ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΛΙΓΔΟΠΟΥΛΟΣ : Πρώτος Μάρτυρας Του Αριστερού Κινήματος

Δημήτρης Κατσορίδας

Στην εφημερίδα Ριζοσπάστης, της 21-22/11/2020, κυκλοφόρησε μια ενδιαφέρουσα έκδοση, η οποία είναι αφιερωμένη στα 100 χρόνια από τη δολοφονία του Δημοσθένη Λιγδόπουλου, όπως και του Ωρίωνα Αλεξάκη. Ο Λιγδόπουλος ήταν τότε 22 ετών (γεν. το 1898) και ο Αλεξάκης 21 ετών. Ο τίτλος της έκδοσης είναι: «Δημοσθένης Λιγδόπουλος 1898-1920, πρωτοπόρος κομμουνιστής. 100 χρόνια από τη δολοφονία του», εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2020.

Ο Λι­γδό­που­λος είχε στα­λεί να αντι­προ­σω­πεύ­σει το ΣΕΚΕ (το οποίο το 1924 με­το­νο­μά­στη­κε σε ΚΚΕ) στο 2ο Συ­νέ­δριο της Τρί­της Διε­θνούς, με το ψευ­δώ­νυ­μο Αντρέ­ας Βρού­τος (Andre Brutus), και να ζη­τή­σει την προ­σχώ­ρη­ση του κόμ­μα­τος στην Τρίτη Διε­θνή. Εκ­πλή­ρω­σε την απο­στο­λή του, και γυρ­νώ­ντας στην Ελ­λά­δα, μαζί με τον Ωρί­ω­να Αλε­ξά­κη, δο­λο­φο­νή­θη­καν στη Μαύρη θά­λασ­σα, τον Οκτώ­βριο του 1920. Επί της ου­σί­ας ήταν ο πρώ­τος μάρ­τυ­ρας του κόμ­μα­τος, όπως έγρα­ψε ο τότε γραμ­μα­τέ­ας του ΣΕΚΕ, Νίκος Δη­μη­τρά­τος.

Ο Λι­γδό­που­λος γρά­φε­ται, το 1916, στο Πα­νε­πι­στή­μιο ως φοι­τη­τής των Μα­θη­μα­τι­κών και από την ίδια χρο­νιά ενερ­γο­ποιεί­ται στο σο­σια­λι­στι­κό κί­νη­μα. Ήταν από τους ιδρυ­τές της Σο­σια­λι­στι­κής Νε­ο­λαί­ας Αθή­νας (Σ.Ν.Α.), μαζί με τους Φρα­γκί­σκο Τζου­λά­τι (με­τέ­πει­τα επι­κε­φα­λής του «Αρ­χεί­ου του Μαρ­ξι­σμού»), τους αδελ­φούς Δούμα, και τον Σπύρο Κο­μιώ­τη. Σύμ­φω­να με την με­λέ­τη του Κ. Πα­λού­τη, με τίτλο, «Αρ­χειο­μαρ­ξι­στές. Οι άλλοι κομ­μου­νι­στές του Με­σο­πο­λέ­μου» (εκ­δό­σεις Ασίνη), η Σ.Ν.Α. μπο­ρεί να προσ­διο­ρι­στεί ως ο πρό­δρο­μος της αρ­χειο­μαρ­ξι­στι­κής ορ­γά­νω­σης, το 1923. Επί­σης, το 1916, ο Λι­γδό­που­λος, με­τέ­φρα­σε την μπρο­σού­ρα του Κρο­πότ­κιν, «Προς τους Νέους», ενώ για την πράξη του αυτή φυ­λα­κί­στη­κε.

Με­τεί­χε στο ιδρυ­τι­κό συ­νέ­δριο του ΣΕΚΕ (Νο­έμ­βριος 1918), εκλέ­χτη­κε στην Κε­ντρι­κή του Επι­τρο­πή, ανήκε στην Αρι­στε­ρή Πτέ­ρυ­γα του κόμ­μα­τος, ανέ­λα­βε την διεύ­θυν­ση της εφη­με­ρί­δας «Ερ­γα­τι­κός Αγών», ήταν μα­χη­τι­κός υπο­στη­ρι­κτής της Οκτω­βρια­νής Επα­νά­στα­σης, ενώ ήταν και από αυ­τούς που πρω­το­στά­τη­σαν στην προ­σχώ­ρη­ση του ΣΕΚΕ στην Τρίτη Διε­θνή. Όπως πάλι έγρα­ψε ο Ν. Δη­μη­τρά­τος, με αφορ­μή την δο­λο­φο­νία του Λι­γδό­που­λου, ήταν ο «κυ­ριό­τε­ρος ερ­γά­της του κομ­μου­νι­στι­κού κι­νή­μα­τος», «ο δυ­να­τό­τε­ρος των αγω­νι­στών» και γι’ αυτό ο θά­να­τος του είναι ανα­ντι­κα­τά­στα­τος, επει­δή «η δη­μιουρ­γία ενός Λι­γδό­που­λου δεν είναι εύ­κο­λος». Η εί­δη­ση της δο­λο­φο­νί­ας του εξα­κρι­βώ­θη­κε αρ­γό­τε­ρα και αναγ­γέλ­θη­κε για πρώτη φορά, με ανα­κοί­νω­ση του ΣΕΚΕ, στον «Ρι­ζο­σπά­στη», στις 21 Ια­νουα­ρί­ου 1921.

Δυ­στυ­χώς, μια πολύ σύ­ντο­μη ζωή και για τους δύο, που όμως έβα­λαν τη σφρα­γί­δα τους στο νε­ο­σύ­στα­το σο­σια­λι­στι­κό και επα­να­στα­τι­κό κί­νη­μα.

Στην έκ­δο­ση πε­ρι­λαμ­βά­νο­νται βιο­γρα­φι­κά στοι­χεία για τον Δη­μο­σθέ­νη Λι­γδό­που­λο, αλλά και τον Ωρί­ω­να Αλε­ξά­κη, μαρ­τυ­ρί­ες συ­ντρό­φων του, τρία άρθρα του, καθώς και αρ­κε­τό φω­το­γρα­φι­κό υλικό από διά­φο­ρα αρ­χεία (του ΥΠΕΞ, της Κο­μι­ντέρν, του ΚΚΕ και του «Ρι­ζο­σπά­στη»). Είναι μια εκ­δο­τι­κή συμ­βο­λή που αξί­ζει να δια­βα­στεί. Στο δε οπι­σθό­φυλ­λο της έκ­δο­σης υπάρ­χει ένα ποί­η­μα του Ναζίμ Χικ­μέτ, με τίτλο, «Στους δε­κα­πέ­ντε συ­ντρό­φους», και ανα­φέ­ρε­ται σε 15 δο­λο­φο­νη­μέ­νους Τούρ­κους κομ­μου­νι­στές, τον Γε­νά­ρη του 1921, στη Μαύρη Θά­λασ­σα, εκεί που δο­λο­φο­νή­θη­κε και ο Λι­γδό­που­λος τρεις μήνες νω­ρί­τε­ρα. «[…] Μαύρη εσύ θά­λασ­σα, γα­λή­νε­ψε/ τα κύ­μα­τά σου/ Και θα ’ρθει η μέρα η πο­θη­τή/ η μέρα της ει­ρή­νης/ της λευ­τε­ριάς σου/ Ω, ναι, θα ’ρθει/ η μέρα που θ’ αρ­πά­ξου­με τις λόγ­χες/ που μες στο αίμα το δικό μας/ έχουν βα­φτεί» (Ναζίμ Χικ­μέτ).

Πηγή : rproject