<< Η ιστορία των επαναστατικών ιδεώνκαι πολύ περισσότερο των εμπνευσμένων αγώνων των ανθρώπων που επεδίωξαν να απελευθερωθούν από την καταπίεση και την κυριαρχία, πρέπει να αποθησαυριστεί και να διαφυλαχτεί όχι σαν μέσο καθήλωσης της σκέψης και των ιδεών σε κάποιο νέο καλούπι, αλλά σαν βάση κατανόησης της κοινωνικής πραγματικότητας και δέσμευση για την αλλαγή της. . .>>
Μπάρι Πάτμαν (1)
Οι καπνέμποροι αντέδρασαν με λοκ-άουτ, με απολύσεις και για πρώτη φορά προέβησαν σε προσλήψεις γυναικών στην <<τόγκα>>, στην τελική δηλαδή φάση της διαλογής των καπνών με στόχο να μειώσουν το κόστος επεξεργασίας. H απάντηση των καπνεργατών ήταν η κήρυξη της απεργίας με σύνθημα <<Οι άντρες στην τόγκα>>.
Στην επίθεση του καπνεμπορικού κεφαλαίου και στην αντεργατική πολιτική της κυβέρνησης, (διάλυση σωματείων, αντικομμουνιστικό νομοσχέδιο, ανατροπή εργασιακών σχέσεων) οι καπνεργάτες απάντησαν πάλι με απεργιακό αγώνα, ο οποίος κράτησε έναν ολόκληρο μήνα (11 Ιουνίου – 9 Ιουλίου), το καυτό καλοκαίρι του 1928.
Στο διάστημα αυτό οι απεργοί υπερασπίστηκαν τον αγώνα και την τάξη τους, με πορείες, διαδηλώσεις, συγκεντρώσεις, καταλήψεις καπνεργοστασίων, άγριες συγκρούσεις με τους απεργοσπάστες και τη Χωροφυλακή, αντιμετωπίζοντας τη βία και την καταστολή του κράτους (δολοφονίες, τραυματισμοί, συλλήψεις, ανακρίσεις, δίκες, πολύχρονες φυλακίσεις, εξορίες, εκτοπισμοί), αλλά στο τέλος ηττήθηκαν.
Οι εξεγέρσεις των καπνεργατών ξεκίνησαν με τη συγκέντρωση διαμαρτυρίας ενάντια στη διάλυση του σωματείου τηςΚαπνεργατικής Ένωσης Καβάλας (ΚΕΚ) στις 25 Μαΐου. Η Επιτροπή Δημόσιας Ασφάλειας επέτρεψε τη συγκέντρωση σε κλειστό χώρο και απαγόρευσε τις διαδηλώσεις στο δρόμο. Οι εργάτες φωνάζοντας συνθήματα όπως “Κάτω η τρομοκρατία”, “Κάτω οι χαφιέδες” αγνόησαν τις απαγορεύσεις και διαδήλωσαν στο δημοτικό κήπο.
<<Απεστάλη δύναμη Χωροφυλακής για να τους διαλύσει. Άρχισαν συμπλοκές, γενικός αναβρασμός, τα καταστήματα έκλεισαν και οι περαστικοί τράπηκαν σε φυγή. Τραυματίστηκαν από γρονθοκοπήματα δυο χωροφύλακες και έγινε χρήση όπλων. Οανθυπασπιστής υποδιοικητής Ασφαλείας Αλεξάκης ξυλοκοπήθηκε>>. (2)Συνελήφθησαν τρεις εργαζόμενοι κι ένας παραπέμφθηκε στον εισαγγελέα. Η Επιτροπή Ασφάλειας κλήθηκε να πάρει αυστηρά μέτρα για την τήρηση της τάξης, ενώ κινητοποιήθηκε όλη η αστυνομική δύναμη της περιοχής, ο νομάρχης και η διοίκηση Χωροφυλακής.
Η απεργία άρχισε στις 11 Ιουνίου όταν το σωματείο των καπνεργατών (ΚΕΚ) υπέβαλε υπόμνημα στον Καπνεμπορικό Σύλλογο Μακεδονίας – Θράκης με τα αιτήματα, που ήταν αύξηση των ημερομισθίων, άρση της απόφασης για τη διάλυση των σωματείων, πληρωμή ενοικίου του σωματείου από το δήμο κ. ά.
Η Καπνεμπορική Ομοσπονδία Ελλάδος (ΚΟΕ) έστειλε <<υπεύθυνο καθοδηγητή της τον σύντροφο Κ. Θέο για την καλύτερη διεξαγωγή του αγώνα και σε όλη την Ελλάδα για να περιφρουρήσει τα δίκαια αιτήματα των 30 χιλιάδων καπνεργατών και καπνεργατριών>>. (3)
Την ίδια μέρα συγκεντρώθηκαν όλα τα σωματεία στα Ποταμούδια (συνοικία της πόλης) και πραγματοποιήθηκε γενική συνέλευση καπνεργατών. Όσοι αγωνιστές πήραν το λόγο μέσα σε ζητωκραυγές συνέστησαν συμμετοχή και εμμονή στον αγώνα, πειθαρχία στις οργανώσεις και παρεμπόδιση με κάθε θυσία των απεργοσπαστών. Εκδόθηκε ψήφισμα και εκλέχτηκε 10μελής επιτροπή για να το επιδώσει στις αρχές.
Με το τέλος της συγκέντρωσης, πολλοί άρχισαν να φωνάζουν “Όλοι μαζί στηννομαρχία”. Οι συγκεντρωμένοι κατευθύνθηκαν προς τη νομαρχία, ενώ οι ηγέτες των σωματείων πρότειναν διάλυση και στα σπίτια. <<Έφιππο απόσπασμα με δυνάμεις ενόπλων χωροφυλάκων, στρατιωτών και υδραντλία ακολούθησε τους διαδηλωτές και τους εμπόδισε να φθάσουν στη νομαρχία. Οι διαδηλωτές διασκορπίστηκαν στους γύρω δρόμους και ξεκίνησαν να λιθοβολούν τους στρατιώτες και τους χωροφύλακες. Ρίχτηκαν πυροβολισμοί δημιουργήθηκε πανικός, ενώ σπίτια και καταστήματα έκλεισαν>>.(4) Πραγματοποιήθηκαν πολλές συλλήψεις και υπήρξαν αρκετοί τραυματισμοί. Οι συλληφθέντες κρατήθηκαν και καταδικάστηκαν (9 άτομα) σε φυλάκιση 70 και 80 ημερών. Τα επεισόδια συνεχίστηκαν και η Επιτροπή Αγώνος επέδωσε τελικά το ψήφισμα στο νομάρχη, ο οποίος ειδοποίησε τα σωματεία ότι οι καπνέμποροι δεν δέχονται καμιά συζήτηση αν δεν επιστρέψουν πρώτα οι εργάτες στη δουλειά.
Στις αποθήκες της Οριάν Ταμπάκο στρατιώτες πυροβόλησαν εργάτες που παρεμπόδισαν την εκφόρτωση καπνών. Τραυματίστηκαν 8 εργαζόμενοι.
Και στο Πράβι (Ελευθερούπολη) τετρακόσιοι καπνεργάτες που συμμετείχαν στην απεργία και είχαν συγκεντρωθεί νόμιμα, κλήθηκαν από τις δυνάμεις της Χωροφυλακής να διαλυθούν. <<Το πλήθος δεν κουνήθηκε. Επακολούθησε επέλαση ιππέων. Οι εργάτες υποχώρησαν, αλλά σε λίγο επέστρεψαν, επιθετικότεροι, με διαμαρτυρίες. Άρχισαν άγριο λιθοβολισμό. Άλλοι άρπαξαν
τα χαλινάρια των αλόγων και άλλοι έσπασαν τα όπλα των χωροφυλάκων. Ρίχτηκαν πολλοί πυροβολισμοί με όπλα και περίστροφα. Από τους πυροβολισμούς τραυματίστηκε θανάσιμα ο Ι. Κοτσάνης>>.(5)Οθάνατοςτου νεαρού καπνεργάτησυγκλόνισε την πόλη. Μετά το μεσημέρι έφθασαν ο νομάρχης κι ο εισαγγελέας και απαγορεύτηκαν όλες οι συγκεντρώσεις.
Την επόμενη μέρα κυκλοφόρησαν προκηρύξεις της ΚΕΚ που καλούσαν τους απεργούς σε συγκέντρωση στον Άγιο Αθανάσιο.
Οι βίαιες επιθέσεις της Χωροφυλακής και τααιματηρά γεγονότα του Πραβίου, είχαν προκαλέσει οργή κι αγανάχτηση στους καπνεργάτες. Μετά την έγκριση του ψηφίσματός τους, η επιτροπή αγώνος κατευθύνθηκε προς τη νομαρχία. Την ακολούθησε το πλήθος με μαύρες σημαίες – λάβαρα και με συνθήματα “Ζήτω η απεργία”, “Κάτω οι δολοφόνοι”. Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε συνέλευση, όπου υπήρξε έντονη διαφωνία μεταξύ συντηρητικών και κομμουνιστών καπνεργατών στο ζήτημα της απεργίας. Οι κομμουνιστές κατηγόρησαν τους συντηρητικούς (σωματείο “Πρόοδος”) ότι δεν συνεργάζονται ειλικρινά, ότι καραδοκούν να προδώσουν τον αγώνα κι αυτοί ζητώντας το λόγο αντέδρασαν και μετά αποχώρησαν. Τέλος αποφασίστηκε ο σχεδιασμός κι η καλύτερη οργάνωση της απεργίας. Εκλέχτηκε νέα επιτροπή για να αποτελέσει το σύνδεσμο με την Επιτροπή Αγώνα και δημιουργήθηκαν 7 υποεπιτροπές, ως πυρήνες δράσης στις συνοικίες όπου θα γίνονταν στο εξής οι συγκεντρώσεις.
Με τη διάλυση της συγκέντρωσης, περίπολος πεζικού και χωροφύλακες δύο
υδραντλίες γεμάτες μελάνη κι έφιππο απόσπασμα χωροφυλάκων, είχαν παραταχθεί στο Σούγιουλου και περίμεναν τους απεργούς.<<Μόλις εμφανίσθησαν οι διαδηλωτές, η περίπολος διέταξε να διαλυθούν χωρίςλάβαρα. Άρχισε καταβρεγμός, αλλά το πλήθος δεν διαλύθηκε. Από τους παρόδους του Σούγιουλου, οι πέτρες έπεφταν βροχή. Ρίχτηκαν οι πρώτοι πυροβολισμοί. Έγινε πανικός. Τα καφενεία και τα μαγαζιά έκλεισαν.
Πολλοί κατέφυγαν στα γύρω σπίτια. Φωνές, κραυγές, οχλοβοή, ανάκατες με την κλαγγή των όπλων, την τρεχάλα των ίππων στα καλντερίμια, με τις σφαίρες που σφύριζαν δημιούργησαν ατμόσφαιρα μάχης. Ρίχτηκαν 1000 πυροβολισμοί. Μισή ώρα διήρκησε η συνεχής πάλη των εργατών και των οργάνων του κράτους. Ούτε μετά δυο ώρες έγινε δυνατή η διάλυση του πλήθους. Πάνωαπό 10 άτομα τραυματίστηκαν σοβαρά και ελαφρά. Στις οδούς Ελληνικής και Γαλλικής Δημοκρατίας στήθηκαν οδοφράγματα και τοποθετήθηκαν οπλοπολυβόλα για να εμποδίσουν την κάθοδο των διαδηλωτών στην πόλη. Έγιναν περί τις 20 συλλήψεις>>. (6)
<<Χιλιάδες άντρες και γυναίκες, μάζες ολόκληρες απεργών περιφρουρούσαν τα γραφεία της ΚΕΚ από τις επιθέσεις της Ασφάλειας. . . Άλλες μάζες απεργών πολιορκούσαν νύχτα και μέρα τις καπναποθήκες για να εμποδίσουν τους απεργοσπάστες . . . Οι μεγάλες εταιρείες είχαν κλειστούς στις καπναποθήκες τους απεργοσπάστες, τους πλήρωναν και τους τάιζαν πλουσιοπάροχα για την περιποίηση και φύλαξη του καπνού. . .>> (7)
Ο Σύλλογος Καπνεμπόρων Μακεδονίας – Θράκης ανέφερε για τα αιτήματα των καπνεργατών. <<Είναι απολύτως αδύνατος η παραμικροτέρα υποχώρησις στα αιτήματα των καπνεργατών. Διότι σοβαροί οίκοι του εξωτερικού είχαν εντολή εκ του κέντρου των να κλείσουν τις αποθήκες και να σκεφθούν πώς θα γίνει η εξαγωγή των εις χείρας των ανεπεξεργάστων, ή να περιορίσουν τις αγορές. Και θα στραφούν στη Βουλγαρία και στην Τουρκία>>. (8)
Στο μεταξύ οι καπνεργάτες της Δράμας και της Ξάνθης εκφράζοντας την αλληλεγγύη τους δήλωσαν συμμετοχή στην απεργία. <<Εκηρύχθη χθες και εν Δράμα απεργία. Συμπλοκή στρατού και εργατών. Πόσοι τραυματίσθηκαν εκ των πυροβολισμών ; >> (“Κήρυξ 13/6)
<<Οι μέρες περνούν με πείνα, εξαθλίωση και τρομοκρατία αβάσταχτη. Ο αγώνας μπαίνει στο δεύτερο δεκαήμερο>>. (9) Η απεργία θα συνεχιστεί, αλλά οι απεργοί δεν θα μπορέσουν να ελέγξουν τους απεργοσπάστες που άρχισανήδη να επιστρέφουν στα καπνομάγαζα.
<<Κατ' εμέ απεργία καπνεργατών δεν υφίσταται>>, θα δηλώσει ο γενικόςγραμματέας του υπουργείου ΟικονομικώνΓαρουφαλιάς όταν θα έλθει στην Καβάλα, <<και τούτο διότι, εφ' όσον μία απεργία δεν καθίσταται αισθητή εις τους εργοδότας δεν δύναται να θεωρηθή ως απεργία. Ο αριθμός άλλως τε των απεργοσπαστών, καθ' άς έχω πληροφορίας, είναι ικανός δια την αντιμετώπισιν των αναγκών των >>. (10)
Στο Πράβι οι Αρχές ύστερα από ανακρίσεις που πραγματοποίησαν ανακοίνωσαν νέες συλλήψεις για τα γεγονότα. Καταδικάστηκαν 3 καπνεργάτες σε ένα χρόνο φυλακή με την κατηγορία της <<διατάραξης κοινής ησυχίας>>.
Επιτροπή από τα τρία σωματεία ζήτησε από την κυβέρνηση να μεσολαβήσει στην επίλυση των διαφορών με τους καπνεμπόρους. <<Ηκυβέρνηση δεν έχει λόγο να μεροληπτήση υπέρ των καπνεμπόρων. Εάν όμως συνεχίσετε την τακτικήν, την οποία ετηρήσατε μέχρι σήμερον, κατερχόμενοι εις πεζοδρομικούς αγώνες, τότε το κράτος θα παύση να παίζη το ρόλο του διαιτητού και θα περιορισθή στην επιβολήν της τάξεως>>,θα δηλώσει ξανά οΓαρουφαλιάς. (11)
Κι ενώ η απεργία βρίσκεται στο πιο κρίσιμο σημείο της, ένοπλη περίπολος θα επιτεθεί βίαια σε συγκέντρωση καπνεργατών. Τραυματισμοί, πολλές συλλήψεις και κατάσχεση έντυπου υλικού. (12) Οι συλληφθέντες καταδικάστηκαν και στη συνέχεια απελάθηκαν σε νησιά. Αυτή η αιφνιδιαστική επίθεση, ήταν μια προσωπική επιτυχία του υποδιοικητή του Τμήματος Ασφαλείαςτης Καβάλας, Αλεξάκη. <<Η κίνησις περί της μυστικής συγκεντρώσεως ταύτης περιήλθεν εις γνώσιν του τμήματος Ασφαλείας από 7 πρωινήν. Ο ανθυπασπιστής Αλεξάκης μετά ωρισμένων χωροφυλάκων εν πολιτική περιβολή παρηκολούθησεν την κίνησιν ταύτην, χωρίς να γίνη παντάπασιν αντιληπτός. Ο Αλεξάκης εν τω μεταξύ ειδοποίησε και κατέφθασε ένοπλη περίπολος με την εμφάνιση της οποίας οι κομμουνισταί άρχισαν να λαμβάνουν πέτρες και να επιτίθενται κατά της περιπόλου>>. (Κήρυξ 22/6) (13)
Το Τμήμα Ασφάλειας αποφάσισε την εκτόπιση είκοσι κομμουνιστών στα νησιά του Αιγαίου. Επεισόδια σημειώθηκαν στη συγκέντρωση καπνεργατών. Από τους πυροβολισμούς τραυματίστηκε μια κοπέλα στο πόδι. Συνελήφθησαν 18 άτομα. (14)
Στις 22 Ιουνίου επιτροπή από το σωματείο της “Προόδου” δήλωσε στο νομάρχη, ότι τα μέλη του επιζητούν άμεσα τη διάσπαση του απεργιακού αγώνα και ότι θα τον συνεχίσουν μόνοι <<χωρίς την συνεργασία των κομμουνιστών.
Εις την απόφασιν ταύτην κατέληξαν διότι διαπίστωσαν ότι οι κομμουνισταί τούς παρασύρουν εις αγώνα πεζοδρομίου και ουχί εις αγώνα επαγγελματικόν>>.
<<Το απεργοσπαστικό σωματείο “Πρόοδος” καλούσε με προκηρύξεις τους απεργούς να επιστρέψουν στη δουλειά . . . Οι καπνέμποροι φρόντισαν να πείσουν την κοινή γνώμη ότι τα αιτήματα των απεργών ήταν παράνομα. . . Ο εμπορικός και επαγγελματικός κόσμος, που στην αρχή του αγώνα τάχθηκε στο πλευρό των απεργών, άρχισε κι αυτός να αδιαφορεί. Τα παντοπωλεία και τα αρτοποιείακόβουν κι αυτά με τη σειρά τους τις πιστώσεις για τους απεργούς>>. (15)
<<Η απεργία εκφυλίζεται. Χθες παρατηρήθη νέα διαρροή τωναπεργών. . . >> (24/6).Το οικονομικό αδιέξοδο και η ματαίωση της πανελλαδικής απεργίας συνετέλεσαν σε αυτήν την απόφαση. Τα σωματεία προσπάθησαν να βρουν τρόπους για τη συγκράτηση των απεργών, αλλά οι καπνέμποροι κι η κυβέρνηση προσπάθησαν με κάθε μέσο για να διασπάσουν την ενότητά τους.
Στις 26/6η κυβέρνηση θα πάρει την πρωτοβουλία να θέσει τέρμα στον πολυήμερο απεργιακό αγώνα. <<Η κυβέρνησις συνιστά την λύσιν της απεργίας. Επιτροπή προς εξέτασιν τωναιτημάτων>> (Κήρυξ)
Ηαναγγελία της απεργίας των σιδηροδρομικών θα δώσει ανάσα στην απεργία,αλλά το Τμήμα Ασφαλείας θα φροντίσει να πραγματοποιήσει την επόμενη μέρα κατασταλτική επιδρομή κι έρευνα στο σπίτι του κομμουνιστή Φωστήρα, που είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στα γεγονότα. <<Το στρατηγείον των κομμουνιστών. Η κρύπτη του Φωστήρα. Δέσμιοι χιλιοδράχμων. Ποιοι ταπληρώναν>>. (Κήρυξ 28/6)
Στις 30 Ιουνίου στησυγκέντρωση των μελών της Καπνεργατικής Ένωσης ο απεσταλμένος του ΚΚΕ Βρεττός, κατηγόρησε την κυβέρνηση, γιατίστην επιτροπή για την εξέταση του καπνεργατικού, δεν κάλεσε αντιπροσώπους των καπνεργατών, που ανήκουνστην ΚΕΚ.
Η συνέχιση της απεργίαςέχει προβληματίσει τον αστικό κόσμο, ο οποίος καλείται να λάβει άμεσα μέτρα. <<Κατόπιν τωντελευταίων σοβαρών αιματηρών γεγονότων εις τον τόπο μας ότι ο κομμουνιστικός κίνδυνος είναι σοβαρώτερος και προβάλλει καθ' ημέραν απειλητικώτερος, παρά την περί του εναντίον αισιοδοξίαν των αστών. Συνεπώς εφ' όσον είναι ακόμη καιρός να προσέξη και να κινηθή προς δράσιν και αντίδρασιν. . .>> (Κήρυξ 1/7)
Κύμα βαθιάς αλληλεγγύης στο πλευρό των απεργών. <<Χθες (3 Ιουλίου )απήργησαν και οι λιμενεργάται και οι λεμβούχοι>>,ενώ την επομένη <<οι επαγγελματίαι της Καβάλας εκήρυξαν λευκήν απεργίαν εις ενίσχυσιν των αγωνιζομένων εργατών. Πόλις κυριολεχτικώς ενεκρώθη. Εργάται και επαγγελματίαι εν ενιαίω μετώπω αγωνίζονται προς επίλυσιν αιτημάτων τους.>> (16)
<<Ψήφισμα του ΔΣ των επαγγελματικών οργανώσεων της πόλεώς μας για την καπνεργατική απεργία : α. Λύσιν της απεργίας υπέρ των καπνεργατών β. Την άμεσον διάλυσιν των Επιτροπών Ασφαλείας γ. Την μετάθεσιν των Τμημάτων
Ασφαλείας, άτινα κατήντησαν Κέντρα ιεροεξετάσεως ληστοκρατουμένης περιφερείας δ. Την άμεσον αποφυλάκισιν των καπνεργατών, την επάνοδο
των εξορίστων και την υπαγωγή των εις τα ορκωτά δικαστήρια ε. Την αντικατάστασιν της Χωροφυλακής δια της Αστυνομίας πόλεων >>. (17)
Συγκέντρωση απεργών (6/7) στην αίθουσα της “Προόδου”. Οι απεργοί αποφάσισαν να βγουν στους δρόμους, να διαδηλώσουν και να συγκρουστούν με τη Χωροφυλακή. Ύψωσαν εθνικές σημαίες και φωτογραφίες του Βενιζέλου. Στη συγκέντρωσή τους οι συντηρητικοί ζήτησαν να συλληφθούν <<οι ταραξίες>> κομμουνιστές για να μην παρουσιάζεται και η μάζα των εργατών σαν κομμουνιστική. Προκαλούνται διαφωνίες και τελικά <<ασφαλίτες – καπνεργάτες>> επιτίθενται με όπλα και ρόπαλα. (18)
<<Συντηρητικοί και κομμουνισταί ήλθον εις χείρας. Ο αριθμός των απεργοσπαστών, λόγω του ότι αυξάνει καθημερινώς, τείνων να εκφυλίσει την απεργίαν ηξηρέθησαν τους ζωηροτέρους εκ των απεργών . . .Περίπολοι επενέβησαν εν τω μεταξύ και διέλυσαν τους συγκρουσθέντας. Προέβησαν δε εις την σύλληψιν των ζωηροτέρων . . .ούτω εματαιώθη η διαδήλωσις εις τας οδούς>>. (Κήρυξ 7/7).
Οι συλλήψεις των καπνεργατών ήταν δικαιολογημένες κι επιβαλλόμενες από το Νόμο,δήλωσε οαπεσταλμένος της κυβέρνησηςπου έφθασε στην Καβάλα. <<Είναι άπορον πώς οι αρχαί και ιδίως οι αξιωματικοί και οιοπλίται ετήρησαν τόσην ψυχραιμίαν κατά τας λαβούσας χώραν σκηνάς προπηλακιζόμενοι και υβριζόμενοι, ώστε να προλάβουν μεγαλύτερα έκτροπα>>. (19)
<<Στο μεταξύ η κατάσταση γίνεται απελπιστική και οι μέρες της πάλης γίνονται 30. Τριάντα μέρες αγρύπνιας, πείνας και μάχης με τη Χωροφυλακή είναι αδύνατον να συνεχιστούν. Η απεργία λύθηκε άνευ όρων και ο αγώνας εκφυλίστηκε>>. (20)
Η ΚΕΚ δήλωσε ότι <<έλυσε την απεργία εξ αιτίας της προδοσίας του αγώνα από του συντηρητικούς και γιατί δεν αντέχουν οικονομικά τα μέλη της>>.
<<Ηεπί ένα ακριβώς μήνα διαρκέσασα καπνεργατική απεργία, κύρια αποτελέσματα είχεν την καταδίκην εις ασιτίαν της καπνεργατικής οικογενείας>>. (Κήρυξ, 10/6)
Μετά τη λήξη της απεργίας οι καπνέμποροι πέρασαν στην αντεπίθεση, εφαρμόζοντας μια απάνθρωπη εργοδοτική τρομοκρατία μεαπολύσεις, εντατικοποίηση, μη αναγνώριση της ΚΕΚ και των επιτροπών σαλονιών (εργοστασιακών επιτροπών).Επίσης σε συνεργασία με την Ασφάλεια δημιούργησαν έναν μαύρο πίνακα ανεπιθύμητων εργατών καιστις προσλήψειςφρόντισαν να προσλαμβάνουν καπνεργάτες αποκλειστικά εφοδιασμένους με δελτία εργασίας των συντηρητικών σωματείων.
Ένα περίπου μήνα μετά 40 καπνεργάτεςπου κρατούνταν στις ποινικές φυλακές για τα γεγονότα της απεργίας, διαμαρτυρήθηκαν επειδήδεν είχαναπολογηθεί ακόμη, ούτε κι είχαν παραπεμφθεί σε δίκη. Ζήτησαν την αποφυλάκισή τους, εφόσον η ανάκριση δεν μπόρεσε να συγκεντρώσει άλλα στοιχεία εναντίον τους. Στις 25 Σεπτεμβρίου εννέα προφυλακισμένοι για τα γνωστά επεισόδια δήλωσαν ότι από λόγω της συνεχιζόμενης προφυλάκισής τους πρόκειται να ξεκινήσουν απεργία πείνας.
Αξίζει να προσθέσουμε ότι ο Καβαλιώτης καπνεργάτης Πέγιοςστην εξιστόρησή του για την απεργία αναφέρει ότι ο Θέος,πικραμένος για την αποτυχία του απεργιακού αγώνα έριξε την ευθύνη ολοκληρωτικά στους καπνεργάτες αποκαλώντας τους <<μοδιστρούλες>> !
ΟΆγις Στίναςπου περιγράφει τα επαναστατικά γεγονότα της εποχής κι αναφέρεται επίσης την απεργία, υποστηρίζει ότι οΘέοςείχε μια απεργοσπαστική και πυροσβεστική στάση,γεγονός που προκάλεσε <<αγανάχτηση και οργή στα μέλη του κόμματος, σύγχιση, αποθάρρυνση, απογοήτευση στη μάζα των καπνεργατών. . . Αυτή η απεργοσπαστική στάση του Θέου ποτέ δεν συζητήθηκε και ποτέ δεν καταδικάστηκε. Όσες φορές ορισμένοι επέμεναν ότι πρέπει να γίνει συζήτηση, η απάντηση ήταν ότι μια δημόσια συζήτηση και μια δημόσια καταδίκη θα δώσει όπλα στουςλικβινταριστές>>. (21)
1. Μπάρι Πάτμαν, από το βιβλίο “Περί Αναρχισμού” του Ν. Τσόμσκι. Εκδόσεις Κέδρος.
2.Ι.Β. Ιωαννίδη, Το Καπνικό στην Καβάλα, Δήμος Καβάλας
3. Γ. Πέγιος, “Από την ιστορία του συνδικαλιστικού κινήματος, (1922-1953)
4. Το Καπνικό στην Καβάλα, (σελ. 65)
5. Το καπνικό στην καβάλα, (σελ. 66)
6. Εφημερίδα “Κήρυξ” 12/6/1928
7. Από την ιστορία του συνδικαλιστικού κινήματος στην Καβάλα
8. Περιοδικό “Αντί”, αφιέρωμα στην πόλη της Καβάλας, 1978
9. Από την ιστορία του συνδικαλιστικού κινήματος στην Καβάλα, (σελ. 39)
10. Περιοδικό “Αντί”, αφιέρωμα στην Καβάλα, 1978
11. Περιοδικό“Αντί”(σελ. 44-45)
12. Κατασχέθηκαν έγγραφα και ατομικές δηλώσεις νέων που ζητούσαν την προσχώρησή τους στην
Κομμουνιστική Νεολαία. Οι δηλώσεις ανέφεραν : <<Σύντροφοι, αναγνωρίζοντας πως ο αγώνας που κάνει η Κομμουνιστική Νεολαία είναι ο πραγματικά συμφερότερος για τους νέους καταπιεζόμενους, πως είναι ο ιερότερος που μπορεί να υπάρξει, δηλώνω ότι θέλω να μπω μέσα στην Κομμουνιστική Νεολαία και ορκίζομαι να αγωνιστώ για την επιτυχία του σκοπού της με όλες μου τις δυνάμεις αδιαφορώντας για το κάθε τι που μπορεί να συμβεί στο άτομό μου>>. Από το βιβλίο του Γ. Βύζικα,Χρονικό των εργατικών αγώνων, Καβάλα, 1994
13. Ο Αλεξάκης ως υποδιοικητής της Ασφάλειας, υπηρέτησε στην Καβάλα την περίοδο (1924 – 1934) και σύμφωνα με τον Πέγιο ήταν αυτός που γνωρίζοντας πρόσωπα και πράγματα αποφάσιζε για τις συλλήψεις των αγωνιστών.
14. Χρονικό των εργατικών αγώνων, (σελ. 54)
15.. Από την ιστορία του συνδικαλιστικού κινήματος στην Καβάλα, (σελ. 39)
16.Ριζοσπάστης 4/7/1928
17. Εφημερίδα, Κήρυξ 4/7/1928
19. Περιοδικό, Αντί (σελ. 44 - 45)
20.Περιοδικό, Αντί
21.. Από την ιστορία του συνδικαλιστικού κινήματος στην Καβάλα, (σελ. 40)
22. Άγις Στίνας, Αναμνήσεις, τόμος, α' (σελ. 130 – 131), Εκδόσεις Βέργος.
Στην επίθεση του καπνεμπορικού κεφαλαίου και στην αντεργατική πολιτική της κυβέρνησης, (διάλυση σωματείων, αντικομμουνιστικό νομοσχέδιο, ανατροπή εργασιακών σχέσεων) οι καπνεργάτες απάντησαν πάλι με απεργιακό αγώνα, ο οποίος κράτησε έναν ολόκληρο μήνα (11 Ιουνίου – 9 Ιουλίου), το καυτό καλοκαίρι του 1928.
Στο διάστημα αυτό οι απεργοί υπερασπίστηκαν τον αγώνα και την τάξη τους, με πορείες, διαδηλώσεις, συγκεντρώσεις, καταλήψεις καπνεργοστασίων, άγριες συγκρούσεις με τους απεργοσπάστες και τη Χωροφυλακή, αντιμετωπίζοντας τη βία και την καταστολή του κράτους (δολοφονίες, τραυματισμοί, συλλήψεις, ανακρίσεις, δίκες, πολύχρονες φυλακίσεις, εξορίες, εκτοπισμοί), αλλά στο τέλος ηττήθηκαν.
Οι εξεγέρσεις των καπνεργατών ξεκίνησαν με τη συγκέντρωση διαμαρτυρίας ενάντια στη διάλυση του σωματείου τηςΚαπνεργατικής Ένωσης Καβάλας (ΚΕΚ) στις 25 Μαΐου. Η Επιτροπή Δημόσιας Ασφάλειας επέτρεψε τη συγκέντρωση σε κλειστό χώρο και απαγόρευσε τις διαδηλώσεις στο δρόμο. Οι εργάτες φωνάζοντας συνθήματα όπως “Κάτω η τρομοκρατία”, “Κάτω οι χαφιέδες” αγνόησαν τις απαγορεύσεις και διαδήλωσαν στο δημοτικό κήπο.
<<Απεστάλη δύναμη Χωροφυλακής για να τους διαλύσει. Άρχισαν συμπλοκές, γενικός αναβρασμός, τα καταστήματα έκλεισαν και οι περαστικοί τράπηκαν σε φυγή. Τραυματίστηκαν από γρονθοκοπήματα δυο χωροφύλακες και έγινε χρήση όπλων. Οανθυπασπιστής υποδιοικητής Ασφαλείας Αλεξάκης ξυλοκοπήθηκε>>. (2)Συνελήφθησαν τρεις εργαζόμενοι κι ένας παραπέμφθηκε στον εισαγγελέα. Η Επιτροπή Ασφάλειας κλήθηκε να πάρει αυστηρά μέτρα για την τήρηση της τάξης, ενώ κινητοποιήθηκε όλη η αστυνομική δύναμη της περιοχής, ο νομάρχης και η διοίκηση Χωροφυλακής.
Η απεργία άρχισε στις 11 Ιουνίου όταν το σωματείο των καπνεργατών (ΚΕΚ) υπέβαλε υπόμνημα στον Καπνεμπορικό Σύλλογο Μακεδονίας – Θράκης με τα αιτήματα, που ήταν αύξηση των ημερομισθίων, άρση της απόφασης για τη διάλυση των σωματείων, πληρωμή ενοικίου του σωματείου από το δήμο κ. ά.
Η Καπνεμπορική Ομοσπονδία Ελλάδος (ΚΟΕ) έστειλε <<υπεύθυνο καθοδηγητή της τον σύντροφο Κ. Θέο για την καλύτερη διεξαγωγή του αγώνα και σε όλη την Ελλάδα για να περιφρουρήσει τα δίκαια αιτήματα των 30 χιλιάδων καπνεργατών και καπνεργατριών>>. (3)
Την ίδια μέρα συγκεντρώθηκαν όλα τα σωματεία στα Ποταμούδια (συνοικία της πόλης) και πραγματοποιήθηκε γενική συνέλευση καπνεργατών. Όσοι αγωνιστές πήραν το λόγο μέσα σε ζητωκραυγές συνέστησαν συμμετοχή και εμμονή στον αγώνα, πειθαρχία στις οργανώσεις και παρεμπόδιση με κάθε θυσία των απεργοσπαστών. Εκδόθηκε ψήφισμα και εκλέχτηκε 10μελής επιτροπή για να το επιδώσει στις αρχές.
Με το τέλος της συγκέντρωσης, πολλοί άρχισαν να φωνάζουν “Όλοι μαζί στηννομαρχία”. Οι συγκεντρωμένοι κατευθύνθηκαν προς τη νομαρχία, ενώ οι ηγέτες των σωματείων πρότειναν διάλυση και στα σπίτια. <<Έφιππο απόσπασμα με δυνάμεις ενόπλων χωροφυλάκων, στρατιωτών και υδραντλία ακολούθησε τους διαδηλωτές και τους εμπόδισε να φθάσουν στη νομαρχία. Οι διαδηλωτές διασκορπίστηκαν στους γύρω δρόμους και ξεκίνησαν να λιθοβολούν τους στρατιώτες και τους χωροφύλακες. Ρίχτηκαν πυροβολισμοί δημιουργήθηκε πανικός, ενώ σπίτια και καταστήματα έκλεισαν>>.(4) Πραγματοποιήθηκαν πολλές συλλήψεις και υπήρξαν αρκετοί τραυματισμοί. Οι συλληφθέντες κρατήθηκαν και καταδικάστηκαν (9 άτομα) σε φυλάκιση 70 και 80 ημερών. Τα επεισόδια συνεχίστηκαν και η Επιτροπή Αγώνος επέδωσε τελικά το ψήφισμα στο νομάρχη, ο οποίος ειδοποίησε τα σωματεία ότι οι καπνέμποροι δεν δέχονται καμιά συζήτηση αν δεν επιστρέψουν πρώτα οι εργάτες στη δουλειά.
Στις αποθήκες της Οριάν Ταμπάκο στρατιώτες πυροβόλησαν εργάτες που παρεμπόδισαν την εκφόρτωση καπνών. Τραυματίστηκαν 8 εργαζόμενοι.
Και στο Πράβι (Ελευθερούπολη) τετρακόσιοι καπνεργάτες που συμμετείχαν στην απεργία και είχαν συγκεντρωθεί νόμιμα, κλήθηκαν από τις δυνάμεις της Χωροφυλακής να διαλυθούν. <<Το πλήθος δεν κουνήθηκε. Επακολούθησε επέλαση ιππέων. Οι εργάτες υποχώρησαν, αλλά σε λίγο επέστρεψαν, επιθετικότεροι, με διαμαρτυρίες. Άρχισαν άγριο λιθοβολισμό. Άλλοι άρπαξαν
τα χαλινάρια των αλόγων και άλλοι έσπασαν τα όπλα των χωροφυλάκων. Ρίχτηκαν πολλοί πυροβολισμοί με όπλα και περίστροφα. Από τους πυροβολισμούς τραυματίστηκε θανάσιμα ο Ι. Κοτσάνης>>.(5)Οθάνατοςτου νεαρού καπνεργάτησυγκλόνισε την πόλη. Μετά το μεσημέρι έφθασαν ο νομάρχης κι ο εισαγγελέας και απαγορεύτηκαν όλες οι συγκεντρώσεις.
Την επόμενη μέρα κυκλοφόρησαν προκηρύξεις της ΚΕΚ που καλούσαν τους απεργούς σε συγκέντρωση στον Άγιο Αθανάσιο.
Οι βίαιες επιθέσεις της Χωροφυλακής και τααιματηρά γεγονότα του Πραβίου, είχαν προκαλέσει οργή κι αγανάχτηση στους καπνεργάτες. Μετά την έγκριση του ψηφίσματός τους, η επιτροπή αγώνος κατευθύνθηκε προς τη νομαρχία. Την ακολούθησε το πλήθος με μαύρες σημαίες – λάβαρα και με συνθήματα “Ζήτω η απεργία”, “Κάτω οι δολοφόνοι”. Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε συνέλευση, όπου υπήρξε έντονη διαφωνία μεταξύ συντηρητικών και κομμουνιστών καπνεργατών στο ζήτημα της απεργίας. Οι κομμουνιστές κατηγόρησαν τους συντηρητικούς (σωματείο “Πρόοδος”) ότι δεν συνεργάζονται ειλικρινά, ότι καραδοκούν να προδώσουν τον αγώνα κι αυτοί ζητώντας το λόγο αντέδρασαν και μετά αποχώρησαν. Τέλος αποφασίστηκε ο σχεδιασμός κι η καλύτερη οργάνωση της απεργίας. Εκλέχτηκε νέα επιτροπή για να αποτελέσει το σύνδεσμο με την Επιτροπή Αγώνα και δημιουργήθηκαν 7 υποεπιτροπές, ως πυρήνες δράσης στις συνοικίες όπου θα γίνονταν στο εξής οι συγκεντρώσεις.
Με τη διάλυση της συγκέντρωσης, περίπολος πεζικού και χωροφύλακες δύο
υδραντλίες γεμάτες μελάνη κι έφιππο απόσπασμα χωροφυλάκων, είχαν παραταχθεί στο Σούγιουλου και περίμεναν τους απεργούς.<<Μόλις εμφανίσθησαν οι διαδηλωτές, η περίπολος διέταξε να διαλυθούν χωρίςλάβαρα. Άρχισε καταβρεγμός, αλλά το πλήθος δεν διαλύθηκε. Από τους παρόδους του Σούγιουλου, οι πέτρες έπεφταν βροχή. Ρίχτηκαν οι πρώτοι πυροβολισμοί. Έγινε πανικός. Τα καφενεία και τα μαγαζιά έκλεισαν.
Πολλοί κατέφυγαν στα γύρω σπίτια. Φωνές, κραυγές, οχλοβοή, ανάκατες με την κλαγγή των όπλων, την τρεχάλα των ίππων στα καλντερίμια, με τις σφαίρες που σφύριζαν δημιούργησαν ατμόσφαιρα μάχης. Ρίχτηκαν 1000 πυροβολισμοί. Μισή ώρα διήρκησε η συνεχής πάλη των εργατών και των οργάνων του κράτους. Ούτε μετά δυο ώρες έγινε δυνατή η διάλυση του πλήθους. Πάνωαπό 10 άτομα τραυματίστηκαν σοβαρά και ελαφρά. Στις οδούς Ελληνικής και Γαλλικής Δημοκρατίας στήθηκαν οδοφράγματα και τοποθετήθηκαν οπλοπολυβόλα για να εμποδίσουν την κάθοδο των διαδηλωτών στην πόλη. Έγιναν περί τις 20 συλλήψεις>>. (6)
<<Χιλιάδες άντρες και γυναίκες, μάζες ολόκληρες απεργών περιφρουρούσαν τα γραφεία της ΚΕΚ από τις επιθέσεις της Ασφάλειας. . . Άλλες μάζες απεργών πολιορκούσαν νύχτα και μέρα τις καπναποθήκες για να εμποδίσουν τους απεργοσπάστες . . . Οι μεγάλες εταιρείες είχαν κλειστούς στις καπναποθήκες τους απεργοσπάστες, τους πλήρωναν και τους τάιζαν πλουσιοπάροχα για την περιποίηση και φύλαξη του καπνού. . .>> (7)
Ο Σύλλογος Καπνεμπόρων Μακεδονίας – Θράκης ανέφερε για τα αιτήματα των καπνεργατών. <<Είναι απολύτως αδύνατος η παραμικροτέρα υποχώρησις στα αιτήματα των καπνεργατών. Διότι σοβαροί οίκοι του εξωτερικού είχαν εντολή εκ του κέντρου των να κλείσουν τις αποθήκες και να σκεφθούν πώς θα γίνει η εξαγωγή των εις χείρας των ανεπεξεργάστων, ή να περιορίσουν τις αγορές. Και θα στραφούν στη Βουλγαρία και στην Τουρκία>>. (8)
Στο μεταξύ οι καπνεργάτες της Δράμας και της Ξάνθης εκφράζοντας την αλληλεγγύη τους δήλωσαν συμμετοχή στην απεργία. <<Εκηρύχθη χθες και εν Δράμα απεργία. Συμπλοκή στρατού και εργατών. Πόσοι τραυματίσθηκαν εκ των πυροβολισμών ; >> (“Κήρυξ 13/6)
<<Οι μέρες περνούν με πείνα, εξαθλίωση και τρομοκρατία αβάσταχτη. Ο αγώνας μπαίνει στο δεύτερο δεκαήμερο>>. (9) Η απεργία θα συνεχιστεί, αλλά οι απεργοί δεν θα μπορέσουν να ελέγξουν τους απεργοσπάστες που άρχισανήδη να επιστρέφουν στα καπνομάγαζα.
<<Κατ' εμέ απεργία καπνεργατών δεν υφίσταται>>, θα δηλώσει ο γενικόςγραμματέας του υπουργείου ΟικονομικώνΓαρουφαλιάς όταν θα έλθει στην Καβάλα, <<και τούτο διότι, εφ' όσον μία απεργία δεν καθίσταται αισθητή εις τους εργοδότας δεν δύναται να θεωρηθή ως απεργία. Ο αριθμός άλλως τε των απεργοσπαστών, καθ' άς έχω πληροφορίας, είναι ικανός δια την αντιμετώπισιν των αναγκών των >>. (10)
Στο Πράβι οι Αρχές ύστερα από ανακρίσεις που πραγματοποίησαν ανακοίνωσαν νέες συλλήψεις για τα γεγονότα. Καταδικάστηκαν 3 καπνεργάτες σε ένα χρόνο φυλακή με την κατηγορία της <<διατάραξης κοινής ησυχίας>>.
Επιτροπή από τα τρία σωματεία ζήτησε από την κυβέρνηση να μεσολαβήσει στην επίλυση των διαφορών με τους καπνεμπόρους. <<Ηκυβέρνηση δεν έχει λόγο να μεροληπτήση υπέρ των καπνεμπόρων. Εάν όμως συνεχίσετε την τακτικήν, την οποία ετηρήσατε μέχρι σήμερον, κατερχόμενοι εις πεζοδρομικούς αγώνες, τότε το κράτος θα παύση να παίζη το ρόλο του διαιτητού και θα περιορισθή στην επιβολήν της τάξεως>>,θα δηλώσει ξανά οΓαρουφαλιάς. (11)
Κι ενώ η απεργία βρίσκεται στο πιο κρίσιμο σημείο της, ένοπλη περίπολος θα επιτεθεί βίαια σε συγκέντρωση καπνεργατών. Τραυματισμοί, πολλές συλλήψεις και κατάσχεση έντυπου υλικού. (12) Οι συλληφθέντες καταδικάστηκαν και στη συνέχεια απελάθηκαν σε νησιά. Αυτή η αιφνιδιαστική επίθεση, ήταν μια προσωπική επιτυχία του υποδιοικητή του Τμήματος Ασφαλείαςτης Καβάλας, Αλεξάκη. <<Η κίνησις περί της μυστικής συγκεντρώσεως ταύτης περιήλθεν εις γνώσιν του τμήματος Ασφαλείας από 7 πρωινήν. Ο ανθυπασπιστής Αλεξάκης μετά ωρισμένων χωροφυλάκων εν πολιτική περιβολή παρηκολούθησεν την κίνησιν ταύτην, χωρίς να γίνη παντάπασιν αντιληπτός. Ο Αλεξάκης εν τω μεταξύ ειδοποίησε και κατέφθασε ένοπλη περίπολος με την εμφάνιση της οποίας οι κομμουνισταί άρχισαν να λαμβάνουν πέτρες και να επιτίθενται κατά της περιπόλου>>. (Κήρυξ 22/6) (13)
Το Τμήμα Ασφάλειας αποφάσισε την εκτόπιση είκοσι κομμουνιστών στα νησιά του Αιγαίου. Επεισόδια σημειώθηκαν στη συγκέντρωση καπνεργατών. Από τους πυροβολισμούς τραυματίστηκε μια κοπέλα στο πόδι. Συνελήφθησαν 18 άτομα. (14)
Στις 22 Ιουνίου επιτροπή από το σωματείο της “Προόδου” δήλωσε στο νομάρχη, ότι τα μέλη του επιζητούν άμεσα τη διάσπαση του απεργιακού αγώνα και ότι θα τον συνεχίσουν μόνοι <<χωρίς την συνεργασία των κομμουνιστών.
Εις την απόφασιν ταύτην κατέληξαν διότι διαπίστωσαν ότι οι κομμουνισταί τούς παρασύρουν εις αγώνα πεζοδρομίου και ουχί εις αγώνα επαγγελματικόν>>.
<<Το απεργοσπαστικό σωματείο “Πρόοδος” καλούσε με προκηρύξεις τους απεργούς να επιστρέψουν στη δουλειά . . . Οι καπνέμποροι φρόντισαν να πείσουν την κοινή γνώμη ότι τα αιτήματα των απεργών ήταν παράνομα. . . Ο εμπορικός και επαγγελματικός κόσμος, που στην αρχή του αγώνα τάχθηκε στο πλευρό των απεργών, άρχισε κι αυτός να αδιαφορεί. Τα παντοπωλεία και τα αρτοποιείακόβουν κι αυτά με τη σειρά τους τις πιστώσεις για τους απεργούς>>. (15)
<<Η απεργία εκφυλίζεται. Χθες παρατηρήθη νέα διαρροή τωναπεργών. . . >> (24/6).Το οικονομικό αδιέξοδο και η ματαίωση της πανελλαδικής απεργίας συνετέλεσαν σε αυτήν την απόφαση. Τα σωματεία προσπάθησαν να βρουν τρόπους για τη συγκράτηση των απεργών, αλλά οι καπνέμποροι κι η κυβέρνηση προσπάθησαν με κάθε μέσο για να διασπάσουν την ενότητά τους.
Στις 26/6η κυβέρνηση θα πάρει την πρωτοβουλία να θέσει τέρμα στον πολυήμερο απεργιακό αγώνα. <<Η κυβέρνησις συνιστά την λύσιν της απεργίας. Επιτροπή προς εξέτασιν τωναιτημάτων>> (Κήρυξ)
Ηαναγγελία της απεργίας των σιδηροδρομικών θα δώσει ανάσα στην απεργία,αλλά το Τμήμα Ασφαλείας θα φροντίσει να πραγματοποιήσει την επόμενη μέρα κατασταλτική επιδρομή κι έρευνα στο σπίτι του κομμουνιστή Φωστήρα, που είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στα γεγονότα. <<Το στρατηγείον των κομμουνιστών. Η κρύπτη του Φωστήρα. Δέσμιοι χιλιοδράχμων. Ποιοι ταπληρώναν>>. (Κήρυξ 28/6)
Στις 30 Ιουνίου στησυγκέντρωση των μελών της Καπνεργατικής Ένωσης ο απεσταλμένος του ΚΚΕ Βρεττός, κατηγόρησε την κυβέρνηση, γιατίστην επιτροπή για την εξέταση του καπνεργατικού, δεν κάλεσε αντιπροσώπους των καπνεργατών, που ανήκουνστην ΚΕΚ.
Η συνέχιση της απεργίαςέχει προβληματίσει τον αστικό κόσμο, ο οποίος καλείται να λάβει άμεσα μέτρα. <<Κατόπιν τωντελευταίων σοβαρών αιματηρών γεγονότων εις τον τόπο μας ότι ο κομμουνιστικός κίνδυνος είναι σοβαρώτερος και προβάλλει καθ' ημέραν απειλητικώτερος, παρά την περί του εναντίον αισιοδοξίαν των αστών. Συνεπώς εφ' όσον είναι ακόμη καιρός να προσέξη και να κινηθή προς δράσιν και αντίδρασιν. . .>> (Κήρυξ 1/7)
Κύμα βαθιάς αλληλεγγύης στο πλευρό των απεργών. <<Χθες (3 Ιουλίου )απήργησαν και οι λιμενεργάται και οι λεμβούχοι>>,ενώ την επομένη <<οι επαγγελματίαι της Καβάλας εκήρυξαν λευκήν απεργίαν εις ενίσχυσιν των αγωνιζομένων εργατών. Πόλις κυριολεχτικώς ενεκρώθη. Εργάται και επαγγελματίαι εν ενιαίω μετώπω αγωνίζονται προς επίλυσιν αιτημάτων τους.>> (16)
<<Ψήφισμα του ΔΣ των επαγγελματικών οργανώσεων της πόλεώς μας για την καπνεργατική απεργία : α. Λύσιν της απεργίας υπέρ των καπνεργατών β. Την άμεσον διάλυσιν των Επιτροπών Ασφαλείας γ. Την μετάθεσιν των Τμημάτων
Ασφαλείας, άτινα κατήντησαν Κέντρα ιεροεξετάσεως ληστοκρατουμένης περιφερείας δ. Την άμεσον αποφυλάκισιν των καπνεργατών, την επάνοδο
των εξορίστων και την υπαγωγή των εις τα ορκωτά δικαστήρια ε. Την αντικατάστασιν της Χωροφυλακής δια της Αστυνομίας πόλεων >>. (17)
Συγκέντρωση απεργών (6/7) στην αίθουσα της “Προόδου”. Οι απεργοί αποφάσισαν να βγουν στους δρόμους, να διαδηλώσουν και να συγκρουστούν με τη Χωροφυλακή. Ύψωσαν εθνικές σημαίες και φωτογραφίες του Βενιζέλου. Στη συγκέντρωσή τους οι συντηρητικοί ζήτησαν να συλληφθούν <<οι ταραξίες>> κομμουνιστές για να μην παρουσιάζεται και η μάζα των εργατών σαν κομμουνιστική. Προκαλούνται διαφωνίες και τελικά <<ασφαλίτες – καπνεργάτες>> επιτίθενται με όπλα και ρόπαλα. (18)
<<Συντηρητικοί και κομμουνισταί ήλθον εις χείρας. Ο αριθμός των απεργοσπαστών, λόγω του ότι αυξάνει καθημερινώς, τείνων να εκφυλίσει την απεργίαν ηξηρέθησαν τους ζωηροτέρους εκ των απεργών . . .Περίπολοι επενέβησαν εν τω μεταξύ και διέλυσαν τους συγκρουσθέντας. Προέβησαν δε εις την σύλληψιν των ζωηροτέρων . . .ούτω εματαιώθη η διαδήλωσις εις τας οδούς>>. (Κήρυξ 7/7).
Οι συλλήψεις των καπνεργατών ήταν δικαιολογημένες κι επιβαλλόμενες από το Νόμο,δήλωσε οαπεσταλμένος της κυβέρνησηςπου έφθασε στην Καβάλα. <<Είναι άπορον πώς οι αρχαί και ιδίως οι αξιωματικοί και οιοπλίται ετήρησαν τόσην ψυχραιμίαν κατά τας λαβούσας χώραν σκηνάς προπηλακιζόμενοι και υβριζόμενοι, ώστε να προλάβουν μεγαλύτερα έκτροπα>>. (19)
<<Στο μεταξύ η κατάσταση γίνεται απελπιστική και οι μέρες της πάλης γίνονται 30. Τριάντα μέρες αγρύπνιας, πείνας και μάχης με τη Χωροφυλακή είναι αδύνατον να συνεχιστούν. Η απεργία λύθηκε άνευ όρων και ο αγώνας εκφυλίστηκε>>. (20)
Η ΚΕΚ δήλωσε ότι <<έλυσε την απεργία εξ αιτίας της προδοσίας του αγώνα από του συντηρητικούς και γιατί δεν αντέχουν οικονομικά τα μέλη της>>.
<<Ηεπί ένα ακριβώς μήνα διαρκέσασα καπνεργατική απεργία, κύρια αποτελέσματα είχεν την καταδίκην εις ασιτίαν της καπνεργατικής οικογενείας>>. (Κήρυξ, 10/6)
Μετά τη λήξη της απεργίας οι καπνέμποροι πέρασαν στην αντεπίθεση, εφαρμόζοντας μια απάνθρωπη εργοδοτική τρομοκρατία μεαπολύσεις, εντατικοποίηση, μη αναγνώριση της ΚΕΚ και των επιτροπών σαλονιών (εργοστασιακών επιτροπών).Επίσης σε συνεργασία με την Ασφάλεια δημιούργησαν έναν μαύρο πίνακα ανεπιθύμητων εργατών καιστις προσλήψειςφρόντισαν να προσλαμβάνουν καπνεργάτες αποκλειστικά εφοδιασμένους με δελτία εργασίας των συντηρητικών σωματείων.
Ένα περίπου μήνα μετά 40 καπνεργάτεςπου κρατούνταν στις ποινικές φυλακές για τα γεγονότα της απεργίας, διαμαρτυρήθηκαν επειδήδεν είχαναπολογηθεί ακόμη, ούτε κι είχαν παραπεμφθεί σε δίκη. Ζήτησαν την αποφυλάκισή τους, εφόσον η ανάκριση δεν μπόρεσε να συγκεντρώσει άλλα στοιχεία εναντίον τους. Στις 25 Σεπτεμβρίου εννέα προφυλακισμένοι για τα γνωστά επεισόδια δήλωσαν ότι από λόγω της συνεχιζόμενης προφυλάκισής τους πρόκειται να ξεκινήσουν απεργία πείνας.
Αξίζει να προσθέσουμε ότι ο Καβαλιώτης καπνεργάτης Πέγιοςστην εξιστόρησή του για την απεργία αναφέρει ότι ο Θέος,πικραμένος για την αποτυχία του απεργιακού αγώνα έριξε την ευθύνη ολοκληρωτικά στους καπνεργάτες αποκαλώντας τους <<μοδιστρούλες>> !
ΟΆγις Στίναςπου περιγράφει τα επαναστατικά γεγονότα της εποχής κι αναφέρεται επίσης την απεργία, υποστηρίζει ότι οΘέοςείχε μια απεργοσπαστική και πυροσβεστική στάση,γεγονός που προκάλεσε <<αγανάχτηση και οργή στα μέλη του κόμματος, σύγχιση, αποθάρρυνση, απογοήτευση στη μάζα των καπνεργατών. . . Αυτή η απεργοσπαστική στάση του Θέου ποτέ δεν συζητήθηκε και ποτέ δεν καταδικάστηκε. Όσες φορές ορισμένοι επέμεναν ότι πρέπει να γίνει συζήτηση, η απάντηση ήταν ότι μια δημόσια συζήτηση και μια δημόσια καταδίκη θα δώσει όπλα στουςλικβινταριστές>>. (21)
Πρωτοβουλία για την Έρευνα των Κοινωνικών και Ταξικών Αγώνων
Σημειώσεις – Παραπομπές
1. Μπάρι Πάτμαν, από το βιβλίο “Περί Αναρχισμού” του Ν. Τσόμσκι. Εκδόσεις Κέδρος.
2.Ι.Β. Ιωαννίδη, Το Καπνικό στην Καβάλα, Δήμος Καβάλας
3. Γ. Πέγιος, “Από την ιστορία του συνδικαλιστικού κινήματος, (1922-1953)
4. Το Καπνικό στην Καβάλα, (σελ. 65)
5. Το καπνικό στην καβάλα, (σελ. 66)
6. Εφημερίδα “Κήρυξ” 12/6/1928
7. Από την ιστορία του συνδικαλιστικού κινήματος στην Καβάλα
8. Περιοδικό “Αντί”, αφιέρωμα στην πόλη της Καβάλας, 1978
9. Από την ιστορία του συνδικαλιστικού κινήματος στην Καβάλα, (σελ. 39)
10. Περιοδικό “Αντί”, αφιέρωμα στην Καβάλα, 1978
11. Περιοδικό“Αντί”(σελ. 44-45)
12. Κατασχέθηκαν έγγραφα και ατομικές δηλώσεις νέων που ζητούσαν την προσχώρησή τους στην
Κομμουνιστική Νεολαία. Οι δηλώσεις ανέφεραν : <<Σύντροφοι, αναγνωρίζοντας πως ο αγώνας που κάνει η Κομμουνιστική Νεολαία είναι ο πραγματικά συμφερότερος για τους νέους καταπιεζόμενους, πως είναι ο ιερότερος που μπορεί να υπάρξει, δηλώνω ότι θέλω να μπω μέσα στην Κομμουνιστική Νεολαία και ορκίζομαι να αγωνιστώ για την επιτυχία του σκοπού της με όλες μου τις δυνάμεις αδιαφορώντας για το κάθε τι που μπορεί να συμβεί στο άτομό μου>>. Από το βιβλίο του Γ. Βύζικα,Χρονικό των εργατικών αγώνων, Καβάλα, 1994
13. Ο Αλεξάκης ως υποδιοικητής της Ασφάλειας, υπηρέτησε στην Καβάλα την περίοδο (1924 – 1934) και σύμφωνα με τον Πέγιο ήταν αυτός που γνωρίζοντας πρόσωπα και πράγματα αποφάσιζε για τις συλλήψεις των αγωνιστών.
14. Χρονικό των εργατικών αγώνων, (σελ. 54)
15.. Από την ιστορία του συνδικαλιστικού κινήματος στην Καβάλα, (σελ. 39)
16.Ριζοσπάστης 4/7/1928
17. Εφημερίδα, Κήρυξ 4/7/1928
19. Περιοδικό, Αντί (σελ. 44 - 45)
20.Περιοδικό, Αντί
21.. Από την ιστορία του συνδικαλιστικού κινήματος στην Καβάλα, (σελ. 40)
22. Άγις Στίνας, Αναμνήσεις, τόμος, α' (σελ. 130 – 131), Εκδόσεις Βέργος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου