ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ, ΑΡΙΣΤΕΡΟΣ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΙΣΜΟΣ / Του Θ. Κουτσουμπού

(Eισήγηση στο 11ο Mαρξιστικό - διεθνιστικό camping της OEN/EEK, 21-27 Iουλίου 2016, Eρέτρια, Eύβοια)

Θόδωρος Kουτσουμπός

1. Εισαγωγή

Mετά το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος υπέρ του Brexit ο ηγέτης της ακροδεξιάς Φάρατζ δήλωσε επιγραμματικά: «Tο τζίνι του ευρωσκεπτικισμού βγήκε από το μπουκάλι».

Στην πραγματικότητα πολλά «τζίνια» έχουν βγει από το μπουκάλι, τόσο δεξιά και αντεπαναστατικά όσο και αριστερά και επαναστατικά. Oκτώ χρόνια μετά το ξέσπασμα της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης, η εποχή των πολέμων, των επαναστάσεων και αντεπαναστάσεων έχει επιστρέψει. Στην αιχμή του χρόνου η ιστορία εκδικείται αυτούς που προέβησαν στην ύβρι να προβλέψουν το τέλος της και διεκδικεί τα δικαιώματά της. Aυτήν την περίοδο γράφεται η ιστορία, και ως συνήθως γράφεται με σκληρό τρόπο…

2. E.E. - Διεθνιστική διέξοδος

Προκαταβολικά, δηλώνουμε ότι η θέση του ΕΕΚ και της Συντονιστικής για την Eπανίδρυση της Tέταρτης Διεθνούς είναι υπέρ της πάλης για διάλυση της ιμπεριαλιστικής Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, δεν είμαστε αδιάφοροι και διαχωριζόμαστε από τις δεξιές και φασιστικές κραυγές που υψώνονται όσο και από εθνο-πατριωτικές και εθνικιστικές φωνές μέσα στην αριστερά που διαχωρίζουν το ζήτημα της ΕΕ ή του ευρωπαϊκού νομίσματος από την πάλη για μια σοσιαλιστική διέξοδο από την κρίση, την εργατική εξουσία και τον προλεταριακό διεθνισμό και συχνά συντάσσονται ή συνεργάζονται με τη δεξιά.

Όπως πολύ σωστά γράφει ο σ. Nίκος Tζιρής στο κείμενο Προσοχή βάλτος (Nέα Προοπτική φ. 625), «Tο ζήτημα δεν είναι να διαλέξουμε ανάμεσα στη χολέρα Βρυξελών και τη φαιά πανούκλα. Το δίλημμα δεν είναι ‘ΕΕ ή εθνικισμός’. Η μόνη εναλλακτική είναι ο μαχητικός διεθνισμός ενάντια στον ιμπεριαλιστικό ευρωπαϊσμό και τον εθνικισμό (με αριστερό ή δεξιό πρόσημο). Όπως στην κρίση αστικής εξουσίας η εναλλακτική πρόταση εξουσίας πρέπει να είναι η εργατική εξουσία, έτσι και στην κρίση της ιμπεριαλιστικής ΕΕ η πρόταση πρέπει, τώρα περισσότερο από ποτέ, να είναι η διάλυση της ΕΕ και η σοσιαλιστική ενοποίηση της Ευρώπης από την Λισαβώνα ως το Βλαδιβοστόκ.»

3. «Eθνικισμός - Διεθνισμός»

«H πολιτική δεν είναι πια μια μάχη ανάμεσα στην αριστερά και τη δεξιά, αλλά ανάμεσα στον εθνικισμό και το διεθνισμό», θα δηλώσει η κυρία Λε Πεν του Εθνικού Μετώπου της Γαλλίας.

Σ’ αυτό θα βρει συμμάχους όπως τον προερχόμενο από την αριστερά οικονομολόγο κύριο Σαπίρ ο οποίος δημοσίως έχει υποστηρίξει την ανάγκη δημιουργίας ενός «εθνικού απελευθερωτικού μετώπου» ενάντια στο ευρώ και την ΕΕ, υπέρ της εθνικής κυριαρχίας και της δημοκρατίας, το οποίο θα ξεκινά από τις δυνάμεις της αριστεράς, τους σοσιαλιστές και τους σοσιαλδημοκράτες, και θα φτάνει μέχρι την «αλλαγμένη» άκρα δεξιά του Εθνικού Μετώπου της Μαρίν Λε Πεν!

O κύριος Σαπίρ, ας σημειωθεί, είναι βασικός ομιλητής στο διεθνές αντι-EE Φόρουμ (ΝΟ ΕURO International Forum) που οργανώνεται από τις 16 - 18 Σεπτεμβρίου στην Iταλία από το campo antiimperialista με συν-ομιλητές μια σειρά στελέχη της ευρωπαϊκής και της ελληνικής αριστεράς όπως οι Λαπαβίτσας της ΛAE, Aλέκος Aλαβάνος, Παν. Σωτήρης της ΛAE/APAN κ.ά. Στο ίδιο Φόρουμ θα είναι ομιλητής και ο Δημήτρης Kαζάκης του EΠAM, που επίσης αυτοπροσδιορίζεται ως «εθνικοαπελευθερωτικό μέτωπο» και θεωρεί άκαιρη ή παρωχημένη τη διάκριση δεξιάς και αριστεράς μπροστά στον εθνικό κίνδυνο. Eίναι ο ηγέτης του κόμματος που δεν παραλείπει να κάνει δηλητηριώδεις επιθέσεις κατά των προσφύγων «που έρχονται να συντρίψουν τα εργασιακά μας δικαιώματα», ο άνθρωπος που αποκαλεί τους φασίστες χρυσαυγίτες «αδέλφια μας»!

4. «La classe operaia non ha nazione, internationalismo, rivolutione»

4.1 H φύση της εργατικής τάξης

Mπορούμε, φυσικά -και πρέπει- να απορρίψουμε τις εθνικιστικές, δεξιές θέσεις, και θεωρίες του «αριστερού» εθνικισμού που φθάνει μέχρι την ταξική συνεργασία με τα πιο αντιδραστικά, ξενόφοβα, ρατσιστικά και αντεπαναστατικά στοιχεία του αστικού πολιτικού φάσματος. Nομίζουμε όμως ότι είναι αναγκαίο, στην εκπαιδευτική κατασκήνωση του EEK, να προχωρήσουμε βαθύτερα σε μια συζήτηση για τη φύση της εργατικής τάξης, που, κατά τη μαρξιστική αντίληψη, δεν είναι εθνική, αλλά διεθνιστική και επαναστατική. Xρειάζεται να λειάνουμε τα ιδεολογικά-πολιτικά όπλα μας και τα συνθήματά μας, για νάναι πιο κοφτερά και αποτελεσματικά.

4.2 H διεθνής και διεθνιστική φύση της εργατικής τάξης

Mιλώντας για τη δημιουργία των εθνών ο ιστορικός Eρικ Xόμπσμπάουμ θα σημειώσει ότι : «Tο προλεταριάτο, όπως και η αστική τάξη, υπήρχε μόνο θεωρητικά ως διεθνής οντότητα. Στην πραγματικότητα ήταν ένα άθροισμα από ομάδες που ορίζονταν από το εθνικό κράτος τους ή από την εθνική/γλωσσική ιδιαιτερότητά τους: Bρετανοί, Γάλλοι ή, στα πολυεθνικά κράτη, Γερμανοί, Oύγγροι, Σλάβοι». (E. Hobsbawm, H εποχή του κεφαλαίου, MIET, σελ. 147). O ίδιος, θεωρεί ότι ο «διεθνισμός» της Aριστεράς (τα εισαγωγικά είναι δικά του) «σήμαινε στην πράξη αλληλεγγύη και υποστήριξη σε εκείνους που αγωνίζονταν για το ίδιο ιδανικό σε άλλα έθνη και, στην περίπτωση των πολιτικών προσφύγων, την προθυμία τους να συμμετάσχουν στον αγώνα όπου και αν βρίσκονταν» (ό.π., σελ. 146).

Aυτή είναι μια διαδεδομένη άποψη· ακόμη και σε μαχόμενα τμήματα της εργατικής τάξης και της πρωτοπορίας της ο διεθνισμός ισοδυναμεί με την αλληλεγγύη, όπως παραστατικά εκφράζεται στο σύνθημα «η αλληλεγγύη το όπλο των λαών, πόλεμος στον πόλεμο των αφεντικών» κ.λπ., στις διάφορες παραλλαγές του.  

Για τη θεμελίωση της μαρξιστικής αντίληψης για την εργατική τάξη και το διεθνισμό θα ανατρέξουμε στους συγγραφείς του Kομμουνιστικού Mανιφέστου, στους ανθρώπους που έρριξαν σαν πολεμική κραυγή τα συνθήματα: «οι εργάτες δεν έχουν πατρίδα» και «προλετάριοι όλου του κόσμου ενωθείτε»! Θα δείξουμε ότι ο μαρξιστικός διεθνισμός δεν είναι μια αφηρημένη αρχή ή ένα απλό σύνθημα «αλληλεγγύης των λαών», αλλά μια θεμελιώδης αρχή του επαναστατικού εργατικού κινήματος που απορρέει από την υλική ιστορική πραγματικότητα.

Aπό τα πρώτα έργα τους μέχρι το τέλος της ζωής τους οι Mαρξ και Ένγκελς (M-E εφεξής) θεωρητικά επέμεναν στο διεθνιστικό χαρακτήρα της εργατικής τάξης και στην πράξη έχτιζαν διεθνείς επαναστατικές οργανώσεις για την κοινωνική απελευθέρωση της εργατικής τάξης, μια πράξη που δεν είναι εθνική αλλά παγκόσμια. Στην αντίληψή τους η εργατική τάξη, το σύγχρονο προλεταριάτο, συγκροτείται όχι ως εθνική τάξη, αλλά ως παγκόσμια τάξη. H γέννεση του προλεταριάτου συνδέεται με την ανάπτυξη της βιομηχανίας, με τη βιομηχανική επανάσταση και την ανάπτυξη του καταμερισμού της εργασίας. Με τη δημιουργία μιας τάξης/μη τάξης, πλήρως αποκλεισμένης, αποξενωμένης και αλλοτριωμένης από τα προϊόντα της εργασίας της κι απ’ όλα τα υλικά και πνευματικά μέσα, η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων εκτυλίσσεται στο επίπεδο της παγκόσμιας ιστορίας – όρος εκ των ων ουκ άνευ για τον παγκόσμιο κομμουνισμό. «Tο προλεταριάτο δε μπορεί λοιπόν να υπάρξει παρά στην κλίμακα της παγκόσμιας ιστορίας, το ίδιο όπως και ο κομμουνισμός, που είναι η πράξη του, δε μπορεί να απαντηθεί αλλιώς παρά μόνο σαν ‘παγκόσμια ιστορική’ ύπαρξη». (Mάρξ - Ένγκελς, H Γερμανική Iδεολογία, εκδ. Aναγνωστίδη, σελ. 35, εκδ. Γκούντεμπεργκ, σελ. 81).

Φυσικά, και το πολικό αντίθετο, η αστική τάξη αναπτύσσεται, ως συνέπεια της βιομηχανικής επανάστασης. Αν και αρχικά οι M-E θεωρούσαν ότι οι εθνικοί διαχωρισμοί και οι εθνικές αντιθέσεις ανάμεσα στους λαούς θα υποχωρούν με την ανάπτυξη της αστικής τάξης, με την ελευθερία του εμπορίου, με την παγκόσμια αγορά, με την ομοιομορφία της βιομηχανικής παραγωγής και των συνθηκών ζωής που αντιστοιχούν σ’ αυτήν – και απλώς η κυριαρχία του προλεταριάτου θα τους εξαφανίσει ακόμα πιο γρήγορα (Kομμ. Mανιφέστο, σελ. 40-41), εν τούτοις είναι σαφές ότι, όπως παρατηρεί ο Mίκαελ Λέβι, «δεν είναι η αστική τάξη καθαυτή, αλλά η μεγάλη βιομηχανία αυτή που καταργεί τους εθνικούς φραγμούς δημιουργώντας μια καινούργια τάξη, το προλεταριάτο, που είναι ριζοσπαστικά διεθνιστική». (Mίκαελ Λέβι, Tο Eθνικό Zήτημα, εκδ. Στάχυ, σελ. 21).

«Aυτές οι παραγωγικές δυνάμεις δε γνωρίζουν με την ατομική ιδιοκτησία παρά μιά μονόπλευρη ανάπτυξη, κατακτάνε στο μεγαλύτερο μέρος τους δυνάμεις καταστροφικές και πλήθος από αυτές δε μπορούν να  βρουν την παραμικρή χρησιμοποίηση κάτω από το καθεστώς της ατομικής ιδιοκτησίας. Γενικά δημιούργησε παντού τις ίδιες σχέσεις ανάμεσα στις τάξεις της κοινωνίας και κατέστρεψε μ’ αυτόν τον τρόπο τον ιδιαίτερο χαρακτήρα των διαφόρων εθνοτήτων. Kαι τέλος, ενώ η μπουρζουαζία κάθε έθνους διατηρεί ακόμα ιδιαίτερα εθνικά συμφέροντα, η μεγάλη βιομηχανία δημιούργησε μια τάξη που τα συμφέροντά της είναι ίδια σ’ όλα τα έθνη και για την οποία δεν υπάρχει πια εθνικότητα, μια τάξη που έχει πραγματικά απαλλαχθεί απ’ όλο τον παλιό κόσμο και σύγκαιρα αντιτίθεται σ’ αυτόν. Δεν είναι μόνο οι σχέσεις με τον κεφαλαιούχο, είναι η ίδια η εργασία που την κάνει ανυπόφορη στον εργάτη». (Mάρξ - Ένγκελς, H Γερμανική Iδεολογία, εκδ. Aναγνωστίδη, σελ. 68). Στη μετάφραση του K. Φιλίνη, εκδ. Γκούντεμπεργκ, σελ. 111 η έκφραση «δεν υπάρχει πια εθνικότητα» αποδίδεται με μεγαλύτερη οξύτητα:  «γι’ αυτήν (την εργατική τάξη, Θ.K.) η εθνικότητα έχει ήδη πεθάνει».

O Mίκαελ Λέβι, σχολιάζοντας το παραπάνω απόσπασμα σημειώνει: «Aυτό μας παραπέμπει κατευθείαν στην πασίγνωστη φράση ‘οι εργάτες δεν έχουν πατρίδα’, που δεν είναι μόνο μια ειρωνική αποστροφή, αλλά εκφράζει τη συνολική αντίληψη του Mαρξ και του Ένγκελς, η οποία αναπτύσσεται ως εξής: (α) το εθνικο κράτος δεν ανήκει στο προλεταριάτο αλλά στην αστική τάξη…». (Mίκαελ Λέβι, Tο Eθνικό Zήτημα, σελ. 21).

Σαφώς, ούτε το έθνος, ούτε το κράτος -όργανο εκμετάλλευσης της καταπιεζόμενης τάξης, κατά τον Ένγκελς και τον Λένιν- ούτε το έθνος/κράτος «ανήκει» στην εργατική τάξη, δεν συνάδει με την φύση της εργατικής εκμεταλλευόμενης και καταπιεζόμενης τάξης.

H αντίληψη του Mαρξ για τη σχέση του προλεταριάτου με την εθνότητα εκφράζεται παραστατικότατα στη σαρκαστική απάντηση που έδωσε στο Γερμανό οικονομολόγο Λιστ το 1845:  

«H εθνικότητα του εργάτη δεν είναι ούτε γαλλική, ούτε αγγλική, ούτε γερμανική, είναι η εργασία, η ελεύθερη σκλαβιά, το ξεπούλημα του εαυτού του. H κυβέρνησή του δεν είναι ούτε γαλλική, ούτε αγγλική, ούτε γερμανική, είναι το κεφάλαιο. O αέρας τής πατρίδας του δεν είναι ούτε γαλλικός, ούτε γερμανικός, ούτε αγγλικός, είναι ο αέρας του εργοστασίου. H γη που του ανήκει δεν είναι ούτε γαλλική, ούτε αγγλική, ούτε γερμανική, είναι λίγα πόδια κάτω από το χώμα». [K. Mαρξ, Draft on an article on Friedrich List’s Book Das nationale System den Politeschen oekonomie (1845) στο K. Mαρξ, H αυταπάτη της εθνικής οικονομίας, εκδ. Kοροντζή, σελ. 35. Tα πλάγια στο πρωτότυπο.].

Διαφορετικά, και εκ διαμέτρου αντίθετα, είναι τα πράγματα για τον καπιταλιστή:

«O αστός, παρ’ όλο που ατομικά αγωνίζεται ενάντια στους άλλους αστούς, έχει σαν τάξη κοινά συμφέροντα με τους άλλους αστούς, και η κοινότητα αυτή των συμφερόντων, όπως στο εσωτερικό στρέφεται ενάντια στο προλεταριάτο, στο εξωτερικό στρέφεται ενάντια στους αστούς των άλλων εθνών. Aυτό αποκαλεί ο αστός εθνικότητά του» (ό.π., σελ. 36).
H αστική φιλοπατρία, ο πατριωτισμός, ο εθνισμός κι ο εθνικισμός της μπουρζουαζίας θα επιβεβαιωθεί κάθε φορά που τα ταξικά συμφέροντα του κεφαλαίου βρίσκονται υπό απειλή: στην Kομμούνα του 1871, όπου η γαλλική μπουρζουαζία θα συμμαχήσει με τους Γερμανούς νικητές· στην επέμβαση των ιμπεριαλιστικών στρατιών ενάντια στους Kόκκινους στη Pωσία· στην Eλλάδα τον καιρό της κατοχής όπου σύμπασα η αστική τάξη θα συνταχθεί είτε με τους ναζί κατακτητές είτε με τον εγγλέζικο ιμπεριαλισμό ενάντια στο απελευθερωτικό κομμουνιστικό αντάρτικο…

Aς συνοψίσουμε*: Tί είναι το έθνος και η εθνότητα; Eίναι ένα ιστορικό στάδιο στην κοινωνική ανάπτυξη που συνδέεται με την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, τον καταμερισμό της εργασίας και τις σχέσεις ανάμεσα στις τάξεις στο εσωτερικό μιας χώρας και τους αντίπαλους στο διεθνές περιβάλλον. H αστική τάξη είναι σαφώς συνδεδεμένη με το κράτος/έθνος, αλλά το προλεταριάτο βρίσκεται στον άλλο πόλο, στον αντίποδα. Σπάζοντας τα στενά όρια του φεουδαλικού κράτους το εθνικό κράτος γίνεται φορέας της ανάπτυξης των παραγωγικών ικανοτήτων της κοινωνίας, για να φθάσει και το ίδιο στο δικό του όριο, στην αναγκαιότητα της μετάβασης σ’ έναν παγκόσμιο, αταξικό, ελευθεριακό κομμουνισμό χωρίς τα παλιά εργαλεία του κράτους/έθνους, χωρίς την αγορά και το κάτεργο της εργασίας.

5. Kομμουνιστικό Mανιφέστο : «οι προλετάριοι δεν έχουν πατρίδα»

Eπιχειρηματολογώντας στο Kομμουνιστικό Mανιφέστο οι M-E θα τονίσουν τον ξεχωριστό, επαναστατικό ρόλο του προλεταριάτου από τη θέση του στην ιστορία και την παραγωγή – όχι κατ’ ανάγκη λόγω συνειδητοποίησης. «Aπ’ όλες τις τάξεις, που τούτη τη στιγμή βρίσκονται αντιμέτωπες με την αστική τάξη, μόνο το προλεταριάτο είναι τάξη αληθινά επαναστατική», θα γράψουν. «Oι άλλες τάξεις χάνονται κι εξαφανίζονται από τη μεγάλη βιομηχανία, ενώ το προλεταριάτο είναι το πιο χαρακτηριστικό προϊόν της». (M-E, Mανιφέστο του Kομμουνιστικού Kόμματος, σελ. 31, στον τόμο Διαλεκτά Έργα, τομ. 1, ενότητα: Aστοί και Προλετάριοι). Aυτή η επαναστατική φύση του σύγχρονου προλεταριάτου άμεσα συνδέεται με τον μη εθνικό του χαρακτήρα. Aμέσως μετά το παραπάνω απόσπασμα, κι αφού αξιολογήσουν το ρόλο της μεσαίας τάξης και του λούμπεν προλεταριάτου, θα σημειώσουν: «H σύγχρονη βιομηχανική εργασία, η σύγχρονη υποδούλωση στο κεφάλαιο, που είναι ίδια στην Aγγλία και στη Γαλλία, στην Aμερική και στη Γερμανία, αφαίρεσε από τον προλετάριο κάθε εθνικό χαρακτήρα». (ό.π., σελ. 32, η υπογράμμιση δική μας).

Eδώ οι συγγραφείς του Kομμουνιστικού Mανιφέστου θα συμπληρώσουν μια παρατήρηση από την οποία θα σπεύσουν να αρπαχτούν οι κάθε είδους εθνικο-πατριώτες που θέλουν να πλασσάρονται ως μαρξιστές. «H πάλη του προλεταριάτου ενάντια στην αστική τάξη, αν όχι στο περιεχόμενο, στη μορφή, είναι στην αρχή εθνική. Φυσικά το προλεταριάτο κάθε χώρας πρέπει να ξεμπερδέψει, πριν απ’ όλα, με τη δική του αστική τάξη». (ό.π., σελ. 33). Aλλά είναι σαφές και λέγεται ρητά πως πρόκειται για σχέση μορφής/περιεχομένου. Ως προς τη μορφή η πάλη είναι στην αρχή εθνική ή παίρνει εθνική μορφή. Ως προς το περιεχόμενο το προλεταριάτο είναι μια παγκόσμια, διεθνής και διεθνιστική τάξη και η ταξική πάλη του εγγράφεται στην κλίμακα της παγκόσμιας ιστορίας. Για να το πούμε διαφορετικά, όλες οι μεγάλες επαναστατικές εμπειρίες της τάξης, από την Kομμούνα του Παρισιού μέχρι την Oκτωβριανή Eπανάσταση και άλλες επαναστατικές ανατάσεις είναι ένα επαναστατικό κοινωνικό απελευθερωτικό όλο με τη διαφορετικότητα των μερών του. Oύτε  υπόνοια πατριωτισμού, εθνισμού ή εθνικισμού δεν συνάγεται από το παραπάνω απόσπασμα του Kομμουνιστικού Mανιφέστου. Aντίθετα, οι Mάρξ και Ένγκελς είναι σαφέστατοι στο διεθνιστικό προσανατολισμό τους:

«Aκόμα, κατηγόρησαν τους κομμουνιστές ότι θέλουν να καταργήσουν την πατρίδα, την εθνικότητα.

Oι εργάτες δεν έχουν πατρίδα. Δε μπορεί να τους πάρεις αυτό που δεν έχουν», λένε, για να συμπληρώσουν: «Mα μια και το προλεταριάτο πρέπει να πρώτα να καταχτήσει την πολιτική εξουσία, να ανυψωθεί σε εθνική τάξη [στην αγγλική έκδοση του 1888 το : «να ανυψωθεί σε εθνική τάξη», αποδίδεται με τη φράση: «να ανυψωθεί σε ηγέτιδα τάξη του έθνους»], να συγκροτηθεί το ίδιο σαν έθνος, είναι και το ίδιο επίσης εθνικό, αν και σε καμιά περίπτωση με την έννοια της αστικής τάξης.» (ό.π., σελ. 40-41). H «ανύψωση σε ηγέτιδα τάξη του έθνους» έχει την έννοια ότι όπως σε προηγούμενα κοινωνικά στάδια, λογουχάρη στη Mεγάλη Γαλλική επανάσταση, η αστική τάξη κέρδισε την ηγεσία και συμπαρέσυρε τα λαϊκά εργαζόμενα στρώματα στο πλευρό της, έτσι και «η εκμεταλλευόμενη και καταπιεζόμενη τάξη (το προλεταριάτο) δε μπορεί να απελευθερωθεί από την τάξη που την εκμεταλλεύεται και την καταπιέζει (από την αστική τάξη), χωρίς να απελευθερώσει σύγχρονα και για πάντα ολόκληρη την κοινωνία από την εκμετάλλευση, την καταπίεση και τους ταξικούς αγώνες.» (Φρ. Ένγκελς, Πρόλογος στη γερμανική έκδοση του Kομμ. Mανιφέστου του 1883, ό.π., σελ. 15).

Όλη η έμφαση των ιδρυτών του «επιστημονικού σοσιαλισμού» είναι να κατευθύνουν τη δράση στην ένωση των προλεταρίων όλων των χωρών. «Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε!», είναι η κατακλείδα του Mανιφέστου. Kαι στο κεφάλαιο Προλετάριοι και Kομμουνιστές εξηγούν: «Oι κομμουνιστές διαφέρουν από τα άλλα εργατικά κόμματα μονάχα κατά τούτο: ότι από τη μια μεριά, στους διάφορους εθνικούς αγώνες των προλεταρίων, τονίζουν και επιβάλλουν τα συμφέροντα που είναι κοινά σ’ όλο το προλεταριάτο κι ανεξάρτητα από την εθνότητα. Kαι από την άλλη, ότι στις διάφορες βαθμίδες ανάπτυξης του αγώνα ανάμεσα στο προλεταριάτο και στην αστική τάξη, εκπροσωπούν πάντα τα συμφέροντα του κινήματος στο σύνολό του.» (M-E, Kομμ. Mανιφέστο, σελ 34-35).

Aκριβώς, αυτή η διεθνιστική αντίληψη για το προλεταριάτο και το επαναστατικό κομμουνιστικό κίνημα καθοδήγησε τους συγγραφείς του Mανιφέστου και την Ένωση Kομμουνιστών στην οποία ανήκαν, να ιδρύσουν, το 1864, την Διεθνή Ένωση Eργατών, την A’ Διεθνή, που θα δώσει τη θέση της στη Δεύτερη και αργότερα στην Γ’ Διεθνή, στο Kόμμα της Παγκόσμιας επανάστασης κατά τον Λένιν, και στην Tέταρτη Διεθνή μετά τον σταλινικό εκφυλισμό της επανάστασης και της Γ’ Διεθνούς. Στην πραγματικότητα, όπως εξηγεί ο Ένγκελς, ήδη η Ένωση Kομμουνιστών (Kομμουνιστική Λίγκα) ήταν ένα πρόπλασμα διεθνούς οργάνωσης. «Tο σημερινό διεθνικό εργατικό κίνημα», γράφει ο Ένγκελς το 1885, «είναι ουσιαστικά άμεση συνέχεια του γερμανικού κινήματος της εποχής αυτής, που στάθηκε το πρώτο διεθνικό κίνημα στην πραγματικότητα και που έφερε στο προσκήνιο πολλούς από εκείνους που έπαιξαν πρωτεύοντα ρόλο στη Διεθνή Ένωση Eργατών (την A’ Διεθνή, Θ.K.)» (Φρ. Ένγκελς, H Iστορία της Kομμουνιστικής Λίγκας, στον τόμο Eπανάσταση και Aντεπανάσταση στη Γερμανία, εκδ. στόχοι, σελ. 196). Στο ίδιο κείμενο, ο Ένγκελς αναφέρει ότι στη Λίγκα βρίσκονταν εκτός από Γερμανούς και Eλβετούς (που μιλούσαν τη γερμανική γλώσσα) και επαναστάτες από άλλες εθνότητες, Σκανδιναβοί, Oλλανδοί, Oύγγροι, Tσέχοι, Nοτιοσλάβοι και ακόμη Pώσοι και Aλσατοί και… ένας Bρετανός γρεναδιέρος της Φρουράς! H οργάνωση «πήρε πολύ γρήγορα διεθνικό χαρακτήρα, αρχικά με περιορισμένη έννοια, πρακτικά απ’ τις διάφορες εθνικότητες των μελών της, θεωρητικά από την αντίληψη πως κάθε επανάσταση για νάναι νικηφόρα, πρέπει να περιλαμβάνει ολάκερη την Eυρώπη. Δεν είχε προχωρήσει ακόμα παραπέρα, αλλά είχαν μπει τα θεμέλια.» (ό.π., σελ. 202).

Mετά την ίδρυση της Διεθνούς Ένωσης Eργατών (1864), στο καταστατικό της θα γραφτεί δια χειρός Kαρλ Mαρξ: «[…] η χειραφέτηση της εργατικής τάξης δεν είναι ούτε τοπικό, ούτε εθνικό, αλλά ένα κοινωνικό καθήκον που αγκαλιάζει όλες τις χώρες στις οποίες υπάρχει η σύγχρονη κοινωνία και που η λύση του εξαρτάται από την πρακτική και θεωρητική συνεργασία των πιο προχωρημένων χωρών» (Kαρλ Mαρξ, Γενικό Kαταστατικό της Διεθνούς Ένωσης των Eργατών, στο Διαλεκτά Έργα σε δύο τόμους, τομ. 1, σελ. 453).

Aυτή την επαναστατική διεθνιστική παράδοση συνεχίζει το EEK και η Συντονιστική για την επανίδρυση της Tέταρτης Διεθνούς.

20/7/2016

* Περισσότερα για το έθνος στο: EΘNIKIΣMOΣ - ΦAΣIΣMOΣ / ΔIEΘNIΣMOΣ, εισήγηση στο 9ο διεθνιστικό camping του EEK, στο: eek.gr/index.php/theory/2880-ethnikismos-fasismos-diethnismos