Από την Εργατική Πάλη Δεκεμβρίου
75 χρόνια συμπληρώνονται από τον Δεκέμβρη του 1944, που χάραξε ανεξίτηλα το ελληνικό εργατικό και επαναστατικό κίνημα. Οι λαϊκές μάζες και ο ΕΛΑΣ συγκρούστηκαν στην Αθήνα με τις δυνάμεις του βρετανικού ιμπεριαλισμού και της ντόπιας αντίδρασης. Η τελική ήττα, αποτέλεσμα της προδοτικής πολιτικής της σταλινικής ηγεσίας του ΚΚΕ, αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες τραγωδίες στην ιστορία του παγκόσμιου εργατικού κινήματος.
Το ΚΚΕ είχε δείξει πολύ πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ότι η σταλινική του κατεύθυνση είναι αντίθετη στη σοσιαλιστική επανάσταση. Ορόσημο η 6η Ολομέλεια του 1934, όπου υιοθετήθηκε η μενσεβίκικη άποψη ότι η Ελλάδα έχει φεουδαρχικά κατάλοιπα και πρέπει να περάσει από ένα αστικοδημοκρατικό στάδιο.
Αυτή η θεωρία των σταδίων, που εφηύρε η σταλινική γραφειοκρατία της ΕΣΣΔ, έφερε οδυνηρές ήττες όπως στην Κίνα το 1927 και στην Ισπανία το 1936 (όπου είχε συστηματοποιηθεί στην γραμμή των Λαϊκών Μετώπων – 7ο Συνέδριο της σταλινοποιημένης Κομιντέρν, 1935). Η εφαρμογή στην ελληνική περίπτωση έμελλε να φέρει τα ίδια αποτελέσματα.
ΕΑΜ και ΕΛΑΣ κατάφεραν το ’41–’44 να απελευθερώσουν σχεδόν ολόκληρη την επικράτεια από τις δυνάμεις κατοχής, να καταστούν ντε φάκτο η μόνη πραγματική εξουσία. Ο κρατικός μηχανισμός της αστικής τάξης ήταν ξεχαρβαλωμένος, το πολιτικό προσωπικό της στιγματισμένο από την υποστήριξη της μεταξικής δικτατορίας, τον δοσιλογισμό ή τη φυγή με τον βασιλιά στο Κάιρο. Όταν αποχώρησαν οι Γερμανοί από την Αθήνα (12 Οκτωβρίου 1944), μόνο ο ΕΛΑΣ μπορούσε να μπει. Όμως, τηρώντας πιστά τις προδοτικές συμφωνίες σε Λίβανο–Καζέρτα (συμμετοχή στην «κυβέρνηση εθνικής ενότητας», υπαγωγή του ΕΛΑΣ στους «συμμάχους» Βρετανούς), η ηγεσία του ΕΑΜ/ΚΚΕ στέλνει τις δυνάμεις του στην Ήπειρο ενάντια στα υπολείμματα του ΕΔΕΣ. Ο Παπανδρέου αποβιβάστηκε στην Αθήνα, φέρνοντας μαζί τον Ιερό Λόχο, την Ορεινή Ταξιαρχία και βρετανικά στρατεύματα. Αντιδραστικοί κάθε λογής και ταγματασφαλίτες (από το 1943, η κυβέρνηση Ράλλη τους ετοίμαζε ως αντεπαναστατικό στράτευμα στον εμφύλιο πόλεμο που ωρίμαζε) σήκωσαν κεφάλι και επανεξοπλίστηκαν. Το ΚΚΕ υποδεχόταν τον Παπανδρέου, χαρακτήριζε τους Βρετανούς «απελευθερωτές», χωρίς να προετοιμάζει τον λαό για το τι θα επακολουθήσει.
Ο βρετανικός ιμπεριαλισμός επεδίωκε τη σύγκρουση, για να συντρίψει τον ένοπλο λαό, να επαναφέρει τον βασιλιά, να διατηρήσει την Ελλάδα στην επιρροή του. Η όξυνση της επίθεσής του έρχεται στις 2/12: ο τοποτηρητής του, στρατηγός Σκόμπι, διατάζει διάλυση του ΕΛΑΣ μέσα σε 10 μέρες. «Εθνική ενότητα» σήμαινε να ξαναβγούνστον αφρό οι δοσίλογοι, αστοί, ιμπεριαλιστές και σφαγή των λαϊκών μαζών που πολέμησαν για την απελευθέρωση. Το ΕΑΜ κάλεσε την επομένη σε γενική απεργία και συλλαλητήριο στο Σύνταγμα. Βρετανοί και ντόπια αντίδραση άνοιξαν πυρ στο άοπλο πλήθος, σκοτώνοντας εκατοντάδες. Για σχεδόν ένα μήνα, ο αθηναϊκός λαός και τα εφεδρικά στρατεύματα του ΕΛΑΣ αντιπάλεψαν ηρωικά τους Βρετανούς (ενισχύονταν διαρκώς με στρατεύματα) και ταγματασφαλίτες, σε μια άνιση μάχη στις γειτονιές της Αθήνας, με τα τακτικά σώματα του ΕΛΑΣ να μην καταφθάνουν ποτέ.
Η σταλινική γραφειοκρατία έπαιζε βρώμικο παιχνίδι στις πλάτες των ελληνικών μαζών. Είχαν προαποφασιστεί οι σφαίρες επιρροής με την Βρετανία, αλλά ο Στάλιν ήθελε στην Ελλάδα ένα αντίβαρο, μια πίεση και δυνάμει απειλή απέναντι στον Τσόρτσιλ. Χαρακτηριστική η αποστολή του σοβιετικού συνταγματάρχη Ποπόφ στην Ελλάδα, που ενώ δημιουργούσε ανησυχίες στους Βρετανούς, ουσιαστικά διασφάλισε ότι το ΚΚΕ δεν θα στραφεί στην κατάληψη της εξουσίας, καταλήγοντας ο ίδιος παρατηρητής των Δεκεμβριανών.
Μέσα στην κατάρρευση των αυταπατών της «εθνικής ενότητας», η ηγεσία του ΚΚΕ προσπάθησε να διατηρήσει τον έλεγχο έναντι κάθε εσωτερικής αμφισβήτησης, με την ΟΠΛΑ να εκτελεί μέσα στον Δεκέμβρη διαφωνούντες που συμμετείχαν στην αντίσταση, αντιπολιτευόμενους και ιδιαίτερα τροτσκιστές.
Η εκ των υστέρων δικαιολογία του ΚΚΕ περί «δυσμενούς συσχετισμού» απέναντι στον «πανίσχυρο βρετανικό ιμπεριαλισμό» δεν ευσταθεί. Ποτέ οι συσχετισμοί δεν θα ήταν πιο ευνοϊκοί από τον Οκτώβρη του 1944 (απελευθέρωση Αθήνας, προέλαση Κόκκινου Στρατού, ένοπλες μάζες ενώ η αντίδραση δεν είχε καν στρατό ή κράτος κ.λπ.), αλλά η «εθνική ενότητα» και οι αυταπάτες για τους βρετανούς ιμπεριαλιστές παρέλυαν κάθε αποφασιστική πρωτοβουλία. Ο λαός δεν προετοιμάστηκε για τη σύγκρουση. Και όταν αυτή επιβλήθηκε από τον ταξικό αντίπαλο, το ΚΚΕ κινήθηκε σπασμωδικά, δεν επεδίωξε τη νίκη αλλά έναν «βιώσιμο» συμβιβασμό – που σε μια τέτοια κατάσταση σημαίνει καταδίκη σε ήττα. Η προδοσία επισφραγίστηκε στη Συμφωνία της Βάρκιζας, στον άνευ όρων αφοπλισμό του ΕΛΑΣ, με αντάλλαγμα αμνηστία για τα πολιτικά αδικήματα «τα τελεσθέντα από την 2η Δεκέμβρη μέχρι την υπογραφή της συμφωνίας». Ουσιαστικά η ηγεσία του ΕΑΜ–ΚΚΕ εξασφάλισε αμνηστία στον εαυτό της, αφήνοντας τους αγωνιστές έρμαια στη λευκή τρομοκρατία.
Σήμερα είναι γνωστά πολλά ντοκουμέντα και μελέτες, που επιβεβαιώνουν τις βασικές αναλύσεις των επαναστατών μαρξιστών / τροτσκιστών για τον ολέθριο ρόλο της σταλινικής ηγεσίας του ΚΚΕ. Το ίδιο το ΚΚΕ (για δικούς του λόγους) έχει αναθεωρήσει θέσεις δεκαετιών (για ΕΑΜ, Λαϊκά Μέτωπα κ.ά.). Προκαλεί έτσι εντύπωση η επιμονή ορισμένων στην Αριστερά, είτε να υπερασπίζονται τις παλιές χρεοκοπημένες σταλινικές γραμμές του «αρνητικού συσχετισμού», είτε να καμώνονται ότι δεν υπήρξε ποτέ η επαναστατική μαρξιστική κριτική τους (π.χ. βλέπουν τον ρεφορμισμό του 7ου Συνεδρίου (Λαϊκά Μέτωπα), αλλά σιωπούν για τη μνημειώδη κριτική του Π. Πουλιόπουλου στην 6η Ολομέλεια του 1934 με τη Δημοκρατική ή Σοσιαλιστική Επανάσταση στην Ελλάδα;). Το βασικό συμπέρασμα δεν μπορεί να κρυφτεί με συναισθηματικές επικλήσεις στον ηρωισμό και τις θυσίες των μαζών: Ο Δεκέμβρης του 1944 ήταν το σημείο καμπής της ελληνικής επανάστασης, που δεν άντεξε στη σκλήρυνση της αναπόφευκτης ταξικής σύγκρουσης με την αστική τάξη και τον ιμπεριαλισμό – και αυτό λόγω του σταλινισμού εκφυλισμού και της προδοσίας του ΚΚΕ.
ΕΑΜ και ΕΛΑΣ κατάφεραν το ’41–’44 να απελευθερώσουν σχεδόν ολόκληρη την επικράτεια από τις δυνάμεις κατοχής, να καταστούν ντε φάκτο η μόνη πραγματική εξουσία. Ο κρατικός μηχανισμός της αστικής τάξης ήταν ξεχαρβαλωμένος, το πολιτικό προσωπικό της στιγματισμένο από την υποστήριξη της μεταξικής δικτατορίας, τον δοσιλογισμό ή τη φυγή με τον βασιλιά στο Κάιρο. Όταν αποχώρησαν οι Γερμανοί από την Αθήνα (12 Οκτωβρίου 1944), μόνο ο ΕΛΑΣ μπορούσε να μπει. Όμως, τηρώντας πιστά τις προδοτικές συμφωνίες σε Λίβανο–Καζέρτα (συμμετοχή στην «κυβέρνηση εθνικής ενότητας», υπαγωγή του ΕΛΑΣ στους «συμμάχους» Βρετανούς), η ηγεσία του ΕΑΜ/ΚΚΕ στέλνει τις δυνάμεις του στην Ήπειρο ενάντια στα υπολείμματα του ΕΔΕΣ. Ο Παπανδρέου αποβιβάστηκε στην Αθήνα, φέρνοντας μαζί τον Ιερό Λόχο, την Ορεινή Ταξιαρχία και βρετανικά στρατεύματα. Αντιδραστικοί κάθε λογής και ταγματασφαλίτες (από το 1943, η κυβέρνηση Ράλλη τους ετοίμαζε ως αντεπαναστατικό στράτευμα στον εμφύλιο πόλεμο που ωρίμαζε) σήκωσαν κεφάλι και επανεξοπλίστηκαν. Το ΚΚΕ υποδεχόταν τον Παπανδρέου, χαρακτήριζε τους Βρετανούς «απελευθερωτές», χωρίς να προετοιμάζει τον λαό για το τι θα επακολουθήσει.
Ο βρετανικός ιμπεριαλισμός επεδίωκε τη σύγκρουση, για να συντρίψει τον ένοπλο λαό, να επαναφέρει τον βασιλιά, να διατηρήσει την Ελλάδα στην επιρροή του. Η όξυνση της επίθεσής του έρχεται στις 2/12: ο τοποτηρητής του, στρατηγός Σκόμπι, διατάζει διάλυση του ΕΛΑΣ μέσα σε 10 μέρες. «Εθνική ενότητα» σήμαινε να ξαναβγούνστον αφρό οι δοσίλογοι, αστοί, ιμπεριαλιστές και σφαγή των λαϊκών μαζών που πολέμησαν για την απελευθέρωση. Το ΕΑΜ κάλεσε την επομένη σε γενική απεργία και συλλαλητήριο στο Σύνταγμα. Βρετανοί και ντόπια αντίδραση άνοιξαν πυρ στο άοπλο πλήθος, σκοτώνοντας εκατοντάδες. Για σχεδόν ένα μήνα, ο αθηναϊκός λαός και τα εφεδρικά στρατεύματα του ΕΛΑΣ αντιπάλεψαν ηρωικά τους Βρετανούς (ενισχύονταν διαρκώς με στρατεύματα) και ταγματασφαλίτες, σε μια άνιση μάχη στις γειτονιές της Αθήνας, με τα τακτικά σώματα του ΕΛΑΣ να μην καταφθάνουν ποτέ.
Η σταλινική γραφειοκρατία έπαιζε βρώμικο παιχνίδι στις πλάτες των ελληνικών μαζών. Είχαν προαποφασιστεί οι σφαίρες επιρροής με την Βρετανία, αλλά ο Στάλιν ήθελε στην Ελλάδα ένα αντίβαρο, μια πίεση και δυνάμει απειλή απέναντι στον Τσόρτσιλ. Χαρακτηριστική η αποστολή του σοβιετικού συνταγματάρχη Ποπόφ στην Ελλάδα, που ενώ δημιουργούσε ανησυχίες στους Βρετανούς, ουσιαστικά διασφάλισε ότι το ΚΚΕ δεν θα στραφεί στην κατάληψη της εξουσίας, καταλήγοντας ο ίδιος παρατηρητής των Δεκεμβριανών.
Μέσα στην κατάρρευση των αυταπατών της «εθνικής ενότητας», η ηγεσία του ΚΚΕ προσπάθησε να διατηρήσει τον έλεγχο έναντι κάθε εσωτερικής αμφισβήτησης, με την ΟΠΛΑ να εκτελεί μέσα στον Δεκέμβρη διαφωνούντες που συμμετείχαν στην αντίσταση, αντιπολιτευόμενους και ιδιαίτερα τροτσκιστές.
Η εκ των υστέρων δικαιολογία του ΚΚΕ περί «δυσμενούς συσχετισμού» απέναντι στον «πανίσχυρο βρετανικό ιμπεριαλισμό» δεν ευσταθεί. Ποτέ οι συσχετισμοί δεν θα ήταν πιο ευνοϊκοί από τον Οκτώβρη του 1944 (απελευθέρωση Αθήνας, προέλαση Κόκκινου Στρατού, ένοπλες μάζες ενώ η αντίδραση δεν είχε καν στρατό ή κράτος κ.λπ.), αλλά η «εθνική ενότητα» και οι αυταπάτες για τους βρετανούς ιμπεριαλιστές παρέλυαν κάθε αποφασιστική πρωτοβουλία. Ο λαός δεν προετοιμάστηκε για τη σύγκρουση. Και όταν αυτή επιβλήθηκε από τον ταξικό αντίπαλο, το ΚΚΕ κινήθηκε σπασμωδικά, δεν επεδίωξε τη νίκη αλλά έναν «βιώσιμο» συμβιβασμό – που σε μια τέτοια κατάσταση σημαίνει καταδίκη σε ήττα. Η προδοσία επισφραγίστηκε στη Συμφωνία της Βάρκιζας, στον άνευ όρων αφοπλισμό του ΕΛΑΣ, με αντάλλαγμα αμνηστία για τα πολιτικά αδικήματα «τα τελεσθέντα από την 2η Δεκέμβρη μέχρι την υπογραφή της συμφωνίας». Ουσιαστικά η ηγεσία του ΕΑΜ–ΚΚΕ εξασφάλισε αμνηστία στον εαυτό της, αφήνοντας τους αγωνιστές έρμαια στη λευκή τρομοκρατία.
Σήμερα είναι γνωστά πολλά ντοκουμέντα και μελέτες, που επιβεβαιώνουν τις βασικές αναλύσεις των επαναστατών μαρξιστών / τροτσκιστών για τον ολέθριο ρόλο της σταλινικής ηγεσίας του ΚΚΕ. Το ίδιο το ΚΚΕ (για δικούς του λόγους) έχει αναθεωρήσει θέσεις δεκαετιών (για ΕΑΜ, Λαϊκά Μέτωπα κ.ά.). Προκαλεί έτσι εντύπωση η επιμονή ορισμένων στην Αριστερά, είτε να υπερασπίζονται τις παλιές χρεοκοπημένες σταλινικές γραμμές του «αρνητικού συσχετισμού», είτε να καμώνονται ότι δεν υπήρξε ποτέ η επαναστατική μαρξιστική κριτική τους (π.χ. βλέπουν τον ρεφορμισμό του 7ου Συνεδρίου (Λαϊκά Μέτωπα), αλλά σιωπούν για τη μνημειώδη κριτική του Π. Πουλιόπουλου στην 6η Ολομέλεια του 1934 με τη Δημοκρατική ή Σοσιαλιστική Επανάσταση στην Ελλάδα;). Το βασικό συμπέρασμα δεν μπορεί να κρυφτεί με συναισθηματικές επικλήσεις στον ηρωισμό και τις θυσίες των μαζών: Ο Δεκέμβρης του 1944 ήταν το σημείο καμπής της ελληνικής επανάστασης, που δεν άντεξε στη σκλήρυνση της αναπόφευκτης ταξικής σύγκρουσης με την αστική τάξη και τον ιμπεριαλισμό – και αυτό λόγω του σταλινισμού εκφυλισμού και της προδοσίας του ΚΚΕ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου