Ο Λέον Τρότσκι Για Τον Λένιν

 Λένιν, Βλαντιμίρ Ίλιτς Ουλιάνοφ

 

Владимир “Ленин” Ильич Ульянов

 

(22 Απριλίου 1870 – 21 Ιανουαρίου 1924)

 [ Ο Βλαντιμίρ Λένιν γεννήθηκε πριν 151 χρόνια, στις 22 Απριλίου 1870. Το κείμενο που δημοσιεύουμε, για πρώτη φορά(;) στα ελληνικά είναι ένα λήμμα στην Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα (έκδοση 13η, του 1926) και έχει γραφτεί από τον επίσης μεγάλο της Οκτωβριανής επανάστασης, τον Λέον Τρότσκι. Ο Τρότσκι το 1926 είναι ακόμη μέλος της ηγεσίας του Μπολσεβίκικου Κόμματος, αλλά ήδη έχει απωλέσει τις ηγετικές του θέσεις στο σοβιετικό κράτος και στον Κόκκινο Στρατό. Η γραφειοκρατία, ιδίως μετά τον θάνατο του Λένιν (1924) αναπτύσσεται επικίνδυνα. H εξορία του Τρότσκι θα ακολουθήσει ενάμισι χρόνο αργότερα, το 1929 θα απελαθεί από τη Σοβιετική Ρωσία και θα δολοφονηθεί το 1940 στο Μεξικό.

Να σημειώσουμε εδώ ότι ο Τρότσκι για το λήμμα Λένιν στην Encyclopædia Britannica θα πληρωθεί με το ποσό των $106.

Είναι σημαντικό να έχουμε τη σκιαγραφία της προσωπικότητας, της ζωής και δράσης του ηγέτη της μεγαλύτερης επανάστασης στην ιστορία, της πρώτης νικηφόρας προλεταριακής επανάστασης, φιλοτεχνημένης μάλιστα από την αξεπέραστη πένα του «πέρο», της «πένας», όπως ήταν ένα από τα ψευδώνυμα του συνηγέτη της επανάστασης, Λέοντα Τρότσκι.

Σε πιο αναπτυγμένη μορφή το κείμενο υπάρχει στην διεύθυνση https://www.marxists.org/archive/trotsky/1939/xx/lenin02.html που προέρχεται από το λήμμα της 14ης έκδοσης της Encyclopædia Britannica.

Θ.Κ. ]

Λένιν, Βλαντιμίρ Ίλιτς Ουλιάνοφ (1870–1924)

[Ο Λένιν, ο] ιδρυτής και το καθοδηγητικό πνεύμα των Σοβιετικών Δημοκρατιών και της Κομμουνιστικής Διεθνούς, ο μαθητής του Μαρξ τόσο στη θεωρία όσο και στην πράξη, ο ηγέτης του μπολσεβίκικου κόμματος και ο οργανωτής της επανάστασης του Οκτώβρη στη Ρωσία, γεννήθηκε στις 9 Απριλίου 1870 στην πόλη Σιμπίρσκ, τώρα Ουλιάνοφσκ. Ο πατέρας του, Ίλια Νικολάγιεβιτς, ήταν δάσκαλος. Η μητέρα του, Μαρία Αλεξάντροβνα, της οποίας το πατρικό όνομα ήταν Μπέργκ, ήταν κόρη ενός γιατρού. Ο μεγαλύτερος αδελφός του (γεν. 1866) μπήκε στους «Ναροντοβόλτσι» (κίνημα για την Ελευθερία του Λαού) και συμμετείχε στην αποτυχημένη προσπάθεια [κατά του τσάρου] Αλέξανδρου Γ΄. Γι’ αυτό το λόγο εκτελέστηκε στα 22 του. Ο Λένιν, τρίτος σε μια οικογένεια έξι παιδιών, ολοκλήρωσε το Γυμνάσιο του Σιμπίρσκ το 1887 κερδίζοντας το χρυσό μετάλλιο. Η εκτέλεση του αδερφού του, σφράγισε ανεξίτηλα τη συνείδησή του, βοηθώντας τον να προσδιορίσει τη μετέπειτα ζωή του.

Το καλοκαίρι του 1887 μπήκε στο Πανεπιστήμιο του Καζάν για να σπουδάσει νομική, αλλά αποβλήθηκε το Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς για συμμετοχή σε μια συγκέντρωση φοιτητών και εξορίστηκε στην επαρχία. Οι επαναλαμβανόμενες αιτήσεις του το 1888–9 για άδεια να επανέλθει στο Πανεπιστήμιο του Καζάν ή να του επιτραπεί να πάει στο εξωτερικό για να συνεχίσει τις σπουδές του συνάντησαν την απόρριψη. Το φθινόπωρο, ωστόσο, του επιτράπηκε να επιστρέψει στο Καζάν, όπου ξεκίνησε τη συστηματική μελέτη του Μαρξ και συνήψε αρχικά σχέσεις με τα μέλη του τοπικού μαρξιστικού κύκλου. Το 1891 πέρασε τις νομικές εξετάσεις του Πανεπιστημίου της Πετρούπολης και το 1892 άρχισε να ασκείται ως δικηγόρος στη Σαμάρα. Εκείνη τη χρονιά και την επόμενη εμφανίστηκε για υπεράσπιση σε αρκετές δίκες. Η ζωή του, ωστόσο, ήταν γεμάτη κυρίως με τη μελέτη του Μαρξισμού και την εφαρμογή του στη διερεύνηση της πορείας της οικονομικής και πολιτικής ανάπτυξης της Ρωσίας και στη συνέχεια ολόκληρου του κόσμου.

Το 1894 μετακόμισε στην Πετρούπολη, όπου ήρθε σε επαφή με εργάτες και ξεκίνησε το προπαγανδιστικό του έργο. Σ’ αυτήν την περίοδο ανήκουν οι πρώτες του πολεμικές που στρέφονταν εναντίον των ναρόντνικων, οι οποίοι δίδασκαν ότι η Ρωσία δε θα γνωρίσει ούτε τον καπιταλισμό ούτε το προλεταριάτο. Αυτά [τα κείμενα] πέρασαν από χέρι σε χέρι σε χειρόγραφη μορφή. Λίγο αργότερα, ο Λένιν ξεκίνησε μια θεωρητική πάλη ενάντια στους διαστρεβλωτές του Μαρξ, στο νόμιμο Τύπο. Τον Απρίλιο του 1895 ο Λένιν πήγε για πρώτη φορά στο εξωτερικό με την πρόθεση να συνάψει σχέσεις με την εκεί μαρξιστική ομάδα, γνωστή ως “Освобождение труда‎ – Οσβομπoζντένιε Τρουντά” «Απελευθέρωση της Εργασίας» (Πλεχάνοφ, Ζασούλιτς, Άξελροντ). Με την επιστροφή του στην Πετρούπολη, οργάνωσε την παράνομη «Ένωση Πάλης για την Απελευθέρωση της Εργατικής Τάξης,» η οποία γρήγορα έγινε μια σημαντική οργάνωση, συνεχίζοντας την προπαγάνδα και την αγκιτάτσια μεταξύ των εργαζομένων και ερχόμενη σε επαφή με τις επαρχίες. Το Δεκέμβριο του 1895 ο Λένιν και οι στενότεροι συνεργάτες του συνελήφθησαν. Πέρασε το 1896 στη φυλακή, όπου μελέτησε την πορεία της οικονομικής ανάπτυξης της Ρωσίας. Τον Φεβρουάριο του 1897 εξορίστηκε για τρία χρόνια στην επαρχία Γενισέι στην ανατολική Σιβηρία.Το 1898, παντρεύτηκε τη Ν. Κ. Κρούπσκαγια, σύντροφό του στη δουλειά της Ένωσης της Πετρούπολης και πιστό ταίρι του στα υπόλοιπα 26 χρόνια της ζωής του και του επαναστατικού αγώνα. Στη διάρκεια της εξορίας του ολοκλήρωσε το σημαντικότερο οικονομικό του έργο, την Ανάπτυξη του Καπιταλισμού στη Ρωσία, με βάση μια ολοκληρωμένη και συστηματική μελέτη μιας τεράστιας μάζας στατιστικού υλικού (1899). Το 1900 ο Λένιν πήγε στο εξωτερικό στην Ελβετία με την πρόθεση να οργανώσει, με την ομάδα «Απελευθέρωση της Εργασίας», την έκδοση μιας επαναστατικής εφημερίδας που προοριζόταν για τη Ρωσία. Στο τέλος του έτους, τα πρώτα τεύχη της εφημερίδας И́скра (Ίσκρα – Σπίθα) εμφανίστηκαν στο Μόναχο, με το σύνθημα «Απ’ τη σπίθα στη φλόγα!» Ο στόχος της εφημερίδας ήταν να δώσει μια μαρξιστική ερμηνεία των προβλημάτων που αντιμετώπιζε η επανάσταση, να δώσει τις πολιτικές λέξεις-κλειδιά του αγώνα και να οργανώσει σ’ αυτή τη βάση ένα συγκεντρωτικό «υπόγειο» επαναστατικό κόμμα των Σοσιαλδημοκρατών, το οποίο, επικεφαλής του προλεταριάτου, θα ξεκινήσει τον αγώνα ενάντια στον Τσαρισμό, θα ξυπνήσει τις καταπιεσμένες μάζες και, πάνω απ’ όλα, τα πολλά εκατομμύρια αγρότες…

Τον Οκτώβριο του 1905 ξεκίνησε η πανρωσική απεργία. Στις 17 του μήνα ο Τσάρος εξέδωσε το μανιφέστο του για το «Σύνταγμα». Στις αρχές Νοεμβρίου ο Λένιν επέστρεψε στη Ρωσία απ’ τη Γενεύη, και ήδη, στο πρώτο του άρθρο, κάλεσε τους Μπολσεβίκους, ενόψει της νέας κατάστασης να αυξήσουν το πεδίο δράσης της οργάνωσής τους και να φέρουν στους κόλπους της ευρύτερους κύκλους εργαζομένων, αλλά να διατηρήσουν τον παράνομο μηχανισμό τους εν αναμονή των αντεπαναστατικών χτυπημάτων που ήταν αναπόφευκτα. Τον Δεκέμβριο ο Τσαρισμός άρχισε να αντεπιτίθεται. Η εξέγερση στη Μόσχα στα τέλη του Δεκέμβρη, στερούμενης της υποστήριξης του στρατού, χωρίς ταυτόχρονες εξεγέρσεις σε άλλες πόλεις και επαρκή απόκριση απ’ τις περιφέρειες της χώρας, γρήγορα κατεστάλη.

Στα γεγονότα του 1905 ο Λένιν διακρίνει τρία κύρια χαρακτηριστικά: (1) την προσωρινή κατάκτηση απ’ το λαό της πραγματικής πολιτικής ελευθερίας, πραγματικής υπό την έννοια ότι δεν περιοριζόταν απ’ τους ταξικούς του εχθρούς, εκτός από και παρά τους ισχύοντες νόμους και θεσμούς˙ (2) τη δημιουργία νέων και ακόμη μόνο εν δυνάμει οργάνων της επαναστατικής εξουσίας με τη μορφή των Σοβιέτ αντιπροσώπων των εργατών, στρατιωτών και αγροτών˙ (3) τη χρήση βίας από το λαό εναντίον εκείνων που την είχαν χρησιμοποιήσει εναντίον του. Αυτά τα συμπεράσματα, από τα γεγονότα του 1905, έγιναν οι κατευθυντήριες αρχές της πολιτικής του Λένιν το 1917 και οδήγησαν στη δικτατορία του προλεταριάτου με τη μορφή του Σοβιετικού Κράτους.

Η καταστολή της εξέγερσης του Δεκέμβρη στη Μόσχα έριξε τις μάζες στο παρασκήνιο. Στο προσκήνιο ήρθε η φιλελεύθερη αστική τάξη. Ξεκίνησε η εποχή των δύο πρώτων Δουμών. Εκείνη τη στιγμή, ο Λένιν διατύπωσε τις αρχές της επαναστατικής εκμετάλλευσης των κοινοβουλευτικών μεθόδων σε άμεση σύνδεση με την πάλη των μαζών και ως μέσο προετοιμασίας για μια νέα επίθεση.

Τον Δεκέμβριο του 1907 ο Λένιν έφυγε απ’ τη Ρωσία, για να επιστρέψει μόνο το 1917. Τώρα (το 1907) ξεκίνησε η εποχή της νικηφόρας αντεπανάστασης, διώξεων, εξορίας, εκτελέσεων και μετανάστευσης. Ο Λένιν ηγήθηκε του αγώνα ενάντια σε όλες τις παρακμιακές τάσεις μεταξύ των επαναστατών˙ εναντίον των Μενσεβίκων, συνηγόρων της διάλυσης του «παράνομου» κόμματος – εξ ου και είναι γνωστοί ως «λικβινταριστές» – και της αλλαγής των μεθόδων δουλειάς σε καθαρά νόμιμη στο πλαίσιο του ψευδο-συνταγματικού καθεστώτος˙ εναντίον των «συμφιλιωτών» που δεν κατάλαβαν την ολοκληρωτική αντίθεση μεταξύ Μπολσεβικισμού και Μενσεβικισμού και προσπάθησαν να πάρουν μια ενδιάμεση θέση — ενάντια στην τυχοδιωκτική πολιτική των Σοσιαλεπαναστατών οι οποίοι προσπάθησαν να αντισταθμίσουν την αδράνεια των μαζών με την ατομική τρομοκρατία˙ τέλος, ενάντια στη στενή κομματικότητα ενός μέρους των Μπολσεβίκων, των λεγόμενων «οτζοβιστών», που ζητούσαν την ανάκληση των σοσιαλδημοκρατών βουλευτών από τη Δούμα στο όνομα της άμεσης επαναστατικής δράσης, αν και οι συνθήκες εκείνη τη στιγμή δεν προσφέρονταν γι’ αυτό. Σ’ εκείνη τη σκοτεινή εποχή ο Λένιν έδειξε πολύ έντονα ένα συνδυασμό των δύο θεμελιωδών ιδιοτήτων του – ότι ήταν ένας αδιάλλακτος επαναστάτης στην ουσία, ενώ παρέμενε ρεαλιστής που δεν έκανε λάθη στην επιλογή μεθόδων και μέσων.

Ταυτόχρονα, συνέχισε μια εκτεταμένη εκστρατεία ενάντια στην προσπάθεια αναθεώρησης της θεωρητικής βάσης του Μαρξισμού στην οποία βασίστηκε ολόκληρη η πολιτική του. Το 1908 έγραψε μια μεγάλη πραγματεία που ασχολούνταν με θεμελιώδη ζητήματα της γνώσης και στρεφόταν ενάντια στην ουσιαστικά ιδεαλιστική φιλοσοφία του Μαχ, του Αβενάριου και των Ρώσων οπαδών τους, οι οποίοι προσπαθούσαν να ενώσουν τον εμπειριοκριτικισμό με το Μαρξισμό. Με βάση μια βαθιά και περιεκτική μελέτη της επιστήμης ο Λένιν απέδειξε ότι οι μέθοδοι του διαλεκτικού υλισμού όπως διατυπώθηκαν από τους Μαρξ και Ένγκελς επιβεβαιώθηκαν πλήρως απ’ την ανάπτυξη της επιστημονικής σκέψης γενικότερα και της φυσικής επιστήμης ειδικότερα. Έτσι, ο συνεχής επαναστατικός αγώνας του Λένιν, μέσα στον οποίο δεν έχασε ποτέ τις μικρότερες πρακτικές λεπτομέρειες, πήγαινε χέρι-χέρι με τις εξίσου συνεχείς θεωρητικές του αντιπαραθέσεις, μέσα στις οποίες έφτασε στα μεγάλα ύψη των συνολικών γενικεύσεων…

Ο Λένιν είχε προετοιμαστεί για την πάλη του σε διεθνή κλίμακα όχι μόνο απ’ τη βαθιά του γνώση του Μαρξισμού και την εμπειρία του απ’ τον επαναστατικό αγώνα και την κομματική οργάνωση στη Ρωσία, αλλά κι απ’ τη στενή του γνωριμία με το εργατικό κίνημα σε όλο τον κόσμο. Για πολλά χρόνια παρακολουθούσε στενά τις εσωτερικές υποθέσεις των σημαντικότερων καπιταλιστικών κρατών. Μιλούσε άπταιστα αγγλικά, γερμανικά και γαλλικά, και μπορούσε να διαβάσει ιταλικά, σουηδικά και πολωνικά. Η ρεαλιστική φαντασία του και η πολιτική του διαίσθηση του επέτρεπαν συχνά να διαμορφώνει μια πλήρη εικόνα από μεμονωμένα φαινόμενα. Ο Λένιν ήταν πάντα σθεναρά αντίθετος στη μηχανιστική εφαρμογή των μεθόδων μιας χώρας σε μια άλλη, και διερευνούσε και αποφάσιζε για ζητήματα σχετικά με επαναστατικά κινήματα, όχι μόνο στις διεθνείς αλληλεπιδράσεις τους, αλλά και στη συγκεκριμένη εθνική τους μορφή.

Η επανάσταση του Φλεβάρη του 1917 βρήκε το Λένιν στην Ελβετία. Οι προσπάθειές του να φτάσει στη Ρωσία συνάντησαν την αποφασιστική εναντίωση της βρετανικής κυβέρνησης. Κατά συνέπεια αποφάσισε να εκμεταλλευτεί τον ανταγωνισμό των αντιμαχόμενων χωρών και να φτάσει στη Ρωσία μέσω της Γερμανίας. Η επιτυχία αυτού του σχεδίου έδωσε την ευκαιρία στους εχθρούς του Λένιν για μια σκληρή εκστρατεία συκοφαντίας, η οποία, ωστόσο, ήταν αδύνατο να τον εμποδίσει να αναλάβει την ηγεσία του κόμματός του και λίγο μετά της επανάστασης.

Το βράδυ της 4ης Απριλίου, βγαίνοντας απ’ το τρένο, ο Λένιν έβγαλε μια ομιλία στο Φινλανδικό Σταθμό στο Πέτρογκραντ. Επανέλαβε και ανέπτυξε τις κατευθυντήριες ιδέες τις ημέρες που ακολούθησαν. Η ανατροπή του Τσαρισμού, είπε, ήταν μόνο το πρώτο στάδιο της επανάστασης. Η αστική επανάσταση δε μπορούσε πλέον να ικανοποιήσει τις μάζες. Το καθήκον του προλεταριάτου ήταν να εξοπλιστεί, να ενισχύσει τη δύναμη των Σοβιέτ, να ξεσηκώσει τις περιφέρειες και να προετοιμαστεί για την κατάκτηση εξουσίας στο όνομα της ανοικοδόμησης της κοινωνίας σε σοσιαλιστική βάση.

Αυτό το ευρύ πρόγραμμα δεν ήταν μόνο ανεπιθύμητο σε όσους ασχολούνται με τη διάδοση του πατριωτικού Σοσιαλισμού, αλλά και ξεσήκωσε την αντίθεση μεταξύ των ίδιων των Μπολσεβίκων. Ο Πλεχάνοφ χαρακτήρισε το πρόγραμμα του Λένιν «τρελό». Ο Λένιν, ωστόσο, έχτιζε την πολιτική του όχι στις κλίσεις και τις απόψεις των προσωρινών ηγετών της επανάστασης, αλλά στις σχέσεις των τάξεων και τη λογική των μαζικών κινημάτων. Προείδε ότι η ανεμπιστοσύνη στην αστική τάξη και την προσωρινή κυβέρνηση θα αυξανόταν καθημερινά, ότι το Μπολσεβίκικο κόμμα θα αποκτήσει την πλειοψηφία στα Σοβιέτ και ότι η εξουσία θα περάσει στα χέρια του. Η μικρή καθημερινή Πράβδα έγινε με τη μία στα χέρια του ένα ισχυρό μέσο για την ανατροπή της αστικής κοινωνίας.

Η πολιτική του συνασπισμού με την αστική τάξη που ακολουθείται απ’ τους σοσιαλπατριώτες και η απελπισμένη επίθεση που οι Σύμμαχοι ανάγκασαν τον Ρωσικό Στρατό να κάνει στο μέτωπο – και οι δύο ξεσήκωσαν τις μάζες και οδήγησαν σε ένοπλες διαδηλώσεις στο Πέτρογκραντ τις πρώτες ημέρες του Ιουλίου. Ο αγώνας ενάντια στο Μπολσεβικισμό έγινε πιο έντονος. Στις 5 Ιουλίου χονδροειδώς πλαστά «έγγραφα» δημοσιεύθηκαν απ’ τις αντεπαναστατικές μυστικές υπηρεσίες. Αυτά φιλοδοξούσαν να αποδείξουν ότι ο Λένιν ενεργούσε υπό τις διαταγές του γερμανικού γενικού επιτελείου. Το απόγευμα «έμπιστα» αποσπάσματα που κλήθηκαν από το μέτωπο απ’ τον Κερένσκι και τους Καντέτους αξιωματικούς απ’ τις περιοχές γύρω από το Πέτρογκραντ κατέλαβαν την πόλη. Το λαϊκό κίνημα συντρίφτηκε. Το κυνήγι εις βάρος του Λένιν έφθασε στο αποκορύφωμά του. Τώρα άρχισε να δουλεύει «παράνομα», κρυμμένος πρώτα στο Πέτρογκραντ σε μια εργατική οικογένεια και στη συνέχεια στη Φινλανδία˙ κατάφερε, ωστόσο, να διατηρήσει επαφή με τους ηγέτες του κόμματος.

Οι μέρες του Ιουλίου και τα αντίποινα που ακολούθησαν προκάλεσαν μια έκρηξη ενέργειας των μαζών – η πρόβλεψη του Λένιν αποδείχθηκε σωστή σε κάθε περίπτωση. Οι Μπολσεβίκοι κέρδισαν την πλειοψηφία στα Σοβιέτ του Πέτρογκραντ και της Μόσχας. Ο Λένιν απαίτησε αποφασιστική δράση για να καταληφθεί η εξουσία και από πλευράς του ξεκίνησε έναν αδιάκοπο αγώνα ενάντια στις δισταγμούς των ηγετών του κόμματος. Έγραψε άρθρα και φυλλάδια, επιστολές, και επίσημα και ιδιωτικά, εξετάζοντας το ζήτημα της κατάληψης της εξουσίας από κάθε γωνία, απορρίπτοντας τις αντιρρήσεις και διαλύοντας τις αμφιβολίες. Ζωγράφισε μια εικόνα μετατροπής της Ρωσίας σε ξένη αποικία, αν συνεχιζόταν η πολιτική του Μιλιούκοφ και του Κερένσκι, και προέβλεψε ότι θα παραδώσουν συνειδητά το Πέτρογκραντ στους Γερμανούς για να καταστρέψουν το προλεταριάτο. «Ή τώρα ή ποτέ!» επανέλαβε σε παθιασμένα άρθρα, επιστολές και συνεντεύξεις.

Η εξέγερση κατά της Προσωρινής Κυβέρνησης συνέπεσε με το άνοιγμα του δεύτερου Συνεδρίου των Σοβιέτ στις 25 Οκτωβρίου. Εκείνη την ημέρα, ο Λένιν, αφότου κρυβόταν για τρεισήμισι μήνες, εμφανίστηκε στο Σμόλνι κι από κει προσωπικά κατηύθυνε την πάλη. Στη νυχτερινή συνεδρίαση της 27ης Οκτωβρίου πρότεινε, κατά τη σύνοδο του Συνεδρίου των Σοβιέτ, ένα σχέδιο διατάγματος για την ειρήνη που ψηφίστηκε ομόφωνα και ένα άλλο για τη γη, το οποίο εγκρίθηκε με ένα κατά και οκτώ αποχές. Η πλειοψηφία των Μπολσεβίκων, υποστηριζόμενη απ’ την αριστερή πτέρυγα των Σοσιαλεπαναστατών, διακήρυξε ότι η εξουσία ανήκε πλέον στα Σοβιέτ. Διορίστηκε το Σοβιέτ των Λαϊκών Επιτρόπων, με επικεφαλής τον Λένιν. Έτσι, ο Λένιν πέρασε κατευθείαν από την ξύλινη καλύβα, όπου κρυβόταν λόγω των διώξεων, στη θέση της ανώτατης εξουσίας.

Η προλεταριακή επανάσταση εξαπλώθηκε γρήγορα. Έχοντας αποκτήσει τη γη των μεγαλοτσιφλικάδων, οι αγρότες εγκατέλειψαν τους Σοσιαλεπαναστάτες και υποστήριξαν τους Μπολσεβίκους. Τα Σοβιέτ έγιναν κύριοι της κατάστασης, τόσο στις πόλεις όσο και στις περιφέρειες της χώρας. Υπό αυτές τις συνθήκες, η συντακτική συνέλευση που εξελέγη τον Νοέμβριο και συνεδρίασε στις 5 Ιανουαρίου εμφανίστηκε ως ολοφάνερος αναχρονισμός. Η σύγκρουση μεταξύ των δύο σταδίων της επανάστασης ήταν τώρα κοντά. Ο Λένιν δεν δίστασε ούτε μια στιγμή. Το βράδυ της 7ης Ιανουαρίου, η Ρωσική Κεντρική Εκτελεστική Επιτροπή, με πρόταση του Λένιν, εξέδωσε διάταγμα για τη διάλυση της Συντακτικής Συνέλευσης. Η δικτατορία του προλεταριάτου, είπε ο Λένιν, σήμαινε το μεγαλύτερο δυνατό βαθμό πραγματικής και όχι απλώς τυπικής δημοκρατίας για την εργατική πλειοψηφία του λαού. Γιατί τους εξασφάλισε την πραγματική δυνατότητα να αξιοποιήσουν τις ικανότητές τους, βάζοντας στα εργατικά χέρια όλα αυτά τα υλικά αγαθά (κτίρια για συναντήσεις, τυπογραφεία και ούτω καθεξής) που στερούμενη αυτών η «ελευθερία» παραμένει κενή λέξη και ψευδαίσθηση. Η δικτατορία του προλεταριάτου κατά την άποψη του Λένιν είναι απαραίτητο στάδιο για την κατάργηση των ταξικών διαιρέσεων στην κοινωνία…

Η εξάντληση που οφειλόταν στην υπερβολικά σκληρή δουλειά εδώ και πολλά χρόνια κατέστρεψε την υγεία του Λένιν. Η σκλήρυνση χτύπησε στις εγκεφαλικές του αρτηρίες. Στις αρχές του 1922 οι γιατροί του τού απαγόρευσαν την καθημερινή δουλειά. Απ’ τον Ιούνιο ως τον Αύγουστο η ασθένεια σημείωσε ταχεία πρόοδο και για πρώτη φορά άρχισε να χάνει, αν και παροδικά, τη δύναμη του λόγου. Στις αρχές Οκτωβρίου η υγεία του είχε βελτιωθεί τόσο πολύ που επέστρεψε για άλλη μια φορά στη δουλειά, αλλά όχι για πολύ. Η τελευταία δημόσια ομιλία του τελειώνει με την έκφραση της πεποίθησής του ότι «απ’ τη Ρωσία υπό τη ΝΕΠ θα προκύψει η Σοσιαλιστική Ρωσία».

Στις 16 Δεκεμβρίου έμεινε παράλυτος στο δεξί χέρι και πόδι. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια του Ιανουαρίου και του Φεβρουαρίου, υπαγόρευσε ακόμη ορισμένα άρθρα μεγάλης σημασίας για την πολιτική του κόμματος σχετικά με την πάλη ενάντια στη γραφειοκρατία στα Σοβιέτ και στην κομματική οργάνωση˙ για τη σημασία της συνεργασίας στη σταδιακή ένταξη των αγροτών στη σοσιαλιστική οργάνωση˙ για τον αγώνα κατά του αναλφαβητισμού˙ και τέλος για την πολιτική για τις εθνότητες που καταπιέζονταν απ’ τον Τσαρισμό.

Η ασθένεια προχώρησε και έχασε πλήρως τη δύναμη του λόγου. Το έργο του στο κόμμα έφτασε στο τέλος του, και πολύ σύντομα η ζωή του επίσης. Ο Λένιν πέθανε στις 21 Ιανουαρίου 1924, στις 6:30 μ.μ., στο Γκόρκι, κοντά στη Μόσχα. Η κηδεία του ήταν η ευκαιρία για μια ανεξάντλητη εκδήλωση αγάπης και θλίψης εκ μέρους εκατομμυρίων.

Το κύριο έργο της ζωής του Λένιν ήταν η οργάνωση ενός κόμματος ικανού να πραγματοποιήσει την επανάσταση του Οκτώβρη και να κατευθύνει την οικοδόμηση του Σοσιαλισμού. Η θεωρία της προλεταριακής επανάστασης -οι μέθοδοι και οι τακτικές που πρέπει να ακολουθηθούν- αποτελεί το θεμελιώδες περιεχόμενο του λενινισμού που ως διεθνές σύστημα αποτελεί το αποκορύφωμα του Μαρξισμού. Ο μοναδικός στόχος του Λένιν γέμιζε τη ζωή του απ’ τις σχολικές του μέρες κι έπειτα. Δε δίστασε ποτέ στην πάλη ενάντια σε εκείνους που θεωρούσε εχθρούς της εργατικής τάξης. Στον παθιασμένο αγώνα του δεν υπήρξε ποτέ κανένα προσωπικό στοιχείο. Πραγματοποίησε ό,τι θεωρούσε ότι είναι οι απαιτήσεις μιας αναπόφευκτης ιστορικής διαδικασίας. Ο Λένιν συνδύαζε την ικανότητα να χρησιμοποιεί την υλιστική διαλεκτική ως μέθοδο επιστημονικού προσανατολισμού στις κοινωνικές εξελίξεις με τη βαθιά διαίσθηση του πραγματικού ηγέτη.

Η εξωτερική εμφάνιση του Λένιν διακρινόταν από απλότητα και δύναμη. Ήταν μεσαίου ή μάλλον κάτω απ’ το μεσαίο ανάστημα, με τα πληβειακά χαρακτηριστικά του σλαβικού τύπου προσώπου, φωτισμένα, ωστόσο, με διαπεραστικά μάτια˙ και το δυνατό μέτωπό του και το δυνατότερο κεφάλι τον διέκριναν σημαντικά. Ήταν ακούραστος στη δουλειά σε απαράμιλλο βαθμό. Οι σκέψεις του ήταν το ίδιο συγκεντρωμένες είτε βρισκόταν στην εξορία της Σιβηρίας, είτε στο Βρετανικό Μουσείο, είτε σε συνεδρίαση των Λαϊκών Κομισάριων. Έβαζε την ίδια υποδειγματική ευσυνειδησία στις διαλέξεις σε μια μικρή ομάδα εργατών στη Ζυρίχη και στην οργάνωση του πρώτου Σοσιαλιστικού Κράτους στον κόσμο. Εκτιμούσε και αγαπούσε τις επιστήμες, την τέχνη και τον πολιτισμό, αλλά δεν ξέχασε ποτέ ότι ακόμα αυτά τα πράγματα αποτελούν ιδιοκτησία μιας μικρής μειονότητας. Η απλότητα του λογοτεχνικού και ρητορικού του στιλ εξέφραζε την ακραία συγκέντρωση των πνευματικών του δυνάμεων, σε ένα μόνο στόχο. Στις προσωπικές του επαφές ο Λένιν ήταν ήρεμος, ευγενικός και προσεκτικός, ειδικά προς τους αδύναμους και τους καταπιεσμένους και προς τα παιδιά. Ο τρόπος ζωής του στο Κρεμλίνο ήταν λίγο διαφορετικός απ’ τη ζωή του ως εμιγκρέ στο εξωτερικό. Η απλότητα των καθημερινών του συνηθειών, ο ασκητισμός του σε σχέση με το φαγητό, το ποτό, τα ρούχα και τα «καλά πράγματα» της ζωής γενικά δεν προέρχονταν στην περίπτωσή του απ’ τις λεγόμενες ηθικές αρχές, αλλά προκύπτανε επειδή η πνευματική εργασία και η έντονη πάλη όχι μόνο απορροφούσαν τα ενδιαφέροντα και τα πάθη του, αλλά του έδιναν τόσο έντονη ικανοποίηση που δεν άφηναν περιθώρια για δευτερεύουσες απολαύσεις. Οι σκέψεις του δε σταμάτησαν ποτέ να εργάζονται στο έργο της απελευθέρωσης των εργατών μέχρι τη στιγμή της τελικής του αποχώρησης.

Λέον Τρότσκι

Μετάφραση από τα αγγλικά Γιαν. Σιμ.

Πηγή : Νέα Προοπτική