Tο Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο προχωράει στην τρίτη έκδοση του βιβλίου του Ντάνκαν Χάλας “Ο Μαρξισμός του Τρότσκι” σε μια περίοδο που οι εξεγέρσεις και τα κινήματα είναι στην ημερήσια διάταξη σχεδόν σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη και ταυτόχρονα η συζήτηση για την στρατηγική και τις επιλογές της Αριστεράς -συνεπώς και την ιστορία της- αναζωογονείται διαρκώς.
Ο Λέον Τρότσκι είναι ο επαναστάτης που συκοφαντήθηκε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον. Για δεκαετίες η ζωή και οι ιδέες του ήταν θαμμένες κάτω από τόνους λάσπη που συσσώρευσε πάνω τους η σταλινική αντεπανάσταση. Μέχρι και το 1989-90, όταν κατέρρεαν τα καθεστώτα του «υπαρκτού σοσιαλισμού» στην ανατολική Ευρώπη και τη Ρωσία, τα έργα του ήταν ουσιαστικά απαγορευμένα.
Όμως, στην πραγματικότητα, οι ιδέες και η δράση του στέκουν ισάξια δίπλα σε αυτές του Μαρξ, του Ένγκελς και του Λένιν. Ο Τρότσκι ήταν πρωταγωνιστής στις μεγαλύτερες «στιγμές» της ταξικής πάλης. Πρόεδρος του σοβιέτ της Πετρούπολης στην πρώτη Ρωσική Επανάσταση του 1905 και ξανά πρόεδρός του το 1917, όταν οργάνωσε την κατάληψη της εξουσίας τον Κόκκινο Οκτώβρη. Ήταν ο οργανωτής του Κόκκινου Στρατού που τσάκισε την αντεπανάσταση και την ιμπεριαλιστική επέμβαση στα επόμενα χρόνια. Μαζί με τον Λένιν ήταν οι θεμελιωτές της Κομμουνιστικής Διεθνούς, του σχολείου και επιτελείου της επαναστατικής στρατηγικής και τακτικής για τα κομμουνιστικά κόμματα που ιδρύονταν σε ρήξη με τις προδοσίες της σοσιαλδημοκρατίας.
Ο Τρότσκι έδωσε την τιτάνια μάχη για να υπερασπίσει την κληρονομιά της ρωσικής επανάστασης και να αποδείξει ότι «ποτάμια αίματος χωρίζουν τον σταλινισμό και τον μπολσεβικισμό». Πρόσφερε την πρώτη σοβαρή μαρξιστική ανάλυση της σταλινικής γραφειοκρατίας που αναδείχτηκε και επικράτησε στις συνθήκες της απομόνωσης της σοβιετικής Ρωσίας.
Ήταν ο πρώτος που έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για την φασιστική απειλή στην Γερμανία και διατύπωσε μια από τις πιο οξυδερκείς αναλύσεις για τη φύση του φασισμού σαν αντιδραστικού κινήματος. Και δεν έμεινε σ’ αυτό. Με όπλο την στρατηγική του ενιαίου μετώπου εξήγησε πώς η εργατική τάξη μπορεί να αποκρούσει τη φασιστική απειλή και να ανοίξει το δρόμο για τη δική της λύση στην κρίση του καπιταλισμού –την επανάσταση.
Διαρκής Επανάσταση
Το βιβλίο του Ντάνκαν Χάλας συνοψίζει τις ιδέες και τη δράση του Τρότσκι μέσα στο ιστορικό τους πλαίσιο. Είναι χωρισμένο σε πέντε μέρη. Το πρώτο, παρουσιάζει την «καρδιά» της θεωρητικής και πολιτικής κληρονομιάς του, τη θεωρία της Διαρκούς Επανάστασης. Ο καπιταλισμός του 21ου αιώνα διαφέρει πράγματι σε πολλά από την εποχή που διατύπωνε αυτή τη θεωρία ο Τρότσκι, αλλά ο «νόμος της άνισης και συνδυασμένης ανάπτυξης» του συστήματος συνεχίζει να ισχύει και -το πιο σημαντικό- να παράγει τον «ιστορικό νεκροθάφτη» του, την εργατική τάξη που κρατάει στα χέρια της το κλειδί της κοινωνικής απελευθέρωσης από τη Λατινική Αμερική μέχρι την «Αραβική Άνοιξη» που έρχεται ξανά στο προσκήνιο.
Στη συνέχεια ο Χάλας παρουσιάζει τη μάχη του Τρότσκι ενάντια στην αναδυόμενη σταλινική γραφειοκρατία και για την υπεράσπιση της γνήσιας κληρονομιάς της Ρώσικης Επανάστασης.
Τα επόμενα δυο κεφάλαια ασχολούνται με δυο αλληλένδετες πλευρές της συνεισφοράς του μεγάλου επαναστάτη. Τη συμβολή του στην ανάπτυξη της επαναστατικής στρατηγικής και τακτικής τόσο στα πρώτα χρόνια της Κομμουνιστικής Διεθνούς, όσο και στα επόμενα όταν χρειάστηκε να υπερασπίσει αυτή την κληρονομιά από τις επιλογές που έφεραν μεγάλες ήττες και χαμένες ευκαιρίες για το εργατικό κίνημα. Αλλά και τη σχέση ανάμεσα στην εργατική τάξη και το επαναστατικό κόμμα, «το ιστορικά καθορισμένο όργανο» με το οποίο η τάξη «φτάνει στην αυτοσυνείδησή της».
Στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου ο Χάλας εξετάζει κριτικά την κληρονομιά του Τρότσκι. Η Διεθνιστική Σοσιαλιστική Τάση που κομμάτι της είναι το ΣΕΚ, άρχισε να χτίζεται στη δεκαετία του 1950 γύρω από την ομάδα που είχε συσπειρώσει ο Τόνι Κλιφ και στην οποία ανήκε και ο Ντάνκαν Χάλας. Το σημείο αφετηρίας ήταν η θεωρία του κρατικού καπιταλισμού για την Ρωσία, σε διάλογο και κριτική αποτίμηση των αναλύσεων του Τρότσκι.
Ο Ντάνκαν Χάλας (1925-2002) έγραψε τον «Μαρξισμό του Τρότσκι» το 1979. Η πρώτη έκδοση στα ελληνικά έγινε από το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο το 1990 και ακολούθησε η δεύτερη το 1996. Είναι ένα βιβλίο που, χωρίς να προσπαθεί να αποσιωπήσει τα λάθη του Τρότσκι, συμπυκνώνει τις βασικές συνεισφορές του στην επαναστατική θεωρία.
Κι αυτός είναι ο λόγος που το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο προχώρησε στην τρίτη έκδοση του βιβλίου: γιατί, καθώς μπαίνουμε στην τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα, οι ιδέες του Τρότσκι αποτελούν τον κρίκο που μας συνδέει με την γνήσια μαρξιστική παράδοση. Είναι μια κληρονομιά που μας δίνει την πυξίδα για να απαντήσουμε στις σημερινές προκλήσεις.
Κώστας Πίττας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου