αποσύρθηκε από το Λαϊκό Κομισαριάτο Υγείας εγκαίρως, αποσυρόμενος στα ερευνητικά του εργαστήρια. Πριν δηλαδή η παντοδυναμία και η παράνοια του Σταλινικού φαινομένου απογειωθεί, λίγα χρόνια αργότερα.
Φαίνεται μάλιστα πως προς τα τέλη της ζωής του, ως δείγμα συνθηκολόγησης με τον Στάλιν, συμμετείχε το 1947 στο δημόσιο κατηγορώ των ακαδημαϊκών της Ιατρικής σχολής ενάντια στο ζεύγος των γιατρών ερευνητών και πρωτοπόρων της μοριακής ιατρικής, καθηγητών Κλιούεβα και Ρόσκιν που κατέληξε στην λεγόμενη «Δίκη τιμής» εναντίον τους. Μια σκευωρία που είχε στήσει ο Στάλιν με τον Ζντάνωφ, που τους κατηγόρησαν αδίκως όπως αποδείχθηκε αργότερα για «διαρροή απόρρητων» επιστημονικών μυστικών του κράτους στη Δύση.
Ο Σεμάσκο πέθανε το 1947 από φυσικά αίτια. Δεν γνωρίζουμε τι τύχη θα είχε αν ζούσε ακόμη περισσότερο μέσα στα πλαίσια των μεταπολεμικών διώξεων της επιστημονικής ελίτ της χώρας που συνέβαινε εκείνα τα χρόνια. Το αποτύπωμα που άφησε στο δημόσιο σύστημα υγείας, παρέμεινε ζωντανό. Ακόμη και μετά την διάλυση της ΕΣΣΔ το όνομα και η μνήμη του τιμάται σε όλες τις τέως Σοβιετικές δημοκρατίες. Πλην της Ουκρανίας που πρόσφατα αποκαθήλωσε αγάλματα του και αποχαρακτήρισε δρόμους που είχαν το όνομα του…
Γ.Χ.
* πηγές φωτογραφιών:
Ν.Α. Σεμάσκο National Library of Norway, Public domain, via Wikimedia Commons
φωτογραφία παιδιών https://gorky.media/context/kvakery-priehali-spasat-lyudej-ot-bezrabotitsy-bezdelya-depressii/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου