110 ΧΡΟΝΙΑ από τη ΘΕΩΡΙΑ της ΔΙΑΡΚΟΥΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

Δημήτρης Κατσορίδας 

1. Η συνδυασμένη και ανισόμετρη ανάπτυξη

Η θε­ω­ρία της Διαρ­κούς Επα­νά­στα­σης, η οποία ου­σια­στι­κά ολο­κλη­ρώ­θη­κε το 1929,  δια­τυ­πώ­θη­κε για πρώτη φορά κατά τη διάρ­κεια της ρώ­σι­κης επα­νά­στα­σης του 1905, ενώ πα­ρου­σιά­στη­κε συ­στη­μα­τι­κά το 1906 στην μπρο­σού­ρα του Τρό­τσκι με τίτλο, Απο­τε­λέ­σμα­τα και Προ­ο­πτι­κές.

Ο Λέον Τρό­τσκι, συ­στη­μα­το­ποιώ­ντας όλη τη μέχρι τότε μαρ­ξι­στι­κή σκέψη, καθώς επί­σης την πείρα από τις εξε­λί­ξεις στην Ευ­ρώ­πη και βα­σι­ζό­με­νος στη θε­ω­ρία της συν­δυα­σμέ­νης και ανι­σο­με­ρούς ανά­πτυ­ξης, μας έδωσε την κο­ρω­νί­δα της θε­ω­ρη­τι­κής του συ­νει­σφο­ράς, την θε­ω­ρία της Διαρ­κούς Επα­νά­στα­σης ως μιας αδιά­κο­πης, συ­νε­χούς, εξα­κο­λου­θη­τι­κής, αστα­μά­τη­της, αστάθ­μη­της πο­ρεί­ας, εθνι­κής και διε­θνι­κής. Με βάση αυτή την προ­σέγ­γι­ση απορ­ρέ­ει η ανι­σό­τη­τα ή ανι­σο­μέ­ρεια όχι μόνο με­τα­ξύ εθνών, αλλά και με­τα­ξύ των δια­φό­ρων κλά­δων της οι­κο­νο­μί­ας, των δια­φό­ρων τά­ξε­ων, των δια­φό­ρων κοι­νω­νι­κών θε­σμών και των ποι­κί­λων στοι­χεί­ων της κουλ­τού­ρας κάθε εθνι­κού κοι­νω­νι­κού τύπου.

Ο Τρό­τσκι, κά­νο­ντας κρι­τι­κή στην σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κή πα­ρά­δο­ση, η οποία πί­στευε στην εξε­λι­κτι­κή αντί­λη­ψη της ιστο­ρί­ας ως δια­δο­χή σαφώς προ­κα­θο­ρι­σμέ­νων στα­δί­ων, υπο­στή­ρι­ζε ότι η εξέ­λι­ξη δεν είναι απο­κλει­στι­κά μια συ­νε­χής και βαθ­μιαία δια­δι­κα­σία. Αντί­θε­τα, έδωσε έμ­φα­ση στις ασυ­νέ­χειες, στα άλ­μα­τα, στις αντι­φα­τι­κές συ­νε­νώ­σεις και κα­τα­στρο­φές, που έκ­φρα­σή τους απο­τε­λεί η θε­ω­ρία της συν­δυα­σμέ­νης και ανι­σο­με­ρούς ανά­πτυ­ξης.

Κροπότκιν : Ένας «Αναρχικός Πρίγκιπας»

Σαν σήμερα, στις 9 Δεκεμβρίου του 1842, γεννήθηκε ο Πιοτρ Κροπότκιν, από τους σημαντικότερους θεωρητικούς του αναρχικού κινήματος.

 Πατέρας του ο πρίγκιπας Αλεξέι Πέτροβιτς Κροπότκιν, αξιωματικός του στρατού του Τσάρου, και μητέρα του η Αικατερίνα Νικολάεβνα Σουλίμα, κόρη στρατηγού με φιλελεύθερες ιδέες για την εποχή της, την οποία όμως ο Κροπότκιν θα χάσει σε νεαρή ηλικία. Ο θάνατός της θα τoν επηρεάσει καθώς ο πατέρας του θα ξαναπαντρευτεί μία αυταρχική γυναίκα και οι σχέσεις τους θα κλονιστούν. Ακολουθώντας την πορεία που ο πατέρας του χάραξε για κείνον, σε ηλικία 15 ετών θα βρεθεί στην επίλεκτη στρατιωτική σχολή, το Σώμα των Πριγκίπων.

Θα επιλέξει να μην υποταχτεί σε κάτι που δεν τον εκφράζει. Διαβάζει πολύ και επιδίδεται στην έκδοση μίας εφημερίδας. Αποφοιτώντας από τη σχολή θα ζητήσει να μετατεθεί σε σύνταγμα της Σιβηρίας. Τα πέντε χρόνια που θα παραμείνει εκεί αφιερώνεται σε γεωγραφικές έρευνες και μελέτες.