Πάνος Γκαργκάνας
Η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ έδωσε στη δημοσιότητα τη Διακήρυξή της για τα 100 χρόνια από την ίδρυση του ΣΕΚΕ. Είναι ένα κείμενο ακραία αντιφατικό, όπως άλλωστε είναι και η πορεία από την επαναστατική αριστερά του 1918 μέχρι τις τραγωδίες του ρεφορμισμού που σημάδεψαν την ιστορία του ΚΚΕ.
Στα θετικά του κειμένου είναι οι προσπάθειες κριτικής για τα λάθη του παρελθόντος και οι υποσχέσεις για επιστροφή σε επαναστατικές θέσεις.
Για παράδειγμα, το ψήφισμα στο ιδρυτικό συνέδριο του ΣΕΚΕ τόνιζε ότι “το Σοσιαλιστικό Εργατικό κόμμα δεν δύναται ποτέ να συμμετάσχει ή να ενισχύσει οποιαδήποτε κυβέρνηση της αστικής τάξεως”. Εκατό χρόνια αργότερα η Διακήρυξη της ΚΕ του ΚΚΕ δηλώνει ότι “αντιπαλεύουμε κάθε μορφή μεταρρυθμιστικού πολιτικού κυβερνητικού στόχου στο πλαίσιο του αστικού κοινοβουλευτισμού, συμμετοχής του κόμματος σε κυβερνήσεις στο έδαφος του καπιταλισμού”.
Σε άλλο σημείο, η Διακήρυξη υπόσχεται ότι “σε κάθε περίπτωση πολεμικής εμπλοκής της Ελλάδας το κόμμα θα ηγηθεί της εργατικής-λαϊκής πάλης ώστε αυτή να συνδεθεί με την κατάκτηση της εξουσίας, να οδηγήσει στην ήττα τόσο της εγχώριας αστικής τάξης όσο και της ξένης ως εισβολέα”. Θέση που παραπέμπει στην επαναστατική παράδοση του ΣΕΚΕ ως πρωτοπόρα δύναμη για το αντιπολεμικό κίνημα κατά της Μικρασιατικής Εκστρατείας.
Εργατική εξουσία
Και παρακάτω η Διακήρυξη προβάλλει ότι “πυρήνα της εργατικής εξουσίας αποτελεί η συνέλευση των εργαζομένων σε κάθε παραγωγική μονάδα, κοινωνική και διοικητική υπηρεσία, με εκλογή των αντιπροσώπων τους για τα όργανα εξουσίας από τα κάτω προς τα πάνω με δικαίωμα ελέγχου και ανάκλησής τους”.
Αυτά είναι προχωρήματα και αντιμετωπίσεις που παλιότερα το ΚΚΕ παρέπεμπε σε ένα μακρινό στάδιο ή αποκήρυσσε ως τροτσκιστικούς τυχοδιωκτισμούς. Είναι φανερό ότι η Διακήρυξη είναι γραμμένη για ένα ακροατήριο που έχει κάνει βήματα προς τα αριστερά επειδή ζει την εμπειρία της κατρακύλας του ΣΥΡΙΖΑ που αποκαλύπτει τα όρια της διαχείρισης του καπιταλισμού από μια “κυβέρνηση της αριστεράς”. Και αυτό είναι στα θετικά της Διακήρυξης, είναι ρήγμα στις αντιλήψεις περί “αρνητικού συσχετισμού δυνάμεων” που υποτιμούν την εργατική τάξη, τους αγώνες και τις εμπειρίες της.
Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, η Διακήρυξη έρχεται να παραδεχθεί ότι ήταν “λαθεμένη η συμμετοχή στο σχηματισμό των αστικών κυβερνήσεων Τζανετάκη (ΝΔ και Συνασπισμός) και Ζολώτα (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και Συνασπισμός)”. Κάλλιο αργά, παρά ποτέ!
Και δεν σταματάει εκεί. Αναγνωρίζει τον αρνητικό ρόλο που έπαιξε η στρατηγική των σταδίων για τις ήττες του κινήματος και στη δεκαετία του 1940 και στα επόμενα χρόνια. Λέει συγκεκριμένα: “Το ΚΚΕ, κάτω από την επίδραση της στρατηγικής γραμμής του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος (πχ. 7ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς) και της στρατηγικής που είχε επεξεργαστεί το 1934 (6η Ολομέλεια) και το 1935 (6ο συνέδριο), δεν μπόρεσε να συνδέσει στην πράξη τον ηρωικό εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα με την κατάκτηση της εργατικής εξουσίας, με αποτέλεσμα να μην ανταποκριθεί στις συνθήκες της επαναστατικής κατάστασης που διαμορφώθηκε στην Ελλάδα κατά την Απελευθέρωση”. Η παραδοχή ότι το Δεκέμβρη του 1944 είχαμε επαναστατική κατάσταση είναι μια δικαίωση για όλους όσους μιλούσαν και μιλούνε για τη “νικηφόρα επανάσταση που χάθηκε”.
Η Διακήρυξη παραδέχεται επίσης ότι αυτή η αρνητική επίδραση συνεχίστηκε μέχρι πολύ αργότερα π.χ. “το 9ο συνέδριο δεν μπόρεσε να εκτιμήσει σωστά την ανάπτυξη του ελληνικού καπιταλισμού και τη θέση της Ελλάδας στο διεθνές καπιταλιστικό σύστημα”. Και αυτή η παραδοχή είναι δικαίωση για αυτούς που από τότε επιμέναμε στην ανάγκη “Για μια αντικαπιταλιστική στρατηγική”.
Εναλλακτική
Ωστόσο, η καθυστέρηση στην αναγνώριση της λαθεμένης στρατηγικής του ΚΚΕ επί τόσες δεκαετίες δεν είναι το μόνο πρόβλημα της Διακήρυξης. Πολύ πιο σημαντικό είναι το πρόβλημα της αδυναμίας να βρεθεί η συνέχεια με την επαναστατική παράδοση και να χαραχτεί μια γνήσια ανατρεπτική στρατηγική. Οι αναζητήσεις της σημερινής ηγεσίας του ΚΚΕ παραμένουν εγκλωβισμένες στα πλαίσια της αδιέξοδης σεχταριστικής γραμμής της σταλινικής “Τρίτης Περιόδου”.
Ξανά και ξανά η Διακήρυξη ρίχνει τις ευθύνες για τις λαθεμένες επιλογές της ηγεσίας του ΚΚΕ στην επίδραση της Κομμουνιστικής Διεθνούς και του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος. Αυτό, λέει, έφταιξε στις δεκαετίες του 1930, του 1950, του 1980. Η μόνη στιγμή που εξαιρείται από αυτόν τον “κανόνα” είναι τα κρίσιμα χρόνια όπου η Μόσχα του Στάλιν τσάκισε την Αριστερή Αντιπολίτευση. Το όνομα Παντελής Πουλιόπουλος απουσιάζει από τη Διακήρυξη. Αντίθετα, από τις πρώτες αράδες τονίζεται το γεγονός ότι το ΚΚΕ “αντιπάλεψε τις λικβινταριστικές-διαλυτικές απόψεις και αργότερα τις τροτσκιστικές”. Διαλυτικός, λοιπόν, ο Πουλιόπουλος που προειδοποίησε έγκαιρα ενάντια στο δίλημμα “Δημοκρατική ή Σοσιαλιστική Επανάσταση”. Ενώ, αντίθετα, ο Στάλιν υμνείται για τα “επιτεύγματα” της εποχής του.
Με αυτόν τον τρόπο, θεωρείται σωστή η αντιμετώπιση της σταλινικής ηγεσίας όταν κατάγγελνε τους σοσιαλδημοκράτες ως “σοσιαλφασίστες” και τους τροτσκιστές ως “πράκτορες του Χίτλερ” με καταστροφικά αποτελέσματα. Άμα έχει η ηγεσία του ΚΚΕ τέτοια αντίληψη, τότε οι κριτικές για τα κινήματα του 1930, του ‘40, του ‘50, απλά αρνούνται κορυφαίες στιγμές της ιστορίας του εργατικού κινήματος χωρίς να προσφέρουν εναλλακτική.
Για να φτάσουμε στις ηρωικές “Μέρες του 36” χρειάστηκε η εργατική τάξη να ξεσηκωθεί ενάντια στο σεχταρισμό της Τρίτης Περιόδου. Στη Γαλλία το 1934 απεργοί του Σοσιαλιστικού και του Κομμουνιστικού Κόμματος ενώθηκαν στους δρόμους για να φτάσουμε στο θρίαμβο της Αριστεράς το 1936. Αλλά οι ηγεσίες που ήταν πιστές στη γραμμή του “σοσιαλφασισμού” τα προηγούμενα χρόνια μεταπήδησαν χωρίς ίχνος κριτικής κατευθείαν στη λαϊκομετωπική στρατηγική. Η ενιαιομετωπική εναλλακτική είχε χαθεί. Γιατί στην πραγματικότητα είχαν κόψει το νήμα με την επαναστατική παράδοση μέσα από την υποταγή τους στη Μόσχα του Στάλιν. Από εκεί μέχρι την αποδοχή της ρεφορμιστικής στρατηγικής ήταν μόνο ένα τσιγάρο δρόμος.
Στην Ελλάδα, οι αγώνες της εργατικής τάξης κατάφεραν μέσα σε λίγα χρόνια από την ήττα στον Εμφύλιο να φτάσουν σε κορυφαίες στιγμές όπως η επιτυχία της ΕΔΑ που πήρε 25% στις εκλογές του 1958 και τα Ιουλιανά του 1965 που ήταν προπομπός του διεθνούς “Μάη του 68”. Αλλά η Διακήρυξη το μόνο που βλέπει είναι πώς να βγάλει από πάνω της τις ευθύνες για την κατάληξη και εκείνου του εργατικού ξεσηκωμού.
Μια ηγεσία που είναι εγκλωβισμένη σε αυτή την οπτική δεν μπορεί να πιάσει το νήμα της επαναστατικής αριστεράς που σηματοδότησε η ίδρυση του ΣΕΚΕ και η σύνδεσή του με την Τρίτη Διεθνή του Λένιν και του Τρότσκι. Οι υποσχέσεις περί εργατικής εξουσίας μένουν στη σκιά της σταλινικής αντεπανάστασης. Και η κατάληξη είναι μια πολιτική που δεν μπορεί να ενώσει την εργατική τάξη και να αξιοποιήσει τις δυνατότητες που ανοίγουν οι αγώνες της. Περιορίζεται μόνο στο να καταγγέλλει την υπόλοιπη Αριστερά και πάνω απ' όλα την αντικαπιταλιστική αριστερά που ξαναγεννιέται μέσα από τις ρήξεις με τα ατέλειωτα λάθη.
Σε άλλο σημείο, η Διακήρυξη υπόσχεται ότι “σε κάθε περίπτωση πολεμικής εμπλοκής της Ελλάδας το κόμμα θα ηγηθεί της εργατικής-λαϊκής πάλης ώστε αυτή να συνδεθεί με την κατάκτηση της εξουσίας, να οδηγήσει στην ήττα τόσο της εγχώριας αστικής τάξης όσο και της ξένης ως εισβολέα”. Θέση που παραπέμπει στην επαναστατική παράδοση του ΣΕΚΕ ως πρωτοπόρα δύναμη για το αντιπολεμικό κίνημα κατά της Μικρασιατικής Εκστρατείας.
Εργατική εξουσία
Και παρακάτω η Διακήρυξη προβάλλει ότι “πυρήνα της εργατικής εξουσίας αποτελεί η συνέλευση των εργαζομένων σε κάθε παραγωγική μονάδα, κοινωνική και διοικητική υπηρεσία, με εκλογή των αντιπροσώπων τους για τα όργανα εξουσίας από τα κάτω προς τα πάνω με δικαίωμα ελέγχου και ανάκλησής τους”.
Αυτά είναι προχωρήματα και αντιμετωπίσεις που παλιότερα το ΚΚΕ παρέπεμπε σε ένα μακρινό στάδιο ή αποκήρυσσε ως τροτσκιστικούς τυχοδιωκτισμούς. Είναι φανερό ότι η Διακήρυξη είναι γραμμένη για ένα ακροατήριο που έχει κάνει βήματα προς τα αριστερά επειδή ζει την εμπειρία της κατρακύλας του ΣΥΡΙΖΑ που αποκαλύπτει τα όρια της διαχείρισης του καπιταλισμού από μια “κυβέρνηση της αριστεράς”. Και αυτό είναι στα θετικά της Διακήρυξης, είναι ρήγμα στις αντιλήψεις περί “αρνητικού συσχετισμού δυνάμεων” που υποτιμούν την εργατική τάξη, τους αγώνες και τις εμπειρίες της.
Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, η Διακήρυξη έρχεται να παραδεχθεί ότι ήταν “λαθεμένη η συμμετοχή στο σχηματισμό των αστικών κυβερνήσεων Τζανετάκη (ΝΔ και Συνασπισμός) και Ζολώτα (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και Συνασπισμός)”. Κάλλιο αργά, παρά ποτέ!
Και δεν σταματάει εκεί. Αναγνωρίζει τον αρνητικό ρόλο που έπαιξε η στρατηγική των σταδίων για τις ήττες του κινήματος και στη δεκαετία του 1940 και στα επόμενα χρόνια. Λέει συγκεκριμένα: “Το ΚΚΕ, κάτω από την επίδραση της στρατηγικής γραμμής του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος (πχ. 7ο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς) και της στρατηγικής που είχε επεξεργαστεί το 1934 (6η Ολομέλεια) και το 1935 (6ο συνέδριο), δεν μπόρεσε να συνδέσει στην πράξη τον ηρωικό εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα με την κατάκτηση της εργατικής εξουσίας, με αποτέλεσμα να μην ανταποκριθεί στις συνθήκες της επαναστατικής κατάστασης που διαμορφώθηκε στην Ελλάδα κατά την Απελευθέρωση”. Η παραδοχή ότι το Δεκέμβρη του 1944 είχαμε επαναστατική κατάσταση είναι μια δικαίωση για όλους όσους μιλούσαν και μιλούνε για τη “νικηφόρα επανάσταση που χάθηκε”.
Η Διακήρυξη παραδέχεται επίσης ότι αυτή η αρνητική επίδραση συνεχίστηκε μέχρι πολύ αργότερα π.χ. “το 9ο συνέδριο δεν μπόρεσε να εκτιμήσει σωστά την ανάπτυξη του ελληνικού καπιταλισμού και τη θέση της Ελλάδας στο διεθνές καπιταλιστικό σύστημα”. Και αυτή η παραδοχή είναι δικαίωση για αυτούς που από τότε επιμέναμε στην ανάγκη “Για μια αντικαπιταλιστική στρατηγική”.
Εναλλακτική
Ωστόσο, η καθυστέρηση στην αναγνώριση της λαθεμένης στρατηγικής του ΚΚΕ επί τόσες δεκαετίες δεν είναι το μόνο πρόβλημα της Διακήρυξης. Πολύ πιο σημαντικό είναι το πρόβλημα της αδυναμίας να βρεθεί η συνέχεια με την επαναστατική παράδοση και να χαραχτεί μια γνήσια ανατρεπτική στρατηγική. Οι αναζητήσεις της σημερινής ηγεσίας του ΚΚΕ παραμένουν εγκλωβισμένες στα πλαίσια της αδιέξοδης σεχταριστικής γραμμής της σταλινικής “Τρίτης Περιόδου”.
Ξανά και ξανά η Διακήρυξη ρίχνει τις ευθύνες για τις λαθεμένες επιλογές της ηγεσίας του ΚΚΕ στην επίδραση της Κομμουνιστικής Διεθνούς και του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος. Αυτό, λέει, έφταιξε στις δεκαετίες του 1930, του 1950, του 1980. Η μόνη στιγμή που εξαιρείται από αυτόν τον “κανόνα” είναι τα κρίσιμα χρόνια όπου η Μόσχα του Στάλιν τσάκισε την Αριστερή Αντιπολίτευση. Το όνομα Παντελής Πουλιόπουλος απουσιάζει από τη Διακήρυξη. Αντίθετα, από τις πρώτες αράδες τονίζεται το γεγονός ότι το ΚΚΕ “αντιπάλεψε τις λικβινταριστικές-διαλυτικές απόψεις και αργότερα τις τροτσκιστικές”. Διαλυτικός, λοιπόν, ο Πουλιόπουλος που προειδοποίησε έγκαιρα ενάντια στο δίλημμα “Δημοκρατική ή Σοσιαλιστική Επανάσταση”. Ενώ, αντίθετα, ο Στάλιν υμνείται για τα “επιτεύγματα” της εποχής του.
Με αυτόν τον τρόπο, θεωρείται σωστή η αντιμετώπιση της σταλινικής ηγεσίας όταν κατάγγελνε τους σοσιαλδημοκράτες ως “σοσιαλφασίστες” και τους τροτσκιστές ως “πράκτορες του Χίτλερ” με καταστροφικά αποτελέσματα. Άμα έχει η ηγεσία του ΚΚΕ τέτοια αντίληψη, τότε οι κριτικές για τα κινήματα του 1930, του ‘40, του ‘50, απλά αρνούνται κορυφαίες στιγμές της ιστορίας του εργατικού κινήματος χωρίς να προσφέρουν εναλλακτική.
Για να φτάσουμε στις ηρωικές “Μέρες του 36” χρειάστηκε η εργατική τάξη να ξεσηκωθεί ενάντια στο σεχταρισμό της Τρίτης Περιόδου. Στη Γαλλία το 1934 απεργοί του Σοσιαλιστικού και του Κομμουνιστικού Κόμματος ενώθηκαν στους δρόμους για να φτάσουμε στο θρίαμβο της Αριστεράς το 1936. Αλλά οι ηγεσίες που ήταν πιστές στη γραμμή του “σοσιαλφασισμού” τα προηγούμενα χρόνια μεταπήδησαν χωρίς ίχνος κριτικής κατευθείαν στη λαϊκομετωπική στρατηγική. Η ενιαιομετωπική εναλλακτική είχε χαθεί. Γιατί στην πραγματικότητα είχαν κόψει το νήμα με την επαναστατική παράδοση μέσα από την υποταγή τους στη Μόσχα του Στάλιν. Από εκεί μέχρι την αποδοχή της ρεφορμιστικής στρατηγικής ήταν μόνο ένα τσιγάρο δρόμος.
Στην Ελλάδα, οι αγώνες της εργατικής τάξης κατάφεραν μέσα σε λίγα χρόνια από την ήττα στον Εμφύλιο να φτάσουν σε κορυφαίες στιγμές όπως η επιτυχία της ΕΔΑ που πήρε 25% στις εκλογές του 1958 και τα Ιουλιανά του 1965 που ήταν προπομπός του διεθνούς “Μάη του 68”. Αλλά η Διακήρυξη το μόνο που βλέπει είναι πώς να βγάλει από πάνω της τις ευθύνες για την κατάληξη και εκείνου του εργατικού ξεσηκωμού.
Μια ηγεσία που είναι εγκλωβισμένη σε αυτή την οπτική δεν μπορεί να πιάσει το νήμα της επαναστατικής αριστεράς που σηματοδότησε η ίδρυση του ΣΕΚΕ και η σύνδεσή του με την Τρίτη Διεθνή του Λένιν και του Τρότσκι. Οι υποσχέσεις περί εργατικής εξουσίας μένουν στη σκιά της σταλινικής αντεπανάστασης. Και η κατάληξη είναι μια πολιτική που δεν μπορεί να ενώσει την εργατική τάξη και να αξιοποιήσει τις δυνατότητες που ανοίγουν οι αγώνες της. Περιορίζεται μόνο στο να καταγγέλλει την υπόλοιπη Αριστερά και πάνω απ' όλα την αντικαπιταλιστική αριστερά που ξαναγεννιέται μέσα από τις ρήξεις με τα ατέλειωτα λάθη.
Πηγή : ergatiki
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου