«Έτος Πρώτο» και «Μόσχα του Λένιν»

Α. Ροσμέρ και Β.Σερζ

Λέανδρος Μπόλαρης 

H χρονιά που έρχεται σημαδεύεται από μια ξεχωριστή επέτειο, τα 100 χρόνια από την Ρώσικη Επανάσταση. Τον Φλεβάρη του 1917 οι εργάτες και οι φαντάροι της Πετρούπολης ανέτρεψαν το απολυταρχικό καθεστώς του Τσάρου. Όμως η επανάσταση δεν σταμάτησε εκεί. Τον Οκτώβρη τα σοβιέτ, τα εργατικά συμβούλια με την ηγεσία των μπολσεβίκων πήραν την εξουσία. Ο κόσμος είχε «γυρίσει ανάποδα»: μέσα στο σφαγείο του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, οι εργάτες και οι εργάτριες της Ρωσίας έκαναν «έφοδο στον ουρανό» στη πρώτη γραμμή ενός επαναστατικού κύματος που συγκλόνισε τον καπιταλισμό παγκόσμια.

Το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο θα τιμήσει αυτή την επέτειο με την έκδοση δυο βιβλίων που θα κυκλοφορήσουν για πρώτη φορά σε ελληνική μετάφραση. Πρόκειται για το «Έτος Πρώτο της Ρώσικης Επανάστασης», γραμμένο από τον Βίκτορ Σερζ και το βιβλίο «Η Μόσχα του Λένιν», από τον Αλφρέντ Ροσμέρ. Είναι βιβλία που ξεχωρίζουν τόσο για το περιεχόμενό τους όσο και για τους συγγραφείς τους.

Ο Βίκτορ Σερζ είναι πιο γνωστός στο αναγνωστικό κοινό στην Ελλάδα. Αναρχικός επαναστάτης από τα νεανικά του χρόνια, με αγώνες και φυλακίσεις, το 1919 πήγε στην Ρωσία για να στηρίξει με έργα την επανάσταση. Έγινε μπολσεβίκος και τα επόμενα χρόνια συμμετείχε στη δουλειά της Κομιντέρν. Τάχτηκε με την Αριστερή Αντιπολίτευση και τον Τρότσκι και εξορίστηκε γι’ αυτή την επιλογή.

Το Έτος Πρώτο είναι ένα σπουδαίο βιβλίο. Καλύπτει την περίοδο από τη νίκη της Επανάστασης του Οκτώβρη μέχρι τον Γενάρη του 1919 και τη ματοβαμμένη καταστολή της «εξέγερσης των Σπαρτακιστών» στο Βερολίνο. Στις σελίδες του βιβλίου ο Σερζ ξεδιπλώνοντας τα γεγονότα παρουσιάζει το πανόραμα της Ρώσικης Επανάστασης και την αγριότητα της αντεπανάστασης.

Το βιβλίο είναι μια παθιασμένη υπεράσπιση του Κόκκινου Οκτώβρη ως μιας γνήσιας εργατικής επανάστασης και του ρόλου του μπολσεβίκικου κόμματος, του «νευρικού συστήματος» της εργατικής τάξης. Ταυτόχρονα, δεν ωραιοποιεί ανθρώπους και καταστάσεις, αλλά βάζει τις σκληρές τους επιλογές στο ιστορικό τους πλαίσιο. Ολόκληρα βιβλία έχουν γραφτεί για τις «εξουσιαστικές» τάσεις των μπολσεβίκων που γέννησαν την παντοδύναμη Τσεκά (μυστική αστυνομία), αλλά σήμερα έχει ξεχαστεί ότι η «κόκκινη τρομοκρατία» ήταν η απάντηση στη σφαγή περίπου είκοσι χιλιάδων εργατών στη Φινλανδία την άνοιξη του 1918 από τους «πολιτισμένους» και «δημοκράτες» αστούς.

Αγωνιστής

Ο Αλφρέντ Ροσμέρ ήταν κι αυτός αγωνιστής του ρεύματος που έμεινε στην ιστορία ως «αναρχοσυνδικαλισμός» και ανήκε στο βασικό πυρήνα που έκδιδε το περιοδικό Vie Ouvriere (Εργατική Ζωή) από το 1909. Κράτησε αντιπολεμική διεθνιστική στάση όταν ξέσπασε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος συνεργάστηκε με τον Τρότσκι και άλλους διεθνιστές στο Παρίσι. Συνέβαλε στην πρώτη αντιπολεμική διάσκεψη του Τσίμερβαλντ το 1915 και συμμετείχε στην ίδρυση του Κομμουνιστικού Κόμματος στη Γαλλία το 1920. Διαγράφτηκε το 1924 ως «τροτσκιστής» και παρά τις διαφωνίες τους η φιλία του με τον Τρότσκι συνεχίστηκε μέχρι τη δολοφονία του δεύτερου.

Ο Ροσμέρ πέθανε το 1964, πιστός στις ιδέες του και αταλάντευτος διεθνιστής. Μια από τις τελευταίες πολιτικές πράξεις του ήταν η υπογραφή του Μανιφέστου των 121, μια διακήρυξη διανοούμενων ενάντια στα εγκλήματα του γαλλικού ιμπεριαλισμού στην Αλγερία.

Στο βιβλίο του ο Ροσμέρ καταθέτει τις εμπειρίες του από το 1920 όταν ταξίδεψε στην Ρωσία για να πάρει μέρος στο Δεύτερο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς μέχρι και το 1923. Ο Ροσμέρ ήταν από τους πρωταγωνιστές των συζητήσεων και των διεργασιών που έκαναν τόσο πλούσια τη ζωή της Κομιντέρν στην επαναστατική της περίοδο, πριν ο σταλινισμός βάλει ταφόπλακα και στην εσωτερική της ζωή και στην επαναστατική της στρατηγική.

Ο Ροσμέρ έγραψε το βιβλίο στα τέλη της δεκαετίας του ‘40, σε μια περίοδο που η προοπτική του σοσιαλισμού από τα κάτω, ως έργου της ίδιας της εργατικής τάξης έμοιαζε χαμένη οριστικά. Το έγραψε για να απαντήσει στο ψέμα που μοιράζονταν οι απολογητές του δυτικού καπιταλισμού και του σταλινισμού ότι ο Στάλιν ήταν η φυσική συνέχεια του Λένιν.

Όπως έγραψε στο πρόλογό του: «Η μοίρα της Ρώσικης Επανάστασης, οι καθημερινές ακροβασίες των πρόσφατων χρόνων που περνάνε για ‘μαρξισμός λενινισμός’, θέτουν σημαντικά ερωτήματα: είναι ο Στάλιν ο συνεχιστής του Λένιν; Είναι το ολοκληρωτικό καθεστώς μια άλλη μορφή αυτού που αποκαλούταν δικτατορία του προλεταριάτου; … Για να απαντήσουμε, χρειάζεται πριν απ’ όλα να γνωρίζουμε τα γεγονότα, τις ιδέες, τους ανθρώπους, όπως πράγματι ήταν στα ηρωικά χρόνια της επανάστασης. Μια ανασκαφή είναι απαραίτητη, γιατί όλα αυτά έχουν θαφτεί κάτω από διαδοχικά στρώματα ψεμάτων. Η δουλειά μου πρέπει να βοηθήσει στην αποκατάστασή τους. Θα πω απλά: ήμουν εκεί, συνέβησαν αυτά».

Ο Σερζ και ο Ροσμέρ μας βοηθάνε να πιάσουμε το νήμα της πιο συγκλονιστικής επανάστασης στην ιστορία που κοιτάει στο μέλλον.

Πηγή : ergatiki