Σαν σήμερα πριν από 200 χρόνια γεννήθηκε ο Φρίντριχ Ένγκελς, ένας πρωτοπόρος επαναστάτης, θεμελιωτής της θεωρίας του κομμουνισμού, αχώριστος συνεργάτης και σύντροφος του Καρλ Μαρξ. Η συμβολή του Ένγκελς στη θεωρητική θεμελίωση της αναγκαιότητας-δυνατότητας της κομμουνιστικής απελευθέρωσης ήταν ιδιαίτερα σημαντική, ειδικά σε τομείς όπως η διαλεκτική και η σχέση της με τις φυσικές επιστήμες, ο ιστορικός υλισμός και η πολιτική οικονομία.
Χρονολόγιο
1820, 28 Νοεμβρίου – Γέννηση του Φρίντριχ Ένγκελς στο Μπάρμεν (Βούπερταλ) της Γερμανίας
1847 – Συγγράφει με τον Καρλ Μαρξ το Κομμουνιστικό Μανιφέστο.
1849 – ο Φ. Ένγκελς συμμετέχει στις επαναστατικές εξεγέρσεις στη Γερμανία.
1850 – ο Ένγκελς εγκαθίσταται στο Μάντσεστερ και η συνεργασία με τον Μαρξ εντατικοποιείται.
1870 – Εγκαταλείπει τις επιχειρηματικές δραστηριότητες και η θεωρητική συνεισφορά του κορυφώνεται.
1883 – Θάνατος του Μαρξ, ο Ένγκελς επωμίζεται το τιτάνιο έργο της επεξεργασίας και έκδοσης του δεύτερου και τρίτου τόμου του Κεφαλαίου.
1895, 5 Αυγούστου – Θάνατος του Ένγκελς στο Λονδίνο.
Ο Φρίντριχτ Ένγκελς έχει τεράστια συμβολή και στα τρία συστατικά του Μαρξισμού – φιλοσοφία, πολιτική, οικονομία, ενώ υπήρξε μαχητικός κοινωνικός επαναστάτης και μέντορας των εκκολαπτόμενων κομμουνιστικών κομμάτων. Η εντρύφηση του Ένγκελς στις φυσικές επιστήμες συνέβαλε αποφασιστικά στο να αντιληφθεί και να τεκμηριώσει τον υλικό χαρακτήρα της πραγματικότητας και την καθοριστικότητα της ύλης έναντι της συνείδησης. Η εξοικείωσή του με την εξέλιξη και τα πορίσματα των φυσικών επιστημών, όπως η μετατροπή της ενέργειας, η δαρβινική θεωρία της εξέλιξης κά, αλλά και η όξυνση των κοινωνικοταξικών αντιθέσεων, όπως και η μελέτη του Χέγκελ βοήθησαν τον Ένγκελς να αντιληφθεί τον διαλεκτικό χαρακτήρα της φύσης, της κοινωνίας και της σκέψης, τους νόμους κίνησης και εξέλιξης των όντων. Σε αντίθεση με τον Χέγκελ που αντιλαμβανόταν ιδεαλιστικά τη διαλεκτική και θεωρούσε τους νόμους κίνησης και εξέλιξης καθορισμένους απ’ την απόλυτη ιδέα, ο Ένγκελς, ο Μαρξ και στη συνέχεια ο Λένιν θεμελίωσαν την υλιστική διαλεκτική, που ανάγει την κίνηση, την εξέλιξη και την αλληλόσχεση των όντων στις υλικές διαδικασίες της φύσης και της κοινωνίας, οι οποίες αντανακλώνται στη γνωστική διαδικασία.
Ιδιαίτερα στη Διαλεκτική της Φύσης ο Ένγκελς διαφοροποιήθηκε ριζικά από τον μηχανιστικό και ενατενιστικό υλισμό πού δεν αντιλαμβανόταν τη διαλεκτική εξέλιξη των ποσοτικών αλλαγών σε ποιοτικές αλλαγές ριζικά διαφορετικές, αδυνατούσε να εφαρμόσει τον υλισμό στην κοινωνία και να εξηγήσει υλιστικά την ανθρώπινη δραστηριότητα, τις σχέσεις και αντιθέσεις των κοινωνικών τάξεων.
Στο Αντι-Ντύριγκ ο Ένγκελς απαντώντας στον Ντύριγκ ανατρέπει το επιχείρημά του ότι ο ιστορικός υλισμός, όπως τον χρησιμοποιεί ο Μαρξ, προβλέπει την ανατροπή του καπιταλισμού επικαλούμενος απλώς τους νόμους της ιστορικής διαλεκτικής. Ο ‘Ενγκελς, απεναντίας, διευκρινίζει ότι η θεωρία και πρόβλεψη του ιστορικού υλισμού για την αντικατάσταση ενός κοινωνικού συστήματος από ένα άλλο ανώτερο εδράζεται στη συγκεκριμένη μελέτη και γνώση των αντιθέσεων μιας κοινωνίας, πού υπό συγκεκριμένους ιστορικούς όρους οδηγούν στη διάδοχη κοινωνία.
Για την πολιτική ο Ένγκελς θεωρούσε ότι δεν έχει δικό της ιστορικό αυτοτελές περιεχόμενο. Το περιεχόμενο της το διαμορφώνουν, σε τελευταία ανάλυση, τα συμφέροντα των τάξεων και στρωμάτων, που εκφράζονται και εφαρμόζονται από μία πολιτική πρακτική. Το ιστορικό περιεχόμενο της πολιτικής του κόμματος της εργατικής τάξης είναι η χειραφέτησή της και μετά την επαναστατική κατάληψη της εξουσίας, η οικοδόμηση του σοσιαλισμού-κομμουνισμού. Ο Ένγκελς στο γράμμα του στον Μέριγκ με σαφήνεια υποστηρίζει τη διαλεκτική σχέση οικονομίας-πολιτικής. Η πολιτική γεννιέται από οικονομικά αίτια, αντεπιδρά όμως πάνω στα ίδια της τα αίτια. Το ταξικό συμφέρον δεν αντανακλάται μονοσήμαντα στην εργατική πολιτική. Απόδειξη οι διαφωνίες σ’ ένα εργατικό κόμμα για την λύση ενός προβλήματος, η αλλαγή στάσης κοκ.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1880 εμφανίστηκε η υπερεκτίμηση της κοινοβουλευτικής πάλης απ’ τη γερμανική σοσιαλδημοκρατία. Η αξιοποίηση των αστικών ελευθεριών και οι εκλογικές επιτυχίες της σοσιαλδημοκρατίας συνέβαλαν στη δημιουργία ψευδαισθήσεων για τις δυνατότητες του εκλογικού δικαιώματος. Σε μία δημοσίευση του Ένγκελς στο έργο Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία 1848-50 με επιδέξιες περικοπές αποδόθηκε στον Ένγκελς ο χαρακτηρισμός του ειρηνόφιλου λάτρη της νομιμότητας. Τον χαρακτηρισμό αυτόν απέκρουσε σε γράμμα του ο Ένγκελς προς τον Κάουτσκι.
Ο Ένγκελς και ο Μαρξ πρέσβευαν ότι στον πολιτικό αγώνα της εργατικής τάξης το κύριο ζήτημα είναι η επανάσταση
Ο Ένγκελς ασχολήθηκε πολλές φορές με τη διαλεκτική των «νόμιμων» και «μη νόμιμων», των «ειρηνικών» και «μη ειρηνικών» μορφών πάλης. Αυτές τις μορφές ο Ένγκελς τις θεωρούσε μορφές της επαναστατικής πάλης της εργατικής τάξης για την εξουσία. Κατά τον Ένγκελς «η υποχρέωση απέναντι στη νομιμότητα είναι νομική και όχι ηθική, παύει τελειωτικά, όταν οι εξουσιαστές παραβαίνουν τους νόμους». Μάλιστα, οι Μαρξ και Ένγκελς έκφρασαν πολλές φορές τη σκέψη ότι, όταν η εργατική τάξη κατακτήσει στις εκλογές την πλειοψηφία στη βουλή, τότε η αστική τάξη θα εγκαταλείψει το βάθρο της νομιμότητας και θα ανατρέψει την εργατική κυβέρνηση, πρόβλεψη που ανεξαίρετα επαληθεύεται μέχρι σήμερα.
Από το 1845 ως το θάνατό τους ο Ένγκελς και ο Μαρξ πρέσβευαν ότι στον πολιτικό αγώνα της εργατικής τάξης το κύριο ζήτημα είναι η επανάσταση για την κατάληψη της εξουσίας και τη διαμόρφωση της κομμουνιστικής κοινωνίας, η οικονομική, κοινωνική και πολιτική χειραφέτηση της εργατικής τάξης. Σ’ αυτό το στόχο υπάγονται όλες οι μορφές και οι μέθοδοι πολιτικής πάλης.
Σχετικά παραγνωρισμένη είναι η συμβολή του Ένγκελς στη μαρξιστική οικονομία. Το πρώτο οικονομικό έργο του είναι τα Περιγράμματα μιας κριτικής της Πολιτικής Οικονομίας που εντυπωσίασε τον Μαρξ και τον παρακίνησε να ασχοληθεί και να μελετήσει την Πολιτική Οικονομία. Το έργο του Η κατάσταση της Εργατικής Τάξης στην Αγγλία μελετά την αγορά εργασίας, τον προσδιορισμό των μισθών, την ανεργία, τη διαδικασία εκβιομηχάνισης και τις συνέπειες των τεχνικών αλλαγών, την ταξική πάλη ως μέσο αύξησης των απολαβών των εργατών και βελτίωσης των συνθηκών εργασίας, τον κοινωνικό προσδιορισμό της αξίας της εργατικής δύναμης.
Ο Ένγκελς στο Αντι-Ντύριγκ αναλύει τη θεωρία της υπεραξίας και της γαιοπροσόδου. Ορίζει ως βασικές αρχές της μαρξιστικής οικονομικής ανάλυσης τη θεωρία της Υπεραξίας και τον Νόμο της Πτωτικής τάσης του Ποσοστού Κέρδους.
Ωστόσο, η πιο σημαντική συμβολή του Ένγκελς στη μαρξιστική πολιτική οικονομία είναι το χαλκέντερο έργο συγκρότησης του δεύτερου και τρίτου τόμου του Κεφαλαίου. Ο Ένγκελς διεκπεραίωσε αυτό το έργο χάρη στη βαθιά γνώση της πολιτικής οικονομίας και τον στενό συγχρωτισμό του με το έργο και τη σκέψη του Μαρξ. Αυτή η γιγάντια εργασία του Ένγκελς διαψεύδει τις επιθέσεις που τον υποβιβάζουν σε θέση απλού εκλαϊκευτή ή και διαστρεβλωτή βασικών αντιλήψεων του Μαρξ.
Πηγή : Πριν
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου