Καζακστάν : Τα Ρωσικά Στρατεύματα Αποχωρούν - Η Κρίση Παραμένει / του Σάββα Μιχαήλ

του Σάββα Μιχαήλ

Ανακοινώθηκε ότι μέσα σε μια εβδομάδα τα ρωσικά στρατεύματα αποχωρούν από το Καζακστάν, όπου είχαν παρέμβει για την καταστολή της λαϊκής εξέγερσης μετά από πρόσκληση του προέδρου της χώρας Τοκάγιεφ στην Οργάνωση του Συμφώνου Συλλογικής Ασφάλειας. Ήταν η πρώτη επέμβαση της εν λόγω μετασοβιετικής Οργάνωσης (συμμετέχουν η Ρωσία, η Αρμενία, το Καζακστάν, το Κιργιστάν και το Τατζικιστάν) 30 χρόνια από την ίδρυσή της, ύστερα από την διάλυση τη ΕΣΣΔ. Η εξέγερση φαίνεται να έχει υποχωρήσει αφήνοντας πίσω της εκατοντάδες νεκρούς και 6.500 χιλιάδες περίπου φυλακισμένους. Η κρίση, όμως, που την γέννησε παραμένει. Και δεν αφορά μόνο την αχανή κεντροασιατική χώρα μόνο αλλά όλο τον πρώην σοβιετικό χώρο, με επίκεντρο την ίδια την Ρωσία.

Το Καζακστάν, όπως και οι άλλες πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας, κυβερνήθηκε, μετά την διάλυση της ΕΣΣΔ από την πρώην σταλινική νομενκλατούρα μεταλλαγμένη σε κυβερνώσα οικογενειακή κλεπτοκρατία. Μέχρι το 2019 Πρόεδρος ήταν ο πρώην γενικός γραμματέας του ΚΚ Καζακστάν Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ που τυπικά έδωσε τα ινία στον έμπιστό του Τοκάγιεφ για να κυβερνά ο ίδιος από το παρασκήνιο. (Αξίζει να θυμηθούμε ότι στα χρόνια της περεστρόικα και τον καιρό της σύμπραξης ΚΚΕ/ΝΔ στην κυβέρνηση Τζανετάκη, ο Χαρίλαος Φλωράκης εξυμνούσε δημόσια τον “φίλο σύντροφο” Ναζαρμπάγιεφ που συνήθιζε τα καλοκαίρια να κάνει διακοπές στην… Κρήτη!)

Το Καζακστάν έχει γιγάντια έκταση, όση η Δυτική Ευρώπη, είναι όμως αραιοκατοικημένο, με μόνο 19 εκατομμύρια κατοίκους. Το υπέδαφός του έχει αμύθητο ορυκτό πλούτο. Είναι πρώτο στον κόσμο στην εξαγωγή ουρανίου κι έχει τεράστια αποθέματα υδρογονανθράκων που τα εκμεταλλεύονται μια ελάχιστη ντόπια ολιγαρχία, σε μεταπρατική συνεργασία με το διεθνοποιημένο ξένο κεφάλαιο. Αέριο και πετρέλαιο το εκμεταλλεύονται κυρίως αμερικανικοί κολοσσοί, Chevron και Exxon, αλλά μερίδιο έχουν και η γαλλική Total και η αγγλο-ολλανδική Royal Dutch Shell. Υπάρχει και μικρή συμμετοχή της Κίνας της τάξης του 10%. Η σιδηρουργική βιομηχανία είναι πλειοψηφικά ιδιοκτησία της πολυεθνικής Arcelor Mittal. Παρόλη την μισοαποικιακή αυτή υποταγή της χώρας, η κυβερνώσα κλίκα καλλιεργεί τον πιο ξέφρενο καζακικό εθνικισμό, ακόμα και την ρωσοφοβία (25% του πληθυσμού είναι Ρώσοι), την απαγόρευση του ΚΚ κι άλλων αριστερών οργανώσεων, με αποκορύφωμα της προσωποπαγούς δικτατορίας την πιο παρανοϊκή προσωπολατρία του αρχικλέφτη Ναζαρμπάγιεφ.

Η κοινωνική ανισότητα πήρε τερατώδεις διαστάσεις. Σύμφωνα με το Forbes, υπήρχαν 4 ντόπιοι δισεκατομμυριούχοι, γύρω από την οικογένεια Ναζαρμπάγιεφ και την κλίκα της που μετά την πανδημία αυξήθηκαν σε… 7 μεγιστάνες. Με έδρα το Λονδίνο και το Σίτι, η κλεπτοκρατία του Καζακστάν έβγαζε τα πλούτη της στο εξωτερικό, δεν επένδυε σχεδόν τίποτα στη χώρα από την συσσώρευση πλούτου στα θησαυροφυλάκια του εξωτερικού και επιδιδόταν μανιωδώς σε κάθε είδους κερδοσκοπία.

Ο εργαζόμενος λαός, με πλειοψηφική προλεταριακή σύνθεση, ζούσε και ζει σε τριτοκοσμικές συνθήκες πολύ κατώτερες από το επίπεδο ζωής που είχε επί ΕΣΣΔ. Φυσικά δεν λείπανε και πριν την τωρινή εξέγερση σκληροί κοινωνικοί ταξικοί αγώνες ιδιαίτερα στις δυτικές περιοχές του Καζακστάν με τα κοιτάσματα αερίου και πετρελαίου. Στην περιοχή Μαγκιστάν (όπου άρχισε και η εξέγερση στις 2 και 3 Ιανουαρίου 2022), στο Ζαναοζέν το 2011 διεξήχθη για οκτώ μήνες μια σκληρή γενική απεργία διαρκείας που πνίγηκε στο αίμα από τις δυνάμεις καταστολής της δικτατορίας Ναζαρμπάγιεφ.

Η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση μετά το 2008, η Μεγάλη Ύφεση και η πτώση της τιμής του πετρελαίου που ακολούθησε, καθώς και η κορύφωση της κρίσης με την πανδημία του κορωνοϊού μετέτρεψαν την δυστυχία των μαζών σε τραγωδία. Τέσσερα εκατομμύρια εργάτες (σε συνολικό πληθυσμό, υπενθυμίζουμε, 19 εκατομμυρίων) χάσανε την δουλειά τους. Η χαμηλότερη τιμή του πετρελαίου έριξε την ισοτιμία του εθνικού νομίσματος σε σχέση με το αμερικανικό δολάριο, καταποντίζοντάς το κατά 16% μέσα σε 2 χρόνια και εξαπολύοντας τσουνάμι πληθωρισμού. Ο συνδυασμός ακρίβειας και μαζικής ανεργίας αποσύνθεσε τον κοινωνικό ιστό και δημιούργησε τους υλικούς όρους της εξέγερσης του Ιανουαρίου 2022. Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι της συσσωρευμένης εργατικής-λαϊκής οργής ήταν η ανατίμηση  του υγρού αερίου, του καυσίμου που κυρίως χρησιμοποιείται στα αυτοκίνητα στις δυτικές περιοχές. Η ανατίμηση ήταν απαίτηση των πολυεθνικών για να γίνει το εξαγώγιμο εμπόρευμα πιο “ανταγωνιστικό” στην ενεργειακή αγορά… Από τα δυτικά ξεκίνησε η εξέγερση για να απλωθεί σε άλλες περιοχές, μαζί και στην πρωτεύουσα Αλμάτυ (πρώην Άλμα Άτα, την πόλη όπου εξορίστηκε ο Τρότσκυ από τον Στάλιν τον Ιανουάριο του 1928). Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Αλμάτυ δεν χρησιμοποιούν αέριο στα αυτοκίνητα. Υπήρχε, όμως, πολύ συσσωρευμένο κοινωνικό “καύσιμο” και εκρηκτικό…

Παρά την αναδίπλωση του Τοκάγιεφ και τα μέτρα κατευνασμού (άρση της ανατίμησης, διάλυση της κυβέρνησης κ.λπ.), η εξέγερση συνεχίστηκε και πήρε διαστάσεις ένοπλου αγώνα. Η δικτατορία του Τοκάγιεφ κατηγορεί “ισλαμιστές τρομοκράτες” και ξένες ΜΚΟ ως υπεύθυνους. Πληροφορίες λένε ότι τα όπλα δόθηκαν από ένα τμήμα της ίδιας της κρατικής Ασφάλειας του Καζακστάν, της τοπικής πρώην Κα-Γκε-Μπε, καθώς οι ίδιοι οι κρατικοί γραφειοκρατικοί μηχανισμοί είναι διχασμένοι. Στο σχίσμα αυτό στα σπλάχνα του κράτους αποδίδουν τις ενέργειες του Τοκάγιεφ να αναλάβει την θέση του Ναζαρμπάγιεφ στο Συμβούλιο Ασφαλείας και να καλέσει τα ρωσικά στρατεύματα  κυρίως για νομιμοποίηση του ίδιου του Τοκάγιεφ και λιγότερο για τις ανάγκες της καταστολής.

Η Ρωσία, η Κίνα αλλά και οι πολυεθνικές έχουν, η κάθε μία για το δικό της συμφέρον να ανασχεθεί η εξέγερση και να αποκατασταθεί η “τάξη”(;).

Ο αμερικανονατοϊκός ιμπεριαλισμός, φυσικά, στα πλαίσια του “Νέου Ψυχρού Πολέμου”, και εν μέσω της αντιπαράθεσης στην Ουκρανία και των διαπραγματεύσεων ΗΠΑ/ΝΑΤΟ με Ρωσία, έχουν κάθε συμφέρον να αξιοποιήσουν προς όφελος των ιμπεριαλιστικών σχεδίων το χάος στο Καζακστάν, στα εκτεταμένα ανατολικά σύνορα της Ρωσικής Ομοσπονδίας, να εκτρέψουν την εξέγερση σε “έγχρωμη” αντεπανάσταση τύπου Μαϊντάν.

Οι ίδιοι οι ιμπεριαλιστές έχουν αναγνωρίσει ότι δεν έχουν ξεμπερδέψει με το φάντασμα της Σοβιετικής Ένωσης κι ότι η κατάρρευσή της το 1991 πρέπει να θεωρηθεί όχι ένα γεγονός τετελεσμένο μια διαπαντός αλλά μια διαδικασία που συνεχίζεται και προκαλεί εκρήξεις σε όλο τον πρώην σοβιετικό χώρο (Βλ. Michael Kofman and Andrea Kendall-Taylor, The Myth of Russian Decline “Why Moscow Will Be a Persistent Power, Foreign Affairs, November – December 2021). Μια παρόμοια έκρηξη αποτελούν και τα τεκταινόμενα στο Καζακστάν.

Δεν αφορούν μόνο το λαό της μακρινής κεντροασιατικής χώρας. Αφορούν την καταπιεσμένη ανθρωπότητα συνολικά μαζί και την εργατική τάξη και το λαό μιας Ελλάδας που την έχουν μετατρέψει οι αστικές κυβερνήσεις της σε υπερεξοπλισμένο προπύργιο του ΝΑΤΟ και του αμερικανικού ιμπεριαλισμού στα Βαλκάνια, στο μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας.

Δεν μπορούμε να μένουμε τυφλοί απέναντι στα ιμπεριαλιστικά σχέδια ούτε και να καταδικάζουμε επίσης στα τυφλά κάθε λαϊκή κινητοποίηση σαν “έγχρωμη αντεπανάσταση”. Δεν ευλογούμε την αποστολή ρωσικών στρατευμάτων στο πλευρό του Τοκάγιεφ, όπως έκαναν ο Πατριάρχης Κύριλλος κι ο γραμματέας του ΚΚΡΟ Ζουγκάνωφ. Πολεμάμε τον ιμπεριαλισμό χωρίς να χαριζόμαστε στους ολιγάρχες και τους μεταλλαγμένους μετασοβιετικούς δικτάτορες και πολεμάμε τους ολιγάρχες χωρίς να συμβιβαζόμαστε με τους ιμπεριαλιστές.

Τασσόμαστε στο πλευρό της προλεταριακής εξέγερσης με πρόγραμμα την ανατροπή της δικτατορίας Τοπάγιεφ, την απαλλοτρίωση της ολιγαρχίας και των πολυεθνικών εταιρειών, για την αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων, ενάντια σε κάθε αμερικανονατοϊκή ιμπεριαλιστική παρέμβαση, για την δημιουργία γνήσιων σοβιέτ των εργατών, για την εργατική εξουσία και τον Σοσιαλισμό.

Όπως υποστηρίξαμε σε διεθνή συνέδρια στη Λατινική Αμερική και την Ρωσία (Βλ. Σ. Μιχαήλ ΕΣΣΔ και Ιμπεριαλισμός: Επιστροφή στο Μέλλον, στην ηλεκτρονική εφημερίδα του ΕΕΚneaprooptiki.gr https://www.neaprooptiki.gr/essd-kai-imperialismos-epistrofi-sto/) :

«Χωρίς να δίνει καμιά υποστήριξη σε παλινορθωτικά καθεστώτα, ολιγάρχες ή Βοναπάρτες, η διεθνής εργατική τάξη και η πρωτοπορία της δεν πρέπει να παραμείνει ουδέτερη απέναντι στην ιμπεριαλιστική επιθετικότητα, αλλά να αγωνιστεί για να την νικήσει. Πρέπει να εκδηλώσει την αλληλεγγύη στη δράση υποστηρίζοντας την πολιτική κινητοποίηση των ίδιων των μαζών σε αυτές τις χώρες για την ήττα του ιμπεριαλισμού. Ο αντιιμπεριαλιστικός αγώνας για να είναι νικηφόρος είναι απαραίτητο να μην παγιδευτεί σε έναν τυφλό εθνικισμό που εξυπηρετεί τις κυρίαρχες ελίτ αλλά να αποκτήσει διαρκή χαρακτήρα μέχρι την ήττα της ίδιας της διαδικασίας καπιταλιστικής παλινόρθωσης που ανοίγει το δρόμο στον ιμπεριαλισμό και την αποικιοκρατία, την απαλλοτρίωση των ολιγαρχών, για μια σοσιαλιστική ανασυγκρότηση της οικονομίας κάτω από εργατικό έλεγχο, με όλη την εξουσία σε γνήσια σοβιέτ χωρίς γραφειοκράτες, πλήρη εργατική δημοκρατία και μια ενεργή διεθνιστική πολιτική υποστήριξης όλων των επαναστατικών και απελευθερωτικών κινημάτων στον κόσμο».

13 Ιανουαρίου 2022