Σαν σήμερα γεννιέται ο Άρης Βελουχιώτης προς τιμή του μεγάλου επαναστάτη και καπετάνιου του ΕΛΑΣ δημοσιεύουμαι ένα άρθρο του συντρόφου Λέανδρου Μπόλαρη στην Εργατική Αλληλεγγύη (10-6-2015).
Η επέτειος των εβδομήντα χρόνων από τη «τελευταία μάχη του Άρη Βελουχιώτη» (ο τίτλος της εισήγησης του σ. Δ. Λιβιεράτου στο Μαρξισμό 2015, βλέπε προηγούμενο φύλλο της Ε.Α) αξίζει να τιμηθεί από την Αριστερά και ιδιαίτερα την επαναστατική. Αν η λέξη Βάρκιζα έχει γίνει συνώνυμο της προδοσίας και του ξεπουλήματος, η φιγούρα του Άρη συμβολίζει το δρόμο της ρήξης.
Όμως, δεν πρέπει να μείνουμε εκεί. Η συζήτηση για τη στρατηγική της Αριστεράς σε εκείνη την συγκλονιστική περίοδο έχει ξανανάψει. Παράδειγμα, οι κριτικές της σημερινής ηγεσίας του ΚΚΕ στην πολιτική των λαϊκών μετώπων και του «αντιφασιστικού πολέμου» στις δεκαετίες του ’30 και του ’40. Χρειάζεται λοιπόν να συζητήσουμε πολιτικά για τον Βελουχιώτη, την ανταρσία του, τη δύναμή της αλλά και τα όριά της.
Μια άποψη που έχει διατυπωθεί από διάφορες πλευρές (πιο ανοιχτά από τον Γρ. Φαράκο πρώην γ.γ. του ΚΚΕ) είναι ότι η «απειθαρχία» του Βελουχιώτη ήρθε σε μια στιγμή άκαιρη, όταν όλα είχαν κριθεί: οι Σύμμαχοι είχαν χωρίσει την Ευρώπη σε σφαίρες επιρροής στην συνάντησή τους στην Γιάλτα (Φλεβάρης 1945) και το κίνημα στην Ελλάδα είχε ηττηθεί τον Δεκέμβρη. Ο κόσμος της Αριστεράς δεν ήθελε ρήξεις, ήθελε να πάρει ανάσα. Κι αυτό που χρειαζόταν ήταν μια «ρεαλιστική» ηγεσία.
Όμως, δεν πρέπει να μείνουμε εκεί. Η συζήτηση για τη στρατηγική της Αριστεράς σε εκείνη την συγκλονιστική περίοδο έχει ξανανάψει. Παράδειγμα, οι κριτικές της σημερινής ηγεσίας του ΚΚΕ στην πολιτική των λαϊκών μετώπων και του «αντιφασιστικού πολέμου» στις δεκαετίες του ’30 και του ’40. Χρειάζεται λοιπόν να συζητήσουμε πολιτικά για τον Βελουχιώτη, την ανταρσία του, τη δύναμή της αλλά και τα όριά της.
Μια άποψη που έχει διατυπωθεί από διάφορες πλευρές (πιο ανοιχτά από τον Γρ. Φαράκο πρώην γ.γ. του ΚΚΕ) είναι ότι η «απειθαρχία» του Βελουχιώτη ήρθε σε μια στιγμή άκαιρη, όταν όλα είχαν κριθεί: οι Σύμμαχοι είχαν χωρίσει την Ευρώπη σε σφαίρες επιρροής στην συνάντησή τους στην Γιάλτα (Φλεβάρης 1945) και το κίνημα στην Ελλάδα είχε ηττηθεί τον Δεκέμβρη. Ο κόσμος της Αριστεράς δεν ήθελε ρήξεις, ήθελε να πάρει ανάσα. Κι αυτό που χρειαζόταν ήταν μια «ρεαλιστική» ηγεσία.
Αυτή η εκτίμηση ήταν και παραμένει λάθος. Το 1945 τίποτα δεν είχε «τελειώσει» στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο. Ο πόλεμος τέλειωνε, γεννώντας ένα κύμα ριζοσπαστικοποίησης και αγώνων. Το που θα έφταναν δεν ήταν δεδομένο. Στην Ιταλία, την Γαλλία, το Βέλγιο, η πατριωτική ευφορία που συνόδευε την απελευθέρωση από τη ναζιστική κατοχή έδινε τη θέση της στην συναίσθηση της σκληρής –ταξικής- μεταπολεμικής πραγματικότητας.
Από αυτή την άποψη, ο Δεκέμβρης του 1944 μπορούσε να είναι το πρώτο επεισόδιο μιας φωτιάς που θα απλωνόταν στην Ευρώπη. Η ήττα του είχε πράγματι αρνητικές επιπτώσεις: «μην την πάθουμε όπως οι Έλληνες σύντροφοι» ήταν το κλισέ των απανταχού «ρεαλιστικών» ηγεσιών. Όμως, ούτε στην Ελλάδα είχαν όλα τελειώσει. Τους μήνες που ο Βελουχιώτης περιπλανιόταν στα βουνά, η Αριστερά άρχιζε να σαρώνει στα συνδικάτα, απεργίες ξεσπούσαν, κι η κοινωνική δυσαρέσκεια μεγάλωνε. Ούτε η άρχουσα τάξη αισθανόταν σίγουρη, ούτε το κίνημα είχε πει την τελευταία του λέξη.
Το δεύτερο στοιχείο που είναι απαραίτητο σ’ αυτή τη συζήτηση, είναι ότι ο Βελουχιώτης δεν ήταν μόνος του. Χιλιάδες αγωνιστές είχαν τις ίδιες επιφυλάξεις, αντιρρήσεις και διαφωνίες με τη «γραμμή» της ηγεσίας –ένα γνωστό παράδειγμα είναι η θύελλα των αντιδράσεων που προκάλεσε η υπογραφή του «Εθνικού Συμβολαίου» του Λιβάνου τον Μάη του 1944. Τον Οκτώβρη του 1944 οι εργάτες και η νεολαία της Αθήνας υποδέχονταν το βρετανικό στρατό σαν «απελευθερωτή» και έλπιζαν στην κυβέρνηση «εθνικής ενότητας». Ενάμιση μήνα μετά ήταν στα οδοφράγματα εναντίον τους.
Aνταρσία
Είναι συνηθισμένο να αποδίδεται η ανταρσία του Βελουχιώτη στον ανυπότακτο χαρακτήρα του ή σε κάποιες απροσδιόριστες επαναστατικές ορμές των «καπετανέων» που εκφράζανε την αγροτιά και δεν καταλάβαιναν και πολλά από τα μαρξιστικά δόγματα της ηγεσίας.
Καταρχήν αυτή η άποψη υποτιμά τον Βελουχιώτη σαν πολιτικό πρόσωπο. Δεν ήταν «αρχηγός των ατάκτων». Ήταν μέλος και στέλεχος του ΚΚΕ από τα μέσα της δεκαετίας του ’20. Διαμορφώθηκε πολιτικά από την επικράτηση του σταλινισμού στο κόμμα και από την στρατηγική των «λαϊκών μετώπων» και των «σταδίων» από τα μέσα της δεκαετίας του ’30.
Αυτό είχε επιπτώσεις που έδωσαν διαστάσεις τραγωδίας στην σύγκρουσή του με την κομματική ηγεσία το 1945. Δεν διέθετε μια εναλλακτική στρατηγική από αυτή που οδηγούσε στους συμβιβασμούς. Απέρριπτε τα «δια ταύτα» τους, όχι τις ρίζες τους. Mόνη εναλλακτική στρατηγική απέναντι στους αλλεπάλληλους συμβιβασμούς ήταν αυτή που έβαζε στο κέντρο της τους αγώνες της εργατικής τάξης και την προοπτική της εργατικής εξουσίας. Αυτή ήταν η στρατηγική του Πουλιόπουλου, όχι του Ζαχαριάδη.
Με αυτό το υπόβαθρο μπορούμε να εξηγήσουμε την τραγική του πορεία: αρχικά αποδοχή της Βάρκιζας, με την υπογραφή του στη διαταγή αποστράτευσης του ΕΛΑΣ και παράδοσης των όπλων του και αμέσως μετά αποκήρυξή της. Προσπάθεια να «πείσει» την ηγεσία και μετά ρήξη μαζί της –αλλά όχι με τον Ζαχαριάδη που περίμενε ότι θα τον δικαιώσει. Η κατάληξη είναι γνωστή.
Ο καλύτερος τρόπος για να τιμήσουμε τον Βελουχιώτη είναι να απορρίψουμε τη στρατηγική της ήττας και τις σύγχρονες εκδοχές της.
Λέανδρος Μπόλαρης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου