Πριν 20 χρόνια στις 30 Νοεμβρίου 1994 ο Γκυ Ντεμπόρ έδωσε ο ίδιος τέλος στη ζωή του με μια σφαίρα στην καρδιά. Έπασχε από μια σπάνια και ανίατη ασθένεια την αλκοολική πολυνευρίτιδα που όπως ο ίδιος αναφέρει «είναι το αντίθετο μιας ασθένειας από την οποία μπορεί να προσβληθεί κανείς λόγω κάποιας θλιβερής απερισκεψίας. Χρειάζεται αντιθέτως την επίμονη προσήλωση μιας ολόκληρης ζωής».
20 χρόνια μετά και μπορούμε να μιλάμε για τον ακέραιο βίο ενός ανθρώπου και για ένα σπουδαίο έργο. Το έργο του και ο βίος του δεν αντιφάσκουν. Έγραψε όπως έζησε. Έγραψε για την τέχνη και την επανάσταση και άσκησε κριτική σ’ αυτήν την κοινωνία συνεκτική και καταλυτική. Έζησε βίο περιπετειώδη και ποιητικό, ένα ιστορικό βίο.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ
Ο Γκυ Ντεμπόρ γεννήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 1931 στο Παρίσι. Ο πατέρας του ήταν φαρμακοποιός που πέθανε νωρίς. Η μητέρα του Πωλέτ Ρόσσι τον έστειλε στην γιαγιά του στην Ιταλία. Έφυγε από το σπίτι κατά τη διάρκεια του β’ παγκοσμίου πολέμου και άρχισε να τριγυρνά άστεγος. Κατέληξε στις Κάννες όπου πήγε γυμνάσιο. Ενηλικιώθηκε και αντιτάχθηκε στον πόλεμο της Αλγερίας. Συμμετείχε στους αγώνες εκείνης της εποχής. Στη συνέχεια προσχώρησε στις αρχές της δεκαετίας του ’50 στο κίνημα του λετρισμού, προεξάρχουσα μορφή του οποίου ήταν ο ρουμάνος ποιητής, κινηματογραφιστής και θεωρητικός Ιζιντόρ Ιζού. Ο Ιζού εμφάνιζε το λετρισμό ως πρωτοπορία και επιδιδότανε σε πειράματα κινηματογραφικά και ποιητικά. Ο Ντεμπόρ και άλλα μέλη των λετριστών ήρθαν σε σύγκρουση με τον Ιζού και σχημάτισαν την λετριστική διεθνή η οποία τα χρόνια που διάρκεσε εξέδιδε το περιοδικό Potlatch. Οι λετριστές εμπνεόμενοι από τα μεγάλα πρωτοποριακά κινήματα της εποχής ζούσαν ακραία ζωή και πειραματίζονταν σε τρόπους ζωής ποιητικούς για να αλλάξουν αυτήν την κοινωνία. Χρησιμοποιούσαν σαν μέσα την ψυχογεωγραφία, την ενιαία πολεοδομία, την περιπλάνηση και τη μεταστροφή. Μετά από εκτεταμένες συζητήσεις στις 28 Ιουλίου 1957 στο Cosio l’ Arroscia στην Ιταλία συκροτήθηκε η Καταστασιακή Διεθνής. Την αποτελούσαν το κίνημα για ένα φαντασιακό Μπαουχάους του Asger Jorn, η ψυχογεωγραφική εταιρεία του Λονδίνου του Ράλφ Ραμνέυ και η Λεττριστική Διεθνής. Έδρασε ως τις αρχές της δεκαετίας του ’70 οπότε μετά από μια σειρά διαγραφών ο Γκυ Ντεμπόρ και ο Τζιανφράνγκο Σανγκουινέτι τα εναπομείναντα μέλη προχώρησαν στη διάλυση της.
Από την εποχή των λετριστών ο Ντεμπόρ έφτιαχνε πρωτοποριακές ταινίες και έγραψε έρθρα και στο Potlatch και στο περιοδικό της Καταστασιακής Διεθνούς. Μετά την διάλυση της Διεθνούς συνέχισε να φτιάχνει ταινίες και να γράφει βιβλία. Με το άρθρο του Ντεμπόρ «έκθεση για την κατασκευή καταστάσεων» συγκροτήθηκε η Καταστασιακή Διεθνής. Το 1967 εξέδωσε το σημαντικότερο έργο του την «Κοινωνία του Θεάματος».
Κατά τη δεκαετία του ’70 ταξιδεύει πολύ και συνδέεται φιλικά με τον εκδότη Ζεράρ Λεμποβισί στον εκδοτικό οίκο του οποίου Champ Libre θα ασκήσει μεγάλη επίδραση όσον αφορά τις εκδόσεις σπουδαίων συγγραφέων παλαιότερων εποχών. Αργότερα κατηγορήθηκε για τον ανεξήγητο θάνατο του Λεμποβισί αλλά αποδείχθηκε αθώος. Τις περιπέτειες του εκείνης της εποχής παρουσιάζει στο βιβλίο «Παρατηρήσεις για τη δολοφονία του Ζεράρ Λεμποβισί». Το 1989 γράφει το αυτοβιογραφικό «Πανηγυρικός» όπου παρουσιάζει όλο το ταραχώδη βίο του. Ο Ντεμπόρ παντρεύτηκε 2 φορές. Την πρώτη φορά την Μισέλ Μπερνστάιν και αργότερα την Άλις Μπέκερ- Χο με την οποία έμειναν μαζί ως το θάνατο του. Πολλές ερωτικές περιπέτειες σημάδεψαν τη ζωή του.
Από τις αρχές του εικοστού αιώνα η δραστηριότητα των Ντανταιστών και των Σουρεαλιστών άνοιξε τις πύλες για ένα κίνημα πρωτοποριακών ομάδων που συνεχίστηκε και αργότερα μέχρι να εμφανιστεί η ομάδα των Λετριστών. Έκτος από αυτούς στον Ντεμπόρ και στους συντρόφους του έπαιξαν σημαντικό ρόλο και συγγραφείς ή καλλιτέχνες περασμένων εποχών. Και βέβαια οι πολιτικοί και θεωρητικοί ο Χέγκελ, ο Μαρξ.
Ο στόχος ήταν να υπερβούν την καλλιτεχνική εξειδίκευση, την τέχνη ως διαχωρισμένη δραστηριότητα και να ερευνήσουν σε βάθος ολόκληρο το κίνημα καταστροφής της γλώσσας και τη διάλυση των μορφών που συνιστούν τη σύγχρονη τέχνη στην πιο αυθεντική της έκφραση.
Επίσης τους ενδιάφερε η συνολική κριτική της κοινωνικής ζωής και ιεραρχίας. Επιτίθενται στην εξιδικευμένη άσκηση της πολιτικής γιατί με την δραστηριότητα τους σε όλη την ποικιλία της καθημερινής ζωής όρισαν ξανά το επαναστατικό ιδεώδες της εποχή μας.
ΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ
ΨΥΧΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑ
Εμμέσως επαναστατική, πειραματική πρακτική επανιδιοπόιησης του καπιταλιστικά αλλοτριωμένου αστικού χώρου μέσω της περιπλάνησης, στενά συνυφασμένη με την τέχνη και τη μετουσίωση του χώρου σε κάτι άλλο διαφορετικό από τον βιομηχανικά διατεταγμένο χώρο της βιομηχανικής παραγωγής και των μηχανισμών χειραγώγησης της επιθυμίας.
ΕΝΙΑΙΑ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑ
Θεωρία των συνοικιών συναισθηματικών καταστάσεων σύμφωνα με την οποία κάθε συνοικία μιας πόλης θα έπρεπε να είναι σχεδιασμένη έτσι ώστε να προκαλεί ένα συγκεκριμένο βασικό συναίσθημα και στην οποία το υποκείμενο θα εκτίθεται συνειδητά, μιας νέας αρχιτεκτονικής η οποία θα βασίζεται στην επίδραση της ατμόσφαιρας δωματίων, διαδρόμων, δρόμων ατμόσφαιρα η οποία συνδέεται με τις χειρονομίες που αυτή εμπεριέχει και τέλος η επινόηση παιχνιδιών νέου τύπου, η διεύρυνση του σημαντικού μέρους της ζωής και η μέγιστη μείωση των ασήμαντων στιγμών αυτής.
ΜΕΤΑΣΤΡΟΦΗ
Ενσωμάτωση σημερινών ή περασμένων καλλιτεχνικών παραγωγών σε μια ανώτερη κατασκευή του περιβάλλοντος.
ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
Προσωρινές ατμόσφαιρες ζωής που δημιουργούνται και μετασχηματίζονται σε μια γεμάτη πάθος ανώτερη ποιότητα.
ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ
-Hurlements en faveur de sade 1952
-Sur le passage de quelques personnes a travers une assez courte unite de temps 1959
-Critique de la separation 1961
-La societe du spectacle 1973
-Refutation de tous les judgements, tant elogieux que hostiles, qui ont ete jusque ici porte sur le film “La societe du Spectacle” 1975
-In girum imus nocte et consumimur igni 1978
-Guy Debord, son art, son temps 1994 (avec Brigitle Conrand).
Οι ταινίες του Ντεμπόρ είναι αποτέλεσμα μεταστροφής. Χρησιμοποιεί παλιά επίκαιρα, εικόνες από διαφημίσεις, εικόνες από κλασικά φιλμς, εικόνες του Παρισιού και με μια βαριά και κουρασμένη φωνή εκφωνεί το κείμενο. Λέει ο ίδιος : “ο κινηματογράφος δεν είναι αυτό που τον έφτιαξε η τεχνική αλλά αυτό που τον έκανε η κοινωνία. Θα μπορούσε να είναι θεωρία, μανιφέστο, λίβελος θα μπορούσε να είναι σαν τις ταινίες που κάνω». Ταινίες πειραματικές, σπάνιας ομορφιάς και με ένα εξαιρετικό κείμενο. Και μιλάει για όλα, για την κοινωνία, την εποχή του, τους συντρόφους του και τις περιπέτειες τους.
ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ
1957 Έκθεση περί της κατασκευής καταστάσεων
1964 Ενάντια στον κινηματογράφο
1967 Η κοινωνία του θεάματος
1979 Εισαγωγή στην κοινωνία του θεάματος
1985 Παρατηρήσεις για την δολοφονία του Ζεράρ Λεμποβισί
1987 Το παιχνίδι του πολέμου
1988 Σχόλια πάνω στην κοινωνία του θεάματος
1989 Πανηγυρικός
1990 In girum imus nocte et consumimur igni
Επίσης κυκλοφορούν :
-Το σημείο έκρηξης της ιδεολογίας στην Κίνα
-Το αληθινό σχίσμα στη Διεθνή
-Τι είναι ο λετρισμός
-Πανηγυρικός, Δεύτερος Τόμος
-Η αισθητική της ανατροπής
-Η επανάσταση ως υποκείμενο και ως αναπαράσταση
-Για μια επαναστατική κριτική της τέχνης
-Για την ένοπλη πάλη στην Ισπανία και τους φυλακισμένους ελευθεριακούς
Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΟΥ ΘΕΑΜΑΤΟΣΤο θέαμα είναι μία έννοια που επινοεί ο Ντεμπόρ για να μιλήσει για την σημερινή κοινωνία. Το θέαμα είναι το εμπόρευμα που έχει φτάσει σε τέτοιο βαθμό ανάπτυξης ώστε να καταλήγει καθαρή αφαίρεση. Το θέαμα δεν είναι σχέση εικόνων, αλλά μία σχέση ανθρώπων διαμέσου των εικόνων. Όπου έχει χαθεί η αλήθεια, η αυθεντικότητα εκεί αναφύεται το θέαμα. Είναι η ιστορική στιγμή που μας περιέχει.
Σε αυτό το βιβλίο ο Ντεμπόρ ξαναπιάνει την ιστορία από την αρχή. Τόσο στο επίπεδο των τρόπων παραγωγής που έχει γνωρίσει αυτός ο κόσμος που τόσο καλά έχει περιγράψει ο Μαρξ, αλλά και σε ότι διαλύει και αρνείται αυτούς τους κόσμους και τους συνθέτει σε ανώτερο επίπεδο, σημαντική εδώ η συμβολή του Χέγκελ. Αναφέρεται βέβαια και στην ιστορία του σύγχρονου επαναστατικού κινήματος, στις νίκες και υποχωρήσεις και καταλήγει ότι ο επαναστατικός μετασχηματισμός της κοινωνίας περνάει μέσα από την αντικρατική δικτατορία του προλεταριάτου που είναι η κοινωνία των εργατικών συμβουλίων.
Αναφέρεται επίσης στα δύο μεγάλα πρωτοποριακά ρεύματα της τέχνης το Νταντά και το Σουρεαλισμό και σημειώνει : «Το Νταντά ήθελε να καταργήσει την τέχνη χωρίς να την πραγματώσει, ο Σουρεαλισμός ήθελε να πραγματώσει την τέχνη χωρίς να την καταργήσει». Όλες οι μεγάλες καλλιτεχνικές προσπάθειες που έγιναν από εκεί και πέρα κινήθηκαν προς την μία ή την άλλη κατεύθυνση, αλλά σκοπός παραμένει να γίνουν και οι δύο και η πραγμάτωση και η κατάργηση της τέχνης.
Ο ΜΑΗΣ ΤΟΥ ‘68
Ο Γκυ Ντεμπόρ και οι καταστασιακοί συμμετείχαν ενεργά στο Μάη του ’68 και έπαιξαν σημαντικό ρόλο. Μαζί με κάποιους συντρόφους, τους Λυσσασμένους που είχαν επηρεαστεί από την θεωρία της Διεθνούς συμμετείχαν και στις καταλήψεις και στις συγκρούσεις στο δρόμο. Ο Γκυ Ντεμπόρ συμμετείχε στην κατάληψη της Σορβόνης και ήταν από τους καταστασιακούς το σύνθημα για την δημιουργία εργατικών συμβουλίων στα καταλειμένα εργοστάσια. Έγραψαν ορισμένα από τα ωραιότερα συνθήματα του Μάη στους τοίχους του Παρισίου.
Ο ΠΟΛΕΜΟΣ
Ο Ντεμπόρ υπήρξε πολύ σοβαρός μελετητής της ιστορίας του πολέμου και της στρατηγικής. Μελέτησε τους μεγάλους συγγραφείς του είδους όπως ο Σουν –τσε και ο Κλαούζεβιτς καθώς και πολλούς άλλους.
Γιατί έβλεπε σαν πόλεμο με τους κανόνες του την κοινωνική σύγκρουση. Επινόησε και ένα παιχνίδι, το παιχνίδι του πολέμου που παρουσιάζεται στο ομότιτλο βιβλίο του. Έλεγε σε κάποιον φίλο του ζωγράφο το τελευταίο διάστημα της ζωής του : «Δεν είμαι φιλόσοφος, είμαι στρατηγός».
ΤΩΡΑ
Είναι πολύ γοητευτικό το έργο και η ζωή του Γκυ Ντεμπόρ. Κάποιος είπε για τον Ντεμπόρ «ήταν ο πιο ελεύθερος άνθρωπος που γνώρισα». Και θαυμάσια γράφει ο Γ.Ι.Μπαμπασάκης «όσοι αγάπησαν την ελευθερία, αγάπησαν το έργο και το βίο του Γκυ Ντεμπόρ».
Όμως για την επανάσταση τίποτα δεν έχει τελειώσει ακόμα. Η Καταστασιακή Διεθνής θα ξεπεραστεί από την νέα γενιά επαναστατών. Αυτό ήθελε νομίζουμε και ο Γκυ Ντεμπόρ. Και όπως έλεγε ένα υπέροχο σύνθημα από τα Δεκεμβριανά του 2008 «Γάμα το Μάη του ’68. Ζήσε τώρα».
*μάης 1968
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου