«1956-2016: Ένας Κόσμος Σε Αναβρασμό Τότε Και Σήμερα» Κύκλος Εκδηλώσεων

H ιστορία προχωράει με άλματα

Το περιοδικό «Σοσιαλισμός από τα κάτω» ετοιμάζει έναν κύκλο από ημερίδες και εκδηλώσεις πανελλαδικά, αφιερωμένο στα 60 χρόνια από τα γεγονότα που συγκλόνισαν το φθινόπωρο του 1956- το Σουέζ και την Ουγγαρία.

Η ήττα των Αγγλογάλλων ιμπεριαλιστών στην Αίγυπτο και η ταυτόχρονη εισβολή των ρωσικών τανκς ενάντια στους εξεγερμένους εργάτες στην Ουγγαρία, αποτέλεσαν από μόνα τους κοσμοϊστορικές εξελίξεις που σημάδεψαν εκείνη τη χρονιά και την πορεία της Αριστεράς στη συνέχεια.

Αλλά υπάρχει μια ευρύτερη διάσταση δεμένη με εκείνη την καμπή. Το κάλεσμα που απευθύνει το «Σοσιαλισμός από τα κάτω» ξεκινάει με τη φράση ότι «το 1956 είναι μια χρονιά που δείχνει ότι η ιστορία προχωράει με άλματα». Τέτοιες χρονιές έχουν μια ξεχωριστή θέση για τον κόσμο της Αριστεράς, για τους ανθρώπους που αναζητούν τους τρόπους για να αλλάξει ο κόσμος.

Η εικόνα της ανθρωπότητας μετά το τέλος του Β’΄ Παγκόσμιου Πόλεμου ερχόταν σε αντίθεση με όλες τις ελπίδες και τις προσδοκίες για την κοινωνία που ονειρεύονταν οι μαχητές κατά του φασισμού. Αυτό είναι φανερό στην ελληνική περίπτωση με τον εμφύλιο που επισφράγισε την ήττα των αγωνιστών της Απελευθέρωσης, αλλά ισχύει ευρύτερα.

Στις αποικίες της Βρετανίας και της Γαλλίας, οι υποσχέσεις ότι η νίκη στον πόλεμο θα έφερνε την πολυπόθητη ελευθερία από τον αποικιακό ζυγό καταπατήθηκαν βάναυσα. Το ξέρουμε καλά από την Κύπρο, όπως και από την Αλγερία. Στη Νότια Αφρική στηνόταν το πιο ακραίο παράδειγμα μιας λευκής μειοψηφίας που καταπίεζε με το Απαρτχάιντ τη Μαύρη πλειοψηφία.

Μέσα στις ΗΠΑ, οι Πολιτείες του Νότου αντέγραφαν τη Νότια Αφρική ενώ στο Βορρά οι αντικομμουνιστικές εκστρατείες του Μακάρθι έμοιαζαν να φιμώνουν κάθε προοδευτική φωνή. Στη δυτική Ευρώπη, οι «πολιτισμένες δημοκρατίες» αποδέχονταν τα καθεστώτα του Φράνκο και του Σαλαζάρ. Και στην ανατολική Ευρώπη, οι ελπίδες του κόσμου που είχε μαρτυρήσει από τη ναζιστική κατοχή ότι η ΕΣΣΔ έφερνε σοσιαλιστική απελευθέρωση διαψεύδονταν οικτρά. Το ίδιο το ΚΚΣΕ ομολογούσε στο 20ο συνέδριό του τα εγκλήματα του Στάλιν.

Από πουθενά δεν φαινόταν μια χαραμάδα με φως. Και ξαφνικά το 1956 άνοιξε ρωγμές σε ανατολή και δύση, βορρά και νότο. Η εργατική τάξη, η νεολαία της, οι γυναίκες της, οι καταπιεσμένες μάζες ξεπρόβαλαν στο προσκήνιο θυμίζοντας ποιος είναι το ελπιδοφόρο υποκείμενο της Ιστορίας.

Οι φτωχοί φελάχοι της Αιγύπτου και οι καταφρονεμένοι «χαμάληδες» του Πορτ-Σάιντ αψηφούσαν τις ιμπεριαλιστικές αυτοκρατορίες, οι Μαύρες γυναίκες της Νότιας Αφρικής έδειχναν το ίδιο θάρρος με τη Ρόζα Παρκς που αρνιόταν τις διακρίσεις μέσα στην Αλαμπάμα, οι αντιπολεμικοί διαδηλωτές στο Λονδίνο έβγαιναν στους δρόμους την ώρα που οι δρόμοι της Βουδαπέστης έβλεπαν ξανά να διαδηλώνουν εργατικά συμβούλια.

Ήταν συγκλονιστικά μηνύματα για την Αριστερά της εποχής. Και παραμένουν συγκλονιστικά για όλους όσοι επιμένουμε ότι αυτόν τον κόσμο θα τον αλλάξουμε.

Πάνος Γκαργκάνας, 

διευθυντής της εφημερίδας Εργατική Αλληλεγγύη, 

μέλος του ΠΣΟ της ΑΝΤΑΡΣΥΑ

1956-2016: Ενας κόσμος σε αναβρασμό τότε και σήμερα.

Το 1956 είναι μια χρονιά που δείχνει ότι η ιστορία προχωράει με άλματα. Από τη συμφωνία της Γιάλτας, τον Ψυχρό Πόλεμο και την “οικονομική σταθερότητα”, οι νικητές του Β’ Π.Π.- ΗΠΑ, Βρετανία, Γαλλία και Ρωσία- βρίσκονται αντιμέτωποι με τα αντιιμπεριαλιστικά κινήματα, τις αντιρατσιστικές εξεγέρσεις και τις εργατικές επαναστάσεις.

Στις ΗΠΑ, το κίνημα για τα δικαιώματα των μαύρων ακυρώνει στην πράξη ρατσιστικούς νόμους και απαγορεύσεις που χωρίζουν τον κόσμο ανάλογα με το χρώμα τους και δίνουν τη δυνατότητα της κυριαρχίας του Μακκάρθυ, του αντικομμουνισμού και του ψυχρού πολέμου.

Στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική ξεκινάει η εξέγερση ενάντια στους αποικιο- κράτες. Σε όλη την περιοχή δυναμώνουν τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα, που συγκρούονται με τις μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις εκείνης της περιόδου, τη Γαλλία και τη Βρετανία, και καταφέρνουν να τις νικήσουν. Ο πόλεμος του Σουέζ, η νίκη του Νάσερ, σηματοδοτεί μια νέα περίοδο και φέρνει το τέλος της αποικιοκρατίας στην περιοχή.

Στο σοβιετικό μπλοκ, μετά το θάνατο του Στάλιν το ’53, το 20ο συνέδριο το 1956 αποκαλύπτει με πάταγο το τι σήμανε η ήττα της Ρώσικης Επανάστασης και η εγκαθίδρυση του κρατικού καπιταλισμού. Η δύναμη που κάνει τον μονόλιθο να τρίζει δεν είναι η αλλαγή φρουράς από τον Στάλιν στον Χρουστσώφ στην ΕΣΣΔ, αλλά οι εργατικές εκρήξεις στην Πολωνία και στην Ουγγαρία. Το φθινόπωρο του 1956 για πρώτη φορά μετά την Ρώσικη Επανάσταση του ’17 και τις μάχες του 1936, οι εργάτες καταλαμβάνουν εργοστάσια, κτίζουν σοβιέτ και δείχνουν σε όλον τον κόσμο ότι σοσιαλισμός σημαίνει εργατική δημοκρατία.

Στην Ελλάδα η χρονιά ξεκινάει με απεργίες ενάντια στην κυβέρνηση της δεξιάς που μόλις είχε κερδίσει τις εκλογές. Ο Καραμανλής, εκλεκτός των ανακτόρων και των ΗΠΑ, σχηματίζει κυβέρνηση στηριγμένος σε εκλογικό σύστημα-απάτη. Το κόμμα της αριστεράς, η ΕΔΑ παίρνει 20%, ξεπερνώντας το κράτος βίας και τρομοκρατίας που είχε στηθεί με την βοήθεια των ΗΠΑ και των Άγγλων αμέσως μετά τον εμφύλιο. Η άνοδος της Αριστεράς ήρθε σαν αποτέλεσμα της ορμητικής εισόδου του εργατικού και του φοιτητικού κινήματος ξανά στο προσκήνιο. «Να φύγουν οι Άγγλοι» είναι το κεντρικό σύνθημα στα μαζικά συλλαλητήρια για το Κυπριακό, στον απόηχο από τα αντιιμπεριαλιστικά κινήματα σε όλη την περιοχή.

Το 1956 είναι μια χρονιά σταθμός σε όλον τον κόσμο: Τότε συμβαίνουν τα πρώτα ρήγματα στα μονολιθικά μπλοκ της μεταπολεμικής περιόδου, και εκεί ξαναγεννιέται μια αριστερά και ένα κίνημα που έγραψε ιστορία στην δεκαετία του ’60 με κορύφωση τον Μάη του ’68.

Αυτή η συζήτηση δεν ανήκει στο παρελθόν. Σήμερα, που το σύστημα έχει μπει στην πιο βαθειά του κρίση, που στηρίζεται σε μνημόνια, ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις και πολέμους και που παράλληλα η εργατική αντίσταση μεγαλώνει, η αριστερά γίνεται ξανά η ελπίδα για εκατομμύρια κόσμου πάνω στη γη, και οι συζητήσεις για το ’56 και τις εμπειρίες του είναι επίκαιρες όσο ποτέ!